Бағдарламасы аясында іске асырылды Russell Grigg becoming an outstanding primary school teacher

Тілдік, сауат ашу және қарым-қатынас дағдылары 
468
„
тыңдатуға себеп табу керек; 
„
оқушыларды бір-біріне сұрақ қоюға және жауап беруге ынталанды
-
руы тиіс (McGraw, 2002). 
Мұғалім өнімді әңгіме мен тыңдалымға жағдай жасауы керек. 
11.3-сызбаны қараңыз. 
Тәжірибе тақтада сұрақ, мәселе немесе сценарий түрінде көрсетіл
-
ген талқылау нысанына ден қоюдан басталады. Талқылау түрі, мыса
-
лы, шағын топтағы пікірталас па, әлде толық сыныптағы пікірталас па 
біреуі таңдалып, сынып бөлмесі соған сай дайындалуы керек (балалар
-
ды шеңбер немесе жарты шеңбер түрінде отырғызған ыңғайлы). Тал
-
қылау шарттары нақты болуы керек, мысалы, сұрақтарды мұғалім қоя
-
ды. Доп немесе басқа да соған ұқсас затты қолдану бүкіл сыныптағы 
пікірталасты басқаруға көмектеседі, өйткені допты ұстап тұрған оқу
-
шы ғана сөйлейді. Кейбір оқушылар талқылауда үстемдік етпеуі үшін, 
мұғалімдер әр оқушыға үш жетоннан бөліп береді, оқушылар әр пікір 
білдірген сайын біреуін беріп отырады. Барлық үш жетонын қолда
-
нылғаннан кейін, оқушы одан әрі пікірін айта алмайды. Пікірталастар
-
дың соңында түйінді ойларды қорытындылау аса маңызды. Сонымен 
қатар сабақ кезіндегі шағын пленарлық отырыс спикердің аудитория 
алдындағы сөйлеу дағдысы мен тыңдалымын дамытуға бағытталған 
қысқаша ауызша презентация мен кері байланысты (мұғалім мен сы
-
ныптастар арасындағы) қамтиды.
Сыныптағы пікірталасты қолдайтын зерттеулердің көпшілігі сөз 
оқытудың қуатты құралы деген конструктивисті тұжырымды басшы
-
лыққа алады. Үздік мұғалім талқылауды «Біз бұдан не байқаймыз?» де
-
ген сияқты ашық сұрақ қоюдан бастап, «Автор былай деген екен, ол сон
-
да нені меңзеп отыр?» деп, оны әрі қарай өрбіте түседі. Вербалды және 
бейвербал құралдарды тиімді қолдану пікірталасты жеңілдетуде аса 
маңызды. Келли (2007: 5) мұғалімдерге егер олар оқушыларға «сұрақ 
дұрыс жауап алу үшін емес, сол мәселе туралы оқушының 
не
ойлайты
-
нын білу үшін қойылады» деп нақты түсіндіретін болса, оқушылардан 
алынатын жауаптар саны артатынын айтады. Біріккен Корольдікте бұл 
философия оқу үшін ойлау дағылары мен бағалауды дамыту негізінде 
жатыр (мысалы, қараңыз: DCELLS, 2009). 
Үздік мұғалімдер сөйлеу және тыңдау дағдыларын әртүрлі кон
-
тексте, мысалы, ресми презентацияларда, ойын алаңындағы әңгімеле
-
су кезінде және келушілерді қарсы алуда модельдейді. Сонымен қатар 
ондай мұғалімдер тарихшылардың, ғалымдардың, суретшілер мен ди
-
зайнерлердің кәсіби тілін үйлесімді қолданады. Олар мысалы, тарих
-
шылардың көбіне өз тұжырымдарын «алайда», «жалпы алғанда» деген 
сияқты сөздермен дәйектейтінін біледі. Олар басқаларды тыңдағанда 

Тілдік, сауат ашу және қарым-қатынас дағдылары 
469
сөзін бөлмей, әлеуметтік хаттамаларды модельдейді. Мұғалімнің оқу
-
шылардың сөйлеу дағдыларын дамытуға қалай ықпал ететініне мысал
-
дар: 
„
ынталандырушы ресурстарды, қуыршақтарды, артефактілерді, му
-
зыканы, динамиктерді және сыртқы ортаны паи�далану; 
„
магнитофон, видеокүнделік, видеоконференция, компьютерлік жұп
-
тық жұмыс сияқты АКТ түрлерін қолдану; 
„
бағдарламааралық қосымшаларға қолдау таныту; 
„
әңгімелесуге негізделген үи� тапсырмасын беру; 
„
шынаи�ы контекст пен аудиторияға негізделген тапсырмалар орын
-
дату, мысалы, мерекелер, қоршаған ортадағы жаңалықтармен та
-
ныстыру және т. б; 
„
оқушыларды жазбаша тапсырмалар алдында білгендерін аи�туға ын
-
таландыру; 
„
интерактивті дисплеи�лерді, «feely bags» пен көрмелерді паи�далану; 
„
драмалық техникаларды қолдану (мысалы, стоп-кадр, форум-театр, 
рөлдік ои�ын); 
„
оқушылар идеяларын бөлісіп, бір-бірінен сұхбат алуы үшін серікте
-
сімен сөи�лестіру; 
„
оқушыларға ои�лануға және не аи�татынын даи�ындап алуға уақыт 
беру. 
Тыңдау
Тыңдау – бұл дыбыстық толқындарды сезінуге мүмкіндік беретін 
автоматты есту процесінен өзгеше болып саналатын мақсатты әрекет. 

жүктеу/скачать 5,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: