Бағдарламасы аясында іске асырылды Russell Grigg becoming an outstanding primary school teacher

Кең ауқымды оқу бағдарламасы 
344
жолында өз бетінше жұмыс істеуге тиіс. Уайтхед идеяларына қолдау көр
-
сеткендер көп, солардың ішінде мектептерде және басқа да қоғамдас
-
тықтарда дене шынықтыруды жүргізуді қолдайтын жетекші Біріккен
Корольдік ұйымы, Дене тәрбиесі қауымдастығы (afPE) да бар (Whitehead 
and Murdoch, 2006). 
Білім беру министрлігі (DfES, 2005: 3) дене шынықтыру мен мектеп 
спортының (PESS) жоғары деңгейін көрсететін он нәтижені анықтады. 
Оқушылар дене шынықтырумен және мектеп спортымен жоғары дең
-
гейде айналысқанда: 
1) олар дене шынықтырумен, спортпен айналысады және ол әрекет
-
тер өмірінен маңызды орын алады; 
2) олар не нәрсеге жетуге ұмтылып жүргенін және оған қалай жетуге 
болатынын біледі және түсінеді; 
3) олар дене шынықтыру мен спорт саламатты әрі белсенді өмір сал
-
тының маңызды бөлігі екенін түсінеді; 
4) оларда дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға деген сенім 
бар; 
5) оларда дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға қажет дағды
-
лар бар, жағдайды бақылай алады; 
6) олар әртүрлі сайыс, жарыс түріндегі шығармашылыққа бағыттал
-
ған шараларға жеке де, топ құрамында болып та белсене қатысады; 
7) олар өз іс-әрекеті туралы ойланып, өзіне қажет шешім қабылдайды; 
8) олар өз қабілеттерін жетілдіруге және жетістікке жетуге ұмтылады; 
9) оларда алға жылжуға төзімділік, икемділік және күш бар; 
10) оларға дене шынықтыру, мектеп және қоғамдық спорт ұнайды. 
Мұғалімдер ДШ сабақтарының сапасын бағалау кезінде осы
10 көрсеткішті ескергені жөн. Қарастырылуы қажет сұрақтар мыналар
-
ды қамтиды: 
„
оқушылар өз дене шынықтыру құралдарын үнемі есте сақтап, сабақ
-
қа уақытында даи�ындала ма?; 
„
олар сабақты ұи�ымдастыруға көмектесе ме? (міндеттеме); 
„
олар биші, гимнаст, спортшылардың басқаша ои�лаи�тынын біле ме? 
(түсіну); 
„
олар өз дене мүшелері мен қозғалысын жақсы басқара ала ма?; 
„
олардың тиімді қолданып, беи�імдеуге болатын әдіс-тәсілдері бар 
ма? (дағдылар); 

Кең ауқымды оқу бағдарламасы 
345
„
оларға өз бетінше, сондаи�-ақ топта немесе командада жұмыс істеу 
және өнер көрсету ұнаи� ма? (жарыс); 
„
олар алға жылжу үшін сұрақтар қоя ма?; 
„
олар жағдаи�ды ои� сүзгісінен өткізе ме? (ои�лау); 
„
олар ең жақсы нәтижеге қол жеткізуге шешімталдық таныта ма? 
(өзін-өзі жетілдіруге ұмтылу); 
„
олар жоғары деңгеи�дегі концентрацияға қол жеткізіп, энергия қо
-
рын сақтаи� ала ма? (төзімділік); 
„
олар өзі іс-әрекеті туралы ерекше сезіммен аи�та ма? (рахаттану). 
Соңғы жылдары әртүрлі себептерге байланысты, мәселен, бала
-
лар мен ересектер арасында семіздік деңгейінің өсуіне орай дене шы
-
нықтыруға (ДШ) мемлекет тарапынан қолдау көрсету деңгейі артты
(HMIe, 2002). Соңғы 10 жыл ішінде балалардың шамамен 16 пайызы 
семіздікке шалдыққан және үштен бір бөлігінде артық салмақ болған 
(Health and Social Care Information Centre, 2012). Деректерге қарағанда, 
бастауыш мектеп жасындағы балалардың едәуір бөлігі өз салмағы мен 
сыртқы түріне қатысты ыңғайсызданады. 10 жастағы қыздардың үш
-
тен бірі мен ұлдардың бестен бір бөлігінің мазасыздануына басты се
-
беп – өз дене бітімі (Hutchinson and Calland, 2011). 
Өкінішке қарай, 2012 жылғы Олимпиада мен Паралимпиада 
ойындары сияқты спорттық іс-шаралардан шабыт алып, жігерлен
-
ген мектептер жоқтың қасы. OFSTED (2013c) Білім беру министрлігін 
дене шынықтыру мен мектептерге арналған олимпиада жетістікте
-
рі мен мектеп спортындағы серіктестікке негізделген жаңа ұлттық
стратегия енгізуге шақырды. Лорд Мойниханның (Британ Олимпиада 
қауымдастығының төрағасы) пікірінше, Британ спорты статистика
-
сының келеңсіз тұсы жекеменшік мектепте білім алған спортшылар 
мен әйелдердің басым болуы. 2012 жылғы Олимпиада ойындарының 
әрбір он жүлдегерінің төртеуі жекеменшік мектепте білім алған, ал 
онда елдегі балалардың тек 7 пайызы ғана оқиды (Paton, 2012). Алай
-
да дене шынықтыру түрлі ортадан шыққан оқушыларды біріктіретін 
керемет үйлестіруші бола алады. Ол оқушылар мен жастардың физи
-
калық және ақыл-ой қабілеттерін тексеріп, оларға жол көрсететін бас
-
қа бірде-бір пәннің қолынан келмейтін құзіретке ие. Коалиция үкіметі 
мектептегі бәсекеге қабілетті спортты ынталандыруға мүдделі, сон
-
дықтан мектептердегі бәсекеге қабілетті спортты жақсарту жұмыста
-
рына еркіндік береді. 
Негізгі қиындық туғызып отырған мәселенің бірі ДШ-ны оқытуға 
уақыттың жеткілікті бөлінбеуі. Таяуда жүргізілген сауалнамалар нәти
-

