Бағдарламаны берудегі мақсаты мен міндеттері

Ауыз әдебиетінің інжу-маржаны деуге боларлық бір түрі – шешендік сөздер. Бұл сөздердің қаны мен жаны- төзім, мәрттік, кеңдік, адалдық, ақ жүрек қайырымдылық сияқты халықтық қасиеттер. Сол сөздердің астарын, сөз сырын ұғыну өте күрделі қасиет болып табылады. Қазақтың атақты билері Төле би, Қазыбек би, Әйтекеден қалған сөз дәстүрі ғасырлар бойы үзілген емес. Олардың қастерлі мұралары, даналықпен қара қылды қақ жарған әділдіктің айғағы шешендікпен айтылған сөздерін оқушылардың бойына сіңіріп, сол арқылы өз еліміздің айтулы тұлғаларын қастерлеуге, көркем сөйлеуге және сөз сырын түсіне білуге үйрету.

Қазақтың тілі қонымды да, сұлу толымды тіл. Сөз кестелеп өріп,, өрнектеп, өлмейтін, өшпейтін ғажайыптар тудырады. Асыл мұра, қазынасы сарқылмайтын алтын сандық- ауыз әдебиетінің мол мұрасы.
Бағдарламаны берудегі мақсаты мен міндеттері:
1. Ата-бабамыздың ауыз әдебиетін-ғажайып мұрасын қастерлеу.

2.«От ауызды, орақ тілді» би, шешендердің ел арасында сақталып қалған асыл сөздерімен таныстыру.

3.Қара қылды қақ жарған сөз сырының старын түсіне білуге баулу.

4.Әлі де болса үлкен іске бастар, тарихымыздың тереңіне сүңгітер билер сөзін жүйелей ширақтап, халқымыздың асыл мұраларын сүйетін оқушыларға ұсыну.

1. 
   Тапсырмалар орындату.
   
2. 
   Мәнжазба жаздыру
   
3. 
   Баяндамалар.
   
4. 
   Шығарма жазу.
   
5. 
   Диалог.
   

1. 
   Оқушылардың шығармашылық, іздендіру, есте сақтау қабілеттерін арттыру.
   
2. 
   Өз бетінше қосымша мағлұматтар іздеп, оны саралап, ең керекті деген ой түйіндерін жеткізу.
   
3. 
   Оқушылардың сөздік қорын молайту.
   
4. 
   Жақсы әдеттер мен жаман қасиеттерді айыра білу.
   
5. 
   Сөйлегенде ойланып, әр сөзге жете мән беру.
   
6. 
   Ана тіліне құрметпен қарау.
   
7. 
   Мақал мен мәтелі айыра білу.
   
8. 
   Ауызша, жазбаша тілін жетілдіру.
   
9. 
   Әдет-ғұрыптардың өзіндік ерекшелігін білу.
   
10. 
    Қазақ халқының тарихи-мұрасын тіл арқылы танытып, меңгерту.
    

1. 
   Кіріспе сабақ.
   

2. 
   Едіге би, Едігенің төрт билігі.
   

3. 
   Төле би. Төле бидің төрінде.
   

4. 
   «Ел баласы екенсің», «Атадан ұл туса игі»
   

5.Қаз дауысты Қазыбек би.

Қазыбек би-шешендігімен дараланып, көзге түскен тарихи тұлға.

6.«Қазып айтқан Қазыбек», «Қазыбектің қалмаққа үш рет елші боп баруы»

Қазыбектің шешкен дауы

7.Әйтеке би.

Әйтекенің елдің татулық-бірлігін, тұтастығын сақтауға дәлелді, қисынды сөздерін айту.

8. «Жігіттің жақсысы қандай болады?»

Әйтекенің шешкен дауларына тоқталу.

9.Жәнібек би

Жәнібек би туралы айту.

10. 
    Жәнібек би мен Абылай. «Үлкеннің батасы»
    

11. 
    Тіленші би. «Тіленші би мен Жәнібек»
    

12. 
    Асаубай мен Тіленші.
    

13. 
    Есет би.
    

14.Жанкісі би. «Қоқан ханына айтқаны»

Жанкісі би туралы кең мағлұмат.

15.Тайкелтір шешен.

Тайкелтір шешеннің билігін насихаттау.

16. Сырым би.

Сырымның батырлығы мен билігін айту.

17. «Сырым мен Төленді би», «Сырымның жауабы»

Сырым бидің шешкен дауларына тоқталу.

18.Сырым бидің батасы..

Сырымның батасының тәрбиелік мәнін ұғыну.

19. Алтыбай шешен.

Алтыбай шешен туралы мағлұмат.

20.Балаби.

Балаби шешеннің сөздеріне назар аудару.

21. «Бөрібас бидің қара жорғасы»

Балабидің шешкен сөздерінің сырын табу.

22.Досбол би.

Досбол би туралы кең мағлұмат беру.

23. «Қол бастау қиын ба, жол бастау қиын ба?»

Досбол шешеннің сөздеріне назар салу.

24. Досбол би мен шешен қыздың айтысы

Шешендік сөздердің мағынасын ұғыну.

25.Ақтайлақ би

Ақтайлақ бидің шешендік сөздерінің сырын ұғыну.

26.Ақтайлақ би мен Жанақ ақын.

Жанақ ақын мен Ақтайлақ бидің төрелігін ұғыну.

27.Жанқұтты шешен.

Жанқұтты шешеннің шешендік сөздерін ұғыну.

28.Жанқұттының қартайған шағында

Шешендік сөздерінің мағынасын ұғыну.

29.Киікбай би

Киікбай бидің шешендік сөздерінің сырын ұғыну.

30.Тоқсан би «Жұбату»

Тоқсан бидің шешендігін насихаттау

31.Тоқсан би мен Құнанбай

Ел арасында танымал Құнанбай мен Тоқсан бидің биліктерін насихаттау.

32. Саққұлақ шешен.

Саққұлақ шешеннің шешендігін дәріптеу.

33. Мөңке би

Мөңке би туралы шешендік сөздерді оқып танысу.

34. Жылдық қорытындылау тест жұмысы.

1. 
   «Ана тілі» газеті
   
2. 
   Ата-бабалардың ұлағатты сөздері
   
3. 
   Сөз сыры. Алматы 1996 ж
   
4. 
   Сөз тапқанға қолқа жоқ. Алматы 1999 ж
   
5. 
   Билер сөзі. Алматы. 2001 ж
   
6. 
   Ел аузынан кітабы Алматы 1994 ж
   

1. 
   Қазақ халқының салт-дәстүрі
   
2. 
   Қазақ мақал-мәтелдері.
   
3. 
   А.Байтұрсынов «Тіл тағылымы» Алматы. 2005 ж