-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

фиялық зерттеу әдістері

лер және зерттеушілер

7.1.1.2 саяхатшылар мен зерттеушілердің география ғылымы-ның дамуына қос-қан үлесін сипат-тап, баға береді

7.1.1.3 географиялық дереккөздермен жұмыс істейді: карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар

7.1.1.4 географиялық ны-сандардың қасиет-терін тәжірибелік жолмен анықтайды

7.1.1.5 географиялық дала-лық зерттеу әдіс-терін қолданады, көрсеткіштерді тір-кейді, жинақтайды, өңдейді, талдайды

7.1.1.6 географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады: сызба, диаграмма, профиль, график

география ғылы-мының сала-ларға бөлінуін графика-лық түрде көрсе-тіп түсіндіреді

8.1.1.2

география ғылы-мы салаларында-ғы маңызды зерттеулерді анықтайды

8.1.1.3 далалық, картографиялық, теориялық географиялық зерттеу әдістері-нің мәнін түсінді-ріп, қолданады

8.1.1.4 сандық және сапалық деректер географиялық деректерді өңдеп, талдайды

8.1.1.5 географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі тех-никаларда жасау арқылы ерекше-ліктері мен қасиеттерін түсіндіреді

8.1.1.6 зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады

география ғылымының дамуына үлес қосқан қазақстандықтардың зерттеулері туралы баяндайды

9.1.1.2

география ғылымының қазіргі заманғы өзекті зерттеу проблемаларын анықтайды

9.1.1.3

географиялық нысандар мен құбылыстарды номинациялау ерекшеліктерін анықтайды

9.1.1.4

қазақ халқының халықтық географиялық терминдерінің мағынасын түсіндіреді

9.1.1.5

зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады

фиялық карталар

тақырып бойынша картосхемалар жасай алады

7.2.1.2 географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді

8.2.1.2 географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қо-сымша элемент-терді қолданумен тақырыптық кар-таларды оқиды

8.2.1.3 географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді

маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыс-тарды карталардан көр-сету барысында сипаттайды

9.2.1.2

географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді

фиялық деректер базасы

Жерді қашықтықтан зерделеудің әдістерін сипаттап, маңыздылығы мен ерекшеліктерін түсіндіреді

9.2.2.2

шаруашылық пен ғылым салаларында геоақпараттық технологияларын қолданудың маңыздылы-ғын сипаттайды

лық геогра-фия

фера

7.3.1.2

Жердің тектоникалық құрылымы мен литосфералық плиталардың орналасуын картадан көрсетеді және сипаттайды

7.3.1.3

Жер қыртысының тектоникалық қозғалыстарын талдайды: дрейф, коллизия, субдукция, спрединг

7.3.1.4 литосфералық катаклизмдердің себеп-салдарын, таралуын түсіндіреді

7.3.1.5 литосфералық катаклизмдер барысында өзін өзі ұстау ережелерін жергілікті компонент негізінде түсіндіреді

жер бедерінің қалыптасу және таралу заңдылықтарын зерттейді

8.3.1.2

жер бедері түрлерін жіктейді

8.3.1.3 жер бедері түрлерін жоспар бойынша сипаттайды

8.3.1.4

материктер мен мұхиттарда орна-ласқан ұқсас орографиялық бірліктерді салыстырады

8.3.1.5

тау жыныстары мен минералдар-ды түрлі белгілері бойынша жіктейді

8.3.1.6

тау жыныстары мен минералдар-дың қалыптасу заңды-лықтарына байла-нысты пай-далы қазбалардың таралуына талдау жасайды

8.3.1.7

тау жыныстары мен минералдар-дың қасиеттерін анықтайды

8.3.1.8 тау жыныстарының жасын анықтау әдістерін түсіндіреді

8.3.1.9 геологиялық жылсанау мен

геохронологиялық кестені талдап, жер қыртысының және тіршіліктің дамуындағы ірі кезеңдері мен геологиялық оқиғаларды ажырата алады