Кең ауқымды оқу бағдарламасы 
346
жесіне қарағанда, балалардың 54 пайызы аптасына мектепте 2 сағатқа 
жетер-жетпес уақытын дене шынықтыруға немесе ойынға арнайды 
екен (Davies, 2012). Ресми статистика 2007–2008 жылдары бастауыш 
мектеп балаларының 90 пайызы мектепте спортпен немесе дене шы
-
нықтырумен 2 сағат шұғылданатынын көрсеткен, бұл 2003–2004 жыл
-
дардағы 62 пайыздан едәуір өскен (Bardens 
et al.
, 2012). Лейбористер 
үкіметі дене шынықтыруға бөлінетін 2 сағатты 5 сағатқа жеткізуді 
ұсынды, бірақ Коалиция үкіметі 2 сағаттық басшылықтан бас тартты. 
Шотландия үкіметі 2014 жылғы «Достастық» ойындарының берік мұ
-
расы ретінде әр бастауыш сынып оқушысына дене шынықтыру үшін 
аптасына кемінде 2 сағат бөлінеді деп уәде берді. 2012 жылы Шотланд 
бастауыш мектептерінің 84 пайызы осы міндетті жүзеге асырды. Дене 
тәрбиесі қауымдастығы алдына ұзақмерзімді міндеттемелер қойып, 
пәннің жұмыс бағдарламасынан сауат ашу мен санау дағдылары сияқ
-
ты мәртебе алуын көздеп отырғаны белгілі (afPE, 2008). 
Басқа базалық пәндер сияқты көп мұғалімдер дене шынықты
-
ру кезінде өзіне сенімді емес және пәндік тәжірибесі жетіспейді,
сондай-ақ олардың үштен бірінің пәнді оқытуына бала кезіндегі жа
-
ғымсыз сезімдері әсер етеді. Мұғалімдерді даярлауда да шектеулер бар, 
мәселен, дене шынықтыру пәнін оқытуға даярланған бастауыш мектеп 
стажерларының 60 пайыздан астамына 6 сағаттан аз уақыт бөлінген 
(Paton, 2012).
SportScotland, Sport Relief және Active Schools Network сияқты агент
-
тіктер балалар мен жастардың белсенділігі мен спортқа қолжетімділі
-
гін арттыруға бағытталған. Барған сайын Англияның бастауыш мек
-
тептері дәстүрлі ойындарға қызықпайтын оқушыларды тау велосипе
-
дімен, би, жекпе-жек өнерлерімен және йогамен қызықтыруға көшкен 
(OFSTED, 2009c). 
Денсаулық сақтау, фитнес және әл-ауқатты жақсарту тұрғысынан 
ДШ-ның маңыздылығын асыра бағалау мүмкін емес. Балдырған жас
-
тағы балалардың физикалық дамуын сумен, құммен ойнау, құрастыру, 
музыкалық іс-шаралар, сурет салу мен далада ойнау арқылы жетілді
-
руге болады, ал кейінірек бір нәрсеге өрмелеу және тепе-теңдік сақ
-
тау, әткеншек тебу, үй жасау, велосипед тебу, доп ойнау және туннель
-
дермен жүруді қосқан жөн (O’Hara, 2008). Тиімді оқытылған жағдайда 
ДШ белсенді өмір салтын ұстануға және оны өмір бойы сақтауға негіз 
болады (Doherty and Brennan, 2008). 
Би ел мектептеріндегі футболдан кейінгі ең танымал спорт түрі 
ретінде аталады (Higgins, 2008). Оның танымал болуына 

жүктеу/скачать 5,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: