Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega essentials of
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
Бринкерхоф Әлеуметтану негіздері
- Бұл бет үшін навигация:
- Экономикалық теңсіздік
| АҚШ-тағы теңсіздік
Әрине, Америкадағы ең кедей азаматтардың жағдайы Эфиопия мен Гаитидегі кедейлерден жақсырақ. Әйтсе де АҚШ-тағы теңсіздік - кө- кейкесті мәселе. Келесі тарауда АҚШ-тағы стратификация құбылысы- на талдау жасаймыз. Экономикалық теңсіздік Теңсіздіктің маңызды түрлерінің бірі - табыс теңсіздігі. Табыс деп адамның немесе отбасының белгілі бір уақыт аралығында алатын ақ- шасын айтамыз. Табыстың ішіне еңбекақы, зейнетақы, дивидендтер және үкіметтен алатын жәрдемақы (мысалы, әлеуметтік қамсыздан- дыру) кіреді. Табыс теңсіздігі - белгілі бір ел ішіндегі табыс көлемінің айырмашылығы. Табыс теңсіздігі таптық жүйелердің барлығына тән, ал АҚШ-та ерекше жиі кездеседі. Экономикалық корпорация мен Даму үйымы- на (2011) кіретін 30 елдің ішінде Түркия мен Мексикада ғана АҚШ-қа қарағанда табыс теңсіздігі кең тараған. АҚШ-тағы табыс теңсіздігі 1970 жылдан бері артып келеді (DeNavas-Walt &Cleveland, 2002; Isaacs, Sawhill &Haskins, 2008). Егер АҚШ халқын 5 топқа бөлсек, ең кедей үй қожалықтарының 20%-ы табыстың 3,4%-на ие, ал ең байлардың 20%-ы табыстың 50%-на ие, яғни 14 есе артық (7.3-сызба). Қазіргі экономикалық жағдайда бұл ең түйткілді мәселеге айналғаны енді ғана мәлім болды. 2011 жылы АҚШ-тағы ең үлкен компаниялардың басшыларына төленген орташа Табыс - белгілі бір уақыт аралығында алынатын ақша көлемі. Табыс теңсіздігі - белгілі бір ел ішіндегі табыс көлемінің айырмашылығы. 200 7-ТАРАУ Б а й л ы қ - ж е к е т у л ғ а н е м е с е ү й қ о ж а л ы ғ ы н ы ң и е л іг ін д е г і а қ ш а м е н м а т е р и а л д ы қ и г і л ік т е р қ ұ н ы . жылдық сома 10,8 млн доллар болған; ал табысы ең жоғары Виаком- ның басқарушысы Филипп Дауманның жылдық табысы 84,5 млн доллар (Joshi, 2011). Табыс теңсіздігінің өсуі АҚШ-тың экономикалық қүрылымын- дағы өзгерістерге және АҚШ үкіметі саясатының өзгеруіне байла- нысты (Massey, 2007; Morris and Western,1999). 13-бөлімде тереңірек талқылағанымыздай, америкалықтардың 80%-ы қазіргі уақытта агқарушы қызмет корсету саласында немесе сауда орындарында жұмыс істейді. Бұл жұмыс орындарындағы еңбекақы Америка эко- номикасында үстемдік ететін өндіріс орындарына қарағанда әлде- қайда төмен. Экономиканың барлық секторында жұмыс берушілер тұрақты қызметкерлердің орнына төмен еңбекақыға келісетін уақытша немесе жартылай жұмыспен қамтылу негізінде істейтін жұмысшыларды алады. Жүмыс берушілердің енді бірі еңбекақы- ны аз төлеу үшін америкалық қызметкерлердің орнына шетелдік жұмысшыларды қабылдайды. Сонымен қатар үкімет кәсіподақта мүшелік етуді күрделендіріп, оның ықпалын төмендетті; ауқат- тыларға салықты қысқартты, кедейлерге арналған жеңілдіктер санын азайтты, осының салдарынан ең төменгі еңбекақы мөлшері одан әрі төмендегі кетті. Осы саясаттың нәтижесінде кедейлер мен жұмысшы табының табыс мөлшері азайып, ауқатты америкалык- тардың табыс мөлшері арта түсті (Massey, 2007). Табыс теңсіздігі неғұрлым жоғары болса, АҚШ-тағы экономика- лык; теңсіздік мөлшері соғұрлым төмендей түседі. Теңсіздік мөлше- рін дәл анықтау үшін байлық мөлшерін қарастыруға тура келеді. Байлы қ - белгілі бір уақытқа жеке тұлға немесе үй қожалығы ие- ленген ақша мен материалдық игіліктер құны (қорлар, инвести- циялар, үйлер, жер, автокөліктер мен басқа мүліктерді қоса ал- ғанда). Ең ауқаттылардың 20%-ы болатын үй қожалықтары (табыс бойынша) - барлық байлықтың 80%-ына, ал 1% болатын ең ауқатты адамдар барлық байлықтың 35%-на ие (Rampell, 011). Соңғы 25 және одан көп жылдар аралығында АҚШ-та байлық теңсіздігі өзге дамы- ган елдермен салыстырғанда тез қарқынмен өсті. Табыс теңсіздігі басқа халықтарға қарағанда АҚШ-та жоғары. |