8.3.1.10 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылы-ғына тигізетін әсеріне баға береді

Қазақстанның жер бедерінің геологиялық тарихын және текто-никалық құрылымын анықтайды

9.3.1.2

басты орографиялық нысандарды сипаттайды

9.3.1.3

қазақ оронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады

9.3.1.4

Қазақстанның минералды ресурстар-ының таралу заңдылық-тарын анықтайды

9.3.1.5

Қазақстанның минерал-ды ресурстарын өндіру және өңдеудің басты орталықтарын картадан көрсетіп, сипаттайды

9.3.1.6

Қазақстанның минерал-ды ресурстарына баға береді

9.3.1.7

минералды ресурстарды игерумен байланысты проблемаларды топтастырып, шешу жолдарын ұсынады

фера

7.3.2.2 атмосфераның құрылысы мен қабаттарының ерекшеліктерін графикалық түрде бейнелеп, түсіндіреді

7.3.2.3

«ауа райы» ұғымын түсіндіреді

7.3.2.4 температура, қысым,жел, бұлттылық, жауын-шашын, ылғалдылық метеорологиялық элементтер мен құбылыстарын сипаттап, зерттеу маңыздылығын

анықтайды

7.3.2.5 температура, қысым,жел, бұлттылық, жауын-шашын, ылғалдылық метеороло-

гиялық элементтерінің көрсеткіштерін өлшеп, метеорологиялық құрал-жабдықтарды қолданумен тіркейді

7.3.2.6 жергілікті жер мүмкіндігі бойынша температура, қысым,жел, бұлттылық, жауын-шашын, ылғалдылық метеорологиялық элементтерінің көрсеткіштері бой-ынша синоптика-лық графикалық материалдарды жасайды

7.3.2.7 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде қолайсыз атмосфералық құбылыстарды талдай отырып, сақтану шараларын ұсынады

климат қалыптастырушы факторларды талдайды

8.3.2.2 атмосфераның ғаламдық цирку-ляциясын талдап, түсіндіреді

8.3.2.3

климаттық белдеулерді талдайды

8.3.2.4

әр материкте орналасқан ұқсас климаттық белдеулерді салыстырады

8.3.2.5 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

климаттың адамзат тіршілігі мен шаруашылы-ғына тигізетін әсеріне баға береді

8.3.2.6

адамзат әрекетінің атмосфера мен климатқа тигізетін кері әсерін топтастырып, шешу жолдарын ұсынады

Қазақстан климатын қалыптастырушы факторларды талдайды

9.3.2.2

Қазақстанның климаттық жағдайын талдайды

9.3.2.3

Қазақстанның климаттық ресурстарын бағалайды

9.3.2.4

Қазақстанда атмосфералық қолайсыз және қауіпті құбылыстардың қалыптасуын,таралу аумақтарын картада көрсетіп, сақтану шараларын ұсынады

9.3.2.5 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

қазақ халқының атмосфералық және климаттық құбылыстарды номинациялау ерекшеліктерін анықтайды

фера

гидросфера және оның құрамдас бөліктерін сипаттайды

7.3.3.2

су ресурста-рының маңызды-лығын түсіндіреді

7.3.3.3 дүниежүзілік мұхиттың құрамын, географиялық жағдайын сипаттайды

7.3.3.4

мұхит және оның құрамдас бөліктерін жоспар бойынша сипаттайды

7.3.3.5

мұхит суының қасиеттері-не әсер ететін факторларды анықтайды

7.3.3.6

мұхит суының қозғалыстарын жіктеп, түсіндіреді

7.3.3.7

мұхиттар және теңіздермен бай-ланысты апаттарды топтастырып, сақтану шараларын ұсынады

