Шпенглер мәдениетті тарихи тұрғыдан 8 түрге бөлді:
1.египеттік, 2-үнділік, 3-вавилондық, 4-қытайлық, 5-антикалық, 6-исламдық, византиалық, 7- батыс еуропалық, 8- америкалық медениет.
Жаңа туындап келе жатқан мәдениет қатарына орыс - сібір мәдениетін жатқызды. Әрбір мәдениет өмір сүру ұзақтығы 1 мың жыл. Кей кездерде өркениет – мәдениет синонимі болып қаралды.
Мәдениет жүйелі түрде мистикалық жолмен өркениет – жарықтан, тоқырау, апатқа ұшырау мүмкін.
Оқымысты Тойнби - мәдениетті дүниежүзілік діндерден нәр алған, тарихтың мәуелі ағашы адамзат бұтағының мән-мағынасы деген қорытындыға келеді. Олар ұлы тұлғалар – творчество адамдары, яғни адамзаттың дамуын ең алдымен рухани байлықта жетілдіру, дінге ерекше үміт артады.
О́свальд А́рнольд Го́ттфрид Шпе́нглер — неміс философы
Арно́льд Джо́зеф То́йнби
Натуралистік мектеп.
Натуралистік мектеп биологиялық сипат алды, негізін реттеушілер, дәрігерлер, психологтар және биологтар.
20 ғасырда екі ғылым саласы дамыды: фрейдизм мен этология.
1. Зигмунт Фрейд (1856-39) австриалық невропотолог, психолог болған, ғылымда қоғамның дамуын аңықтап, мәдениеттің дамуын және творчестволық процестерді түсіндіруде психологиялық концепцияларды қажет,-деп тапты. Жеке адамның психикасын қоғамдық экрандағы көрінісі бола отырып, адамзат баласын ғасырлар бойы жинаған білімі мен өмірлік тәжірбиесін қамтиды, екіншіден өзара қарым-қатынастың реттелуінің жолдарын көрсете білді.
Зи́гмунд Фрейд — австриялық психолог, психоаналитик ғалым
Томас Стерн–Элиот (1888-65) ағылшын оқымыстысы былай деген: “Мәдениет белгілі бір елдің тұрмыс тіршілігі, сол елдің өнері, әлеуметтік жүйесі, діні салт-дәстүрі дағдыларын алуымызға болады. Бірақ бәрін мәдениетерден қарауға болмайды, келеңсіз заттарға қарсы тосқауыл болатын күш керек - ол «элита», яғни қоғам: рухани элита және қараңғы халық” - деп екіге бөлді.
Томас Стернз Элиот- ағылшын-британ ақыны, драматург, әдебиет сыншысы, Нобель сыйлығының иегері
Альфред Вебер – концепциясы бойынша әлеуметтік процесс (ғылым мен техника) және мәдени процесс (шығармашылық, өнер, дін, философия) бір-бірімен тығыз байланыста дамиды дейді. Мысалы: АҚШ-та әлеуметтік және өркениетті процесстің басымдылығы мәдениетке кедергі болса, Ресейде әлеуметтік техника жағым артта қалғанымен, орыс мәдениетінде 20 ғас «Алтын ғасыр» басталды. Ал Жапонияда мәдениет 2-ші дүниежүзілік соғыстан кейін дамыды дей келе Вебер рухани интеллектуалды элита ғана жасай алады деген қорытындыға келеді.
Альфре́д Ве́бер -неміс экономисі және әлеуметтанушысы
Рәміздік мектеп - жаппай ақпарат құралдарының қарқынды дамуы. өнер мен жазудың пайда болуы – адамның, ақпараттың қабілеттің жоғарғы сатыға көтерді, баспасөздің пайда болу - рәміздік жүйені адам әрі байыта түсті. ХХ ғ – телеграф, телефон, радио, кино, видео кеңінен келді де хабарларды тарату кеңінен орын алды. Осы техниканың жетістігі арқылы мәдениеттің барлық салаларымен хабарлас болуына мүмкіндік алды. Неміс философы Кассирер (1874-45) былай деген: адамзат символдық әлем дүниесінде өмір сүреді деді. Тіл, миф, өнер-осы бір жарық дүниенің бөлшектері деген.
Эрнст Касси́рер- неміс философ, мәдениеттанушы
Достарыңызбен бөлісу: |