-тақырып. Кәсіпкерлік қызметтегі тәуекелдер

1. 
   Кәсіпкерлік іс-әрекеттердегі тәуекелділік және оның түрлері.
   
2. 
   Жобаны қаржыландырудағы тәуекелділік.
   
3. 
   Тәуекелділікті сақтандыру.
   
4. 
   Кәсіпорын қызметінде тәуекелділікті төмендету әдістері мен жолдары.
   

Тәуекелділік – бұл кәсіпорынның жоспары мен бюджетін орындауы барысында туындайтын жағымсыз жағдайлар. Кәсіпкерлік іс-әрекеттерде тәуекелділік жағдайлар туындауы мүмкін жұмыстарды сол істі жақсы білетін, жауапкершілікті өз мойнына алатын іскер сенімді адамға жүктеу қажет.

Тәуекелділіктің негізгі түрлері: өндірістік тәуекелділік, коммерциялық, қаржылық (несие алудағы), инвестициялық және нарықтық тәуекелділік.

Өндірістік тәуекелділік өндіріске, өнімдерді өткізу (қызмет) жұмыстарына және басқа да өндірістік іс-әрекеттерге байланысты . Бұл – белгіленген өндіріс көлеміне, өткізу көлемі, жоспарланған материялдық және еңбек шығындарына, бағаның өзгеруіне, өнімнің ақауларына, шикізаттың сапасына байланысты туындайтын келеңсіз жағдайлар.

Комерциялық тәуекелділік кәсіпкердің сатып алған тауарлары мен қызмет көрсету жұмыстарын тұтынушыларға ұсыну жағдайларында туындайды. Коммерциялық келісімдерде сатып алынған заттардың бағасының орынсыз жоғарлауына, төмендеуіне, шығындардың көбейіп кету жағдайларына баса көңіл аудару қажет.

Қаржылық тәуекелділік қаржылық кәсіпкерлікте әртүрлі қаржы келісімдерін жүзеге асыру кезінде туындауы мүмкін. Сонымен несие алу , қаржы алғандардың төмен қабілетінің жойылуы, валюта-ақша қатынастарында қаржылық тәуекелділік туындайды.

Инвестициялық тәуекелділіктің себебі өзінің меншіктік бағалы қағаздарына байланысты инвестициясын – қаржылық қоржының құнсыздануы болып табылады.

Нарықтық тәуекелділік ұлттық ақша бірлігінің шетел валютасына пайыздық қатынасының өзгеруі, оның пайыздық қатынасының өзгеруі, оның пайыздық ставкасының өзгеруіне байланысты.

Кез-келген тәуекелділік келісім жасаушы әріптестерге тікелей байланысты. Келісім жасау кезінде әріптестер бірігіп тәуекелділік деңгейіне талдау жасауы қажет. Кәсіпкерлік іс-әрекеттердегі жойылу (жоғалту) жағдайлары материялдық, еңбек, қаржылық және уақытты жоғалту болып бөлінеді. Жобаны қаржыландыру мәселесі бойынша тәуекелділікті шешу жағдайында міндеттің тиімді орындалуы үшін мынандай екі мәселеге көңіл аудару қажет:

• 
  жоспарланған жобаның орындалуы үшін инвестиция ағымының үздіксіздігі;
  
• 
  инвестицияның оңтайлы құрылымына байланысты күрделі қаржы мен тәуекелділіктің төмендеуі және салықтың жеңілдіктер,
  

• 
  жобаның міндетті түрде болуы;
  
• 
  салықтық;
  
• 
  қарыздардың төленбегені;
  
• 
  құрылыстың игерілмеуі;:
  

Тәуекелділікті азайтудың негізгі тәсілдері:

• 
  жобаны дайындауға білікті, тәжірбиелі әріптестерді және кеңесшілерді қатыстыру;
  
• 
  жобалау алдында қосымша мәселелерді терең талдау;
  
• 
  өндірілетін өнім немесе қызметке сұранысты, нарықтық конъюктураның даму тенденцияларын алдын ала жобалау;
  
• 
  тәуекелділікті жобаға қатысушылар мен орындаушылар арасында бөлу;
  
• 
  алдаын ала жоспарланбаған шығындарды жабуға қаржы ірку;