7.3.3.8 Дүниежүзілік мұхит проблема-ларын топтасты-рып, шешу жолдарын ұсынады

құрлық суларының қалыптасу жол-дарын анықтайды

8.3.3.2

құрлық суларының негізгі түрлерінің шаруа-шылық маңызын түсіндіреді

8.3.3.3

өзен аңғарының құрылысын түсіндіреді

8.3.3.4 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

өзендердің гидрологиялық режимін түсіндіреді

8.3.3.5

көлдер мен мұздықтарды жоспар бойынша сипаттайды

8.3.3.6 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

құрлық суларының эколо-гиялық проблема-ларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады

8.3.3.7 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

су апаттарының алдын алу шараларын ұсынады

Қазақстанның ішкі суларын топтастырады, көрсеткіштерін талдайды және сипаттайды: өзендер мен көлдер, мұздықтар мен мәңгі тоң, жерасты сулары

9.3.3.2

қазақ гидронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады

9.3.3.3

Қазақстанның су ресурстарына экономи-калық баға береді

9.3.3.4 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

су ресурстарының экологиялық пробле-маларын талдап, шешу жолдарын ұсынады

9.3.3.5

Қазақстандағы су ресурстарының геосаяси проблемаларын жіктеп шешу жолдарын ұсынады: трансшекаралық өзендер, Каспий теңізінің мәртебесі

ра

7.3.4.2

топырақ құрамын, түрлерін анықтап, құрылымын граф-икалық түрде көрсетеді

7.3.4.3

Қазақстанда топы-рақ түрлерінің та-ралуын анықтайды

7.3.4.4 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

топырақ ресурста-рына баға береді

7.3.4.5 топырақтардың экологиялық проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады

табиғат зоналары мен биіктік бел-деулерінің қалыптасуын түсіндіреді

8.3.4.2

жоспар бойынша табиғат зоналар-ын сипаттайды

8.3.4.3

әр материкте орналасқан ұқсас табиғат зоналар мен биіктік белдеулерді салыстырады

8.3.4.4

мұхиттағы тірші-лік дүниесінің таралуын анықтайды

8.3.4.5

өсімдік әлемі мен жануарлар дүние-сін қорғау қажет-тілігін дәлелдейді, қорғау жолдарын ұсынады

Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды

9.3.4.2 қорықтар, қорықшалар, ұлттық саябақтар

ерекше қорғала-тын аумақтарының құрылу мақсатын түсіндіреді

9.3.4.3

Қазақстанның табиғи мұрасына баға береді

9.3.4.4

тақырыпқа қатысты қазақтың табиғи хоронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады

9.3.4.5

ноосфераның қалыптасу шарттарын зерттейді

9.3.4.6

Қазақстанның ноосфера дамуына қосқан өзіндік үлесін бағалайды

тық кешен-

дер

7.3.5.2 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде түрлі деңгейдегі табиғи кешендерді жоспар бойынша сипаттайды

8.3.5.2. географиялық қабық заңдылық-тарының маңыздылығын түсіндіреді

Қазақстанның ірі табиғи кешендерін жоспар бойынша сипаттайды

9.3.5.2

қазақтың табиғи хоро-нимдерін жіктеп, мағы-насын түсіндіріп, тран-литерациясын үш тілде ұсынады

9.3.5.3 жергілікті компонент негізінде

антропогендік фактор-лардың табиғат кешен-деріне әсерін зерттейді

9.3.5.4

антропогендік ланд-шафттарды жақсарту жолдарын ұсынады: рекультивация, мелиорация, ландшафттық дизайн

тік геогра-

фия

фиясы

дүниежүзі халықтарының этнолингвистика-

лық жіктелінуін түсіндіреді

7.4.1.2

дүние жүзі халқының діни құрамы мен діндер-дің таралу аймақ-тарын анықтайды

7.4.1.3

халықтың этникалық және діни құрамына байланысты дүние-жүзінің тарихи-мәдени/өркениеттік аймақтары-ның қалыптасуын түсіндіреді

