Тыныс белгілері
Тыныс белгілерін ауызекі сөйлеудегі ым-ишара, кідіріс, интона
-
циямен салыстыруға болады. Алайда көбіне жас оқырмандар мәтінді
түсіну үшін тыныс белгілеріне сүйене бермейді, себебі сөздердің орна
-
ласуы қашан кідіріс жасалып, қашан жаңа ой басталатынынан хабар бе
-
реді. 12 негізгі тыныс белгісінің (бас әріп, нүкте, үтір, нүктелі үтір, қос
нүкте, апостроф, тырнақша, сұрақ белгісі, леп белгісі, дефис, сызықша,
жақша) маңызы зор, өйткені олар жазбаша тілде берілген мағынаны
жеткізуге көмектеседі. Балалар есейген сайын оқырман ретінде тыр
-
нақшаға алу-алмау, сызықша қою, бас әріппен жазу секілді тыныс бел
-
гілерін қолданудың әртүрлі болатынын көреді. Көп жағдайда тыныс
белгілері белгілі бір автордың стиліне байланысты қойылады. Бірақ
тыныс белгілерін оқытудың кілті олардың қаншалықты мағынаға ық
-
пал ететінін түсінуге ынталандыруда. Майерс пен Бернетт (2004: 86)
балаларға тыныс белгілерінің табиғаты мен мақсатын түсінуге көмек
-
тесудің мынадай жолдарын ұсынады:
мәтіннен тыныс белгілерін алып тастаңыз, олардың мағынаға ықпа
-
лын талқылап, қажет деп санаған жерлерге тыныс белгілерін қои�ы
-
ңыз;
ортақ жазбада тыныс белгілерін қолдануды модельдеп, талқыла
-
ңыздар, оларды алып тастау немесе әртүрлі таңбалар қолдану мағы
-
наға қалаи� әсер ететінін анықтаңыздар;
мәтінді балалардың өз жазба жұмыстарына үлгі ретінде паи�даланы
-
ңыз;
тыныс белгілерінің белгілі бір түрін қолдануға мысалдар жинаңыз;
әртүрлі мәтінде тыныс белгілерін қолдану тәсілдерінің ерекшелегін
зерттеңіз;
тыныс белгілерін қою үшін үзінділерді дауыстап оқыңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
