Қазіргі заман қоғамы бұл, әр алуан экономикалық, ұлттық, саяси, мәдени өзгерістер. Қоғамдық өмірінің әртүрде көрінуі қазіргі заман қоғамының анықтамаларында берілген

Бұрынғы әлеуметтіліктен оның айырмашылығы неде? Қазіргі заманның әлеуметтік философиясында қоғамды мына тектес негізгі үлгілерге бөледі: әдеттегі-жабайы, дәстүрлі (ауылшаруашылық), өнеркәсіптік және постиндустриальдық.

Әдеттегі-жабайы қоғам үшін еңбек құрал-саймандарын ең аз деңгейде қолдануымен сипатталады; қарекет түрлерінің кең таралғаны терімшілдік, аң аулау, балық аулау; көзқарастары: әлем табиғи терминдерде, мифтерде бірілумен сипатталды.

Келесі саты - дәстурлі - егін шаруашылық, мал шаруашылығы және табиғат энергияларын ең аз қолдануымен байланысты кәсіптермен; қол еңбегіне негізделген, мыс, темір құрал-саймандары., жабайы технологиялар, атты және кемені қолдануымен байланыс¬ты көлік жүйелері көп таралған болатын.

Ауылшаруашылық қоғам жергілікті экономикамен және жергілікті базармен сипатталады. Жер байлықтың негізгі қайнар көзі болып табылды. Жанұяда айқын еңбек бөлінісі болды. Әлем символдармен берілген болатын, байланыс жүйелері - хат (қолмен, топографиялық), негізгі діни жүйелер мен ғылымдар қалыптасты. Мәдениеттегі байланыстылық дәстүрлерге бағыну арқылы іске асты, сол себептен қоғам дәстүрлі деп аталады.

Ауылшаруашылық қоғамды өнеркәсіптік алмастырды. Онда тоқыма, жағармай, металлургия, машина жасау және басқа өндіріс көздері дамды. Технологиялық құрастырулар, көлік жүйелері - темір жолдар, автомобилдер, су көліктері пайда болды; бұқаралық ақпараттар дами бастады.

Стандартталған өндірістердің ұлттық рыноктары қалыптасты. Капитал байлықтың қайнар көзіне айналды. Жанұядағы нуклеарлық еңбек бөлінісі ақырына жетті. Негізгі рухани тенденциялар арасынан ғылыми-техникалық революцияны, жекешілдікті либералшылдықты, рационалшылдықты айрықша атауға болады.

XX ғ. екінші жартысына адамзат өзінің тарихи дамуының -жаңа постиндустриальдық қоғам сатысына бірте-бірте енді. Олар: атомдық, ғарыштық, биотехнологиялық, компьютерлік, интернеттің ақпарат технологиясы сияқты өнеркәсіптің жаңа үлгілерінің көрінуімен және қарқынды дамуымен сипатталады. Бірігуге бет алған жаһандық экономика қалыптасты; экономикаға бірқалыпшылдықтырмау, көпшіліктендірмеу, капиталды орталықтандырмау тән. Білім өндірісі және «адамдық капитал» байлықтың қайнар көзіне айналды. Мәдениетте әр түрлілік, өмір сапасы, өзін-өзі маңыздандыру, «жастар» мәдениеті бағаланды.

Енді, біз осы айтылған постиндустриальдық, ақпараттық ұғымдары қалай қалыптасқандығына тоқталамыз.

Постиндустриалдық концепция ағылшын философы және соц¬иолоғы Д. Беллдің өнеркәсіптік (индустриалды) қоғам теориясының негізінде пайда болды.

«Постиндустриальдық қоғам» терминінің өзі алғашқыда 1950-ші жж пайда болды. Қоғам дамуы бастапқыда экономикалық өсу, еңбекті техникаландыру ретінде қарастырылды. 60- шы жж. жаңа (Д. Белл және А. Турен) мазмұнмен толықтырылды және олар өнеркәсіпті қоғамға тән емес зерде еңбегіне жататын шығармашылық ойдың бұқаралық деңгейде таратылмағандығын атап өтті

Жаһандық мәселелер дегеніміз шешімі өркениеттің ары қарай өмір сүруіне әсер ететін мәлелердің жиынтығы болып табылады. Олар қазіргі заман адамының өмірінің дамуының әркелкілігі мен адамдардың әлеуметтік - экономикалық, саяси - идеологиялық арақатынасында пайда болатын қарама - қайшылықтардың себебінен туындайды. Бұл мәселелер жалпы адамзаттың өміріне әсер етеді.

Адамзаттың жаһандық мәселелері - ғаламшарымыздың барлық тұрғындарының өмірлік қызығушылығын қозғайтын және бұл мәселелерді әлемнің барлық мемлекеттері ортақтасып шешетін мәселелер. Адамзаттың жаһандық мәселелеріне жататындар: Оңтүстік-Солтүстік мәселесі; азық-түлік мәселесі; кедейлік мәселесі; энергетика мәселесі; экология мен тұрақты даму әселесі; әлемдік мұхитты меңгеру мәселесі; демография мәселесі; АИВ инфекциясы және т.б. Бұл тізім тұрақты емес. Сонымен қатар, өркениеттің дамуымен бірге жаңа жаһандық мәселелер туып отырады (ғарыштық кеңістікті игеру, климатты қадағалау т.б.)

Оңтүстік-Солтүстік мәселесі бұл - дамыған елдер мен дамушы елдердің экономикалық қатынастарының мәселесі. Оның мәні дамыған және дамушы елдер арасындағы әлекметтік-экономикалық деңгейлердегі айырмашылықты азайту үшін дамушы елдер дамыған елдерден олардың нарығында дамушы елдердің тауарларына сұранысты ұлғайтуды, елге капитал мен білімінің ағымын ұлғайтуды (әсіресе көмек ретінде), сыртқы қарыздарын есептерін шығаруды және т.б. талап етуінде.

Азық-түлік мәселесі дегеніміз - қазіргі кездің өзінде адамдардың өзін - өзі өмірлік маңызы бар азық-түлікпен толық қымтамасыз ете алмауы. Бұл мәселе неғұрлым төмен дамыған елдерде азық-түліктің абсолютті жетіспеушілігі (ашығу) деп танылса, дамыған елдерде тамақтану теңгерімсіздігі болып табылады. Бұл мәселенің шешімі табиғи ресурстарды тиімді қолдану, ауыл шаруашылығындағы ғылыми-техникалық прогресске және мемлекет тарапынан қолдау деңгейінен тікелей тәуелді.

Кедейлік мәселесі жаһандық мәселелердің ішінде ең негізгілерінің бірі болып отыр. Кедейлік деп отырғанымыз мемлекеттің сол елдегі адамдарды ең қарапайым және ең арзан өмір жағдайымен қамтамасыз ете алмауы. Әсіресе дамушы елдердегі кедейліктің үлкен масштабтары тек қана ұлттық емес, сонымен қатар әлемдік тұрақты дамуға үлкен қауіп тудырады.

Жаһандық энергетика мәселесі - адамзатты қазіргі кезде және жақын болашақта энергия мен отынмен қамтамасыз ету проблемасы. Бұл проблеманың шығуының негізгі себебі ХХ ғасырда минералды отынды пайдалануының күрт өсуі. Дамыған елдер энергияның жұмсалуына сұранысты кеміту арқылы шешсе, қалған елдерде салыстырмалы түрде энергия жұмсалуы өсуде. Сонымен қатар, әлемдік нарықта энергоресурстарға дамыған елдер мен жаңа ірі индустриалды елдер (Қытай, Индия, Бразилия) арасында бәсеке өсіп келе жатыр. Осы жайттар және кейбір аймақтардағы әскери-саяси тұрақсыздықтар энергоресурстардың әлемдік бағасы деңгейіндегі ауытқуларына алып келеді. Әлемдік экономиканың экологиялық потенциалы адмзаттың шаруашылық қызметі себебінен жиі бұзылып отыруда. Бұған жауап болған экологиялық тұрақты даму концепциясы болды. Оның мәні болашақ заман қызығушылықтарын бұзбайтын қазіргі кездегі қажеттіліктерді ескере отырып әлемнің барлық елдерінің дамуы. Қоршаған ортаны қорғау дамудың маңызды бөлігі болып табылады. ХХ ғасырдың 70-жылдары экономистер қоршаған орта проблемалары экономикалық даму үшін өте маңызды екнін түсінген. Қоршаған ортаның деградация процестері өздігінен даму сипатына ие. Бұл ресурстардың толықтай жойылып кетуіне алып келуі мүмкін.

Әлемдік мұхиттар порблемасы - мұхит кеңістігі мен оның ресурстарын сақтап қалу мен тиімді пайдалану порблемасы. Қазіргі кезде әлемдік мұхит тұйық экологиялық жүйе ретінде бірнеше есе өскен антропогенді күштерге әрең шыдап отыр. Оның өзі мұхит өліміне әкелетін үлкен қауіп болып табылады. Сондықтан, жаһандық мұхиттар мәселесі деп отырғанымыз - ең алдымен оның аман қалуы.