7.4.1.4 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

ұлтаралық және дінаралық келісімнің қажетті-лігін дәлелдейді және қалыптастыру жолдарын ұсынады

халық санын анықтау әдістерін түсіндіреді

8.4.1.2

дүниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі бойынша жіктейді

8.4.1.3

елдердің демографиялық жағдайын талдап, басты демогра-фиялық көрсет-кіштерін есептейді: халық саны, туу және өлім коэффициенттері, табиғи және механикалық өсім, жалпы өсім, жас-жыныстық көрсеткіштер, ұлттық және діни құрам

8.4.1.4

елдердің демографиялық көрсеткіштерін графикалық түрде ұсынып, түсіндіреді

8.4.1.5

дүниежүзі елдерін демогра-фиялық проблема-лары бойынша жіктейді

8.4.1.6 «демографиялық саясат» ұғымын түсіндіре отырып дүниежүзінің жекелеген елдеріне қатысты демографиялық саясаттың өзіндік моделін ұсынады

Қазақстан халқының ұлттық және діни құрамын анықтайды

9.4.1.2

дүниежүзі халқы мигра-цияларының басты бағыттарын, себеп-салдарын түсіндіреді

9.4.1.3

Қазақстандағы көші-қон үдерістерді талдап, басты бағыттарын анықтайды

9.4.1.4

көші-қон саясатының өзіндік үлгісін ұсынады

9.4.1.5 қазақстандық көрсеткіштерді басқа елдердің көрсеткіштерімен салыстыру негізінде

еңбек ресурстарының сандық, сапалық құрамына баға береді

9.4.1.6

Қазақстанның демографиялық жағдай-ын талдап, демография-лық саясаттың өзіндік моделін ұсынады

9.4.1.7

Қазақстандағы елді мекендерді жіктейді

9.4.1.8 елді мекендердің түрлері мен функционал-ды зоналарын сипаттайды

9.4.1.9 Қазақстандағы ойконимдерді жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады

9.4.1.10 Қазақстанның елді мекендері проблема-ларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады

9.4.1.11 урбандалу үдерісінің себеп-салда-рын түсіндіру арқылы байланысты проблема-лардың шешу жолдарын ұсынады

9.4.1.12 Қазақстандағы урбандалу үдерісіне баға береді

фия

табиғи ресурстарды жіктейді

7.5.1.2 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

табиғи ресурстардың таралу заңдылық-тарын талдайды

7.5.1.3

табиғи ресурстардың шоғырлануын картада көрсетеді

7.5.1.4 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

табиғи ресурстарды игерумен байланысты проблемаларды талдап, шешу жолдарын ұсынады

табиғи ресурстарды экономикалық және экологиялық тұрғыдан бағалайды

8.5.1.2 дүниежүзінің жекелеген аймақ-тарының табиғи-ресурстық әлеуе-тін бағалайды

8.5.1.3 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде

жекелеген табиғи ресурс-тарды өңдеу технологиясын сипаттай отырып, орталықтары мен дайын өнім түрлерін атайды

Қазақстанның табиғи-ресурстық әлеуетін бағалайды

9.5.1.2

Қазақстанда жекелеген табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын сипаттап, орталықтары мен дайын өнім түрлерін атайды

9.5.1.3

табиғатты пайда-лану үлгілері мен түрлерін топтастырады

9.5.1.4

тұрақты дамудың белгілері мен бағыттарын сипаттайды

9.5.1.5

Қазақстанда табиғатты пайдалану проблемаларын анықтап, шешу жолдарын ұсынады

9.5.1.6 жергілікті компонент негізінде

табиғатты пайдалануға байланысты зерттеу жүргізеді

меттік-эконо-

микалық ресурс-

тар

көлік инфрақұрылым элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді

7.5.2.2 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

әлеуметтік инфрақұрылымы-

ның элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді

ның элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді

ғылыми-техникалық революция үдерісін, даму бағыттарын талдайды

9.5.2.2 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

адам әлеуетінің даму индексі көрсеткіштерін анықтап, елдерді салыстырады

9.5.2.3

Қазақстанда адам капиталының әлеуетін арттыру жөнінде ұсыныстар әзірлейді

9.5.2.4

Қазақстанның индустриялық-иннова-циялық даму бағыттарын анықтап, болжам жасайды

9.5.2.5

Қазақстанның инновациялық инфрақұ-рылымының жағдайын талдап, дамыту жөнінде ұсыныстар әзірлейді

