ESKİ TÜRK YAZITLARININ ÂLİMİ / BİLGESİ GUBEYDULLA AYDAROV Prof. Dr. Cengiz ALYILMAZ Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Nilüfer, Bursa, TÜRKİYE Özet Türkoloji alanında eski Türk yazıtları ve eski Türk diliyle ilgili araştırma ve incelemeleri
yapanların kimler olduğuna bakıldığında genelde Rus ve Alman Türkologların adlarının ön plânda
tutulduğu dikkati çeker. Son derece başarılı çalışmalar yapmalarına ve eserler (kitaplar, makaleler
ve bildiriler) yazmalarına rağmen Türkiye’deki ve Türk dünyasındaki bilim adamlarının adlarına ve
çalışmalarına ise literatürde çok fazla yer verilmediği görülür.
Türk dünyasında eski Türk yazıtlarıyla ve eski Türk diliyle ilgili araştırma ve inceleme
yapan bilim insanlarının sayılarının da çok az olduğu ne yazık ki acı bir gerçektir. Bunun elbette
farklı sebepleri vardır. Sovyetler Birliği Dönemi’nde, eski Türk yazıtlarıyla ve eski Türk diliyle
ilgili çalışma yapmak bilim insanları tarafından riskli görüldüğünden bu alanda çalışmayı çok az
kişi tercih etmiştir.
Sovyetler Birliği Dönemi’nde eski Türk yazıtlarıyla ve eski Türk diliyle ilgili bilimsel-
akademik çalışmalar yapan, kitaplar yazan, korkusuz ve cesaretli bilim adamlarından biri de
Gubeydulla AYDAROV olmuştur.
AYDAROV, hem Sovyetler Birliği Dönemi’nde hem de bağımsız ve özgür Kazakistan
Cumhuriyeti Dönemi’nde birbirinden değerli eserler yazarak, öğrenciler ve akademisyenler
yetiştirerek Türkoloji çalışmalarına çok önemli katkılarda bulunmuştur.
AYDAROV, Türkoloji alanında yaptığı bilimsel-akademik çalışmalar ve yazdığı eserler
sayesinde “büyük âlim” ve “bilge” sıfatlarını sonuna kadar hak etmektedir.
Anahtar kelimeler: Gubeydulla AYDAROV, Türkoloji, eski Türk yazıtları, eski Türk dili,
Kazakistan
(Kök)türk harfli eski Türk yazıtlarıyla ilgili araştırma ve inceleme yapanların adları
anıldığında genelde Rus ve Alman ekolinin temsilcisi bilim insanların adlarından ve
çalışmalarından söz edilir. Türkiye’de ve Türk dünyasında yapılan çalışmalardan ya hiç
bahsedilmez ya da çok az olarak bazı bilinen isimler tekrar edilir.
(Kök)türk harfli eski Türk yazıtlarıyla ve eski Türk diliyle ilgili araştırma ve inceleme
yapanlardan bahsedilirken Türkiye’deki, Türk dünyasındaki ve diğer ülkelerdeki bilim insanlarını
birlikte anmak ve belirtmek gerekir. Çünkü her dinde, her inançta ve her ideolojide “emek”
kutsaldır. Hangi inançtan ve hangi milletten olduğuna bakmadan eski Türk yazıtlarıyla, eski Türk
diliyle, tarihiyle ve kültürüyle ilgili araştırma ve inceleme yapanları, eserler (kitaplar, makaleler,
bildiriler) yayımlayanları anmak, onlara vefa gösterip saygı duymak, hem iyi bir insan olmanın hem
de gerçek bilim adamı olmanın gereğidir.
Farklı ülkelerden, farklı milletlerden ve farklı inançlardan bilim insanlarının eski tür dili ve
eski Türk yazıtlarıyla ilgili eserleri aslında birbirlerini tamamlayan ve her biri alana ayrı ayrı değer
katan eserlerdir. Bu sebeple de eski Türk yazıtları ve eski Türk diliyle ilgili araştırma ve inceleme
yapan bilim insanlarını aynı kovanda bal yapmaya çalışan arılara benzetmek yanlış olmasa gerektir.
30
Eski Türk yazıtlarıyla ve eski Türk diliyle ilgili araştırma ve inceleme yapan ve birbirinden
değerli eserler yazıp adını Türklük Bilimi (Türkoloji) tarihe altın harflerle yazdıran bilim
insanlarından biri de seçkin ve saygın Kazak bilim adamı Gubeydulla AYDAROV’dur.
•