9.5.2.6

Қазақстан аймақтарының инфрақұрылымын тал-дап, проблемаларды ше-шу жолдарын ұсынады

жүзілік шаруа-

шылық-

тың салалық және аумақ-

8.5.3.2 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде ауылшаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын ұйымдас-тыру түрлерін сипаттайды

8.5.3.3 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

ауыл шаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын орналас-тыру факторла-рын талдайды

8.5.3.4

дүниежүзі шаруашылығы салаларын жоспар бойынша сипаттайды

Қазақстан шаруашылығы салаларын жоспар бойынша сипаттайды

9.5.3.2

Қазақстанның экономикалық аудандарының шаруашылық салаларын анықтап, мамандануын түсіндіреді

тері мен көрсет-кіштері

дүниежүзілік шаруашы-лықтың субъектілерін сипаттайды

9.5.4.2

халықаралық география-лық еңбек бөлінісінің мәнін анықтайды

9.5.4.3

халықаралық экономика-лық қатынас түрлерін жіктеп, сипаттайды

9.5.4.4

дүниежүзілік шаруашы-лықтың даму көрсеткіш-терін сипаттайды:

жалпы ішкі өнім, жалпы ұлттық өні оның ішінде жан басына шаққанда

9.5.4.5

дүниежүзілік шаруашы-лықтың модельдері мен аумақтық құрылымын талдайды

9.5.4.6

дүниежүзілік шаруашы-лықтың даму үрдістерін талдайды

9.5.4.7

Қазақстанның дүниежү-зілік шаруашылықтағы орнын анықтайды

9.5.4.8

Қазақстанның халық-аралық экономикалық интеграциядағы мүдделері мен мақсатта-рын, орнын анықтайды

фия негіздері

елдерді география-лық орнына байла-нысты топтастырады

7.6.1.2 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

елдердің геогра-фиялық орнын жоспар бойынша сипаттайды

7.6.1.3 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

елдерді экономикалық-географиялық орнына байланыс-ты топтастырады

7.6.1.4 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

елдердің экономи-калық-география-лық жағдайын жоспар бойынша сипаттайды

7.6.1.5 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

елдердің экономи-калық-география-лық жағдайына баға береді

7.6.1.6 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

елдердің экономикалық-географиялық жағдайын жақсарту жөнінде ұсыныс жасайды

саяси картаның басты нысандарын сипаттайды

8.6.1.2

елдерді басқару формасы және мемлекеттік құрылымы бойынша топтастырады

8.6.1.3

саяси картаның сандық және сапалық өзгерістерін талдайды

8.6.1.4

елдердің саяси-география-лық жағдайына баға береді

8.6.1.5

саяси интеграция-ның қажеттілігі мен мақсаттарын түсіндіреді

8.6.1.6 Қазақстанның саяси интеграция-дағымүдделері мен мақсаттарын талдайды

елдерді экономи-калық даму деңгейі бойынша топтастырады

9.6.1.2 қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде

халықаралық ұйымдарды деңгейі және мақсаты бойынша топтастырады

9.6.1.3.

Қазақстан Республикасының әлеуметтік, экономика-лық, саяси-географиялық жағдайына кешенді баға береді

9.6.1.4

Қазақстандағы саяси-әкімшілік хоронимдерді жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады

9.6.1.5

Қазақстан Республикасы туралы кешенді географиялық ақпаратты түрлі мақсатты аудиториялар үшін дайындайды