ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
География және табиғатты пайдалану факультеті
География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы
ӨНДІРІСТІК ТӘЖІРИБЕ ЕСЕБІ
(мерзімі: 30.05.2022 ж.–25.06.2022 ж.)
«6В05205-География» білім беру бағдарламасы бойынша
Кафедра бойынша тәжірибе жетекшісі_____________________Акмолдаева Б.К.
Тәжірибеден өтуші студенттің аты-жөні_____________________:Болатбек Д.Б.
Алматы, 2022 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ....................................................................................................................3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ.......................................................................................................4
«Smart GIS» компаниясының негізгі анықтамасы....................................4
Топографиялық түсіру.............................................................................4
Геодезиялық құрылғылар........................................................................5
«Smart GIS» ЖШС ЖЕР КАДАСТРЫ ЖҰМЫСТАРЫ.............................8
Жер кадастры үшін геодезиялық жұмыстар жүргізілуі........................8
Геодезиялық жұмыстардың құрылыстық жұмыстарда жүргізілуі......9
«Smart GIS» КОМПАНИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАРЫ............................................................................................16
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................18
КІРІСПЕ
Мен Болатбек Дастан Болатбекұлы 23.01.2023 - 18.03.2022 жж аралығында «Smart GIS» ЖШС өндірістік практикадан өттім. Мен «Smart GIS» ЖШС жайлы қысқаша айта кетейін:
«Smart GIS» ЖШС кең ауқымды инженерлік-геодезиялық жұмыстарды, сондай-ақ топографиялық-геодезиялық, картографиялық және жерге орналастыру жұмыстарын орындайтын геодезиялық кәсіпорын. Компания басшылығы бірден компанияның өркендеуі үшін бірден-бір шынайы даму векторын таңдады – геодезиялық нарықта табысты кәсіби қызмет бірінші санатты мамандар штаты мен жоғары технологиялық заманауи жабдықтар болған жағдайда ғана мүмкін болады. Біздің компанияның жабдықтар паркі негізінен Leica және Trimble фирмаларымен Швейцарияда жасалған қос жиілікті GPS қабылдағыштары мен жалпы станциялардан тұрады.
Тәжірибелік жұмыс басталған уақыттан бастап, біз «Smart GIS» компаниясының кеңсе жұмыстарымен танысып, кейінгі күндерде Mountain Park тұрғын үй кешенінің құрылыс жұмыстарына араласа бастадық. Мақсат- Smart GIS компаниясының қазіргі таңдағы қандай ірі жобалармен айналысып жатқанымен танысу болды.
Мекеменің директоры Нұрсейітов М.О компанияның басты артықшылықтары мен міндеттерімен таныстырды. Оларға мына пункттер жатады:
Үлкен тәжірибесі бар және біліктілігін үнемі растайтын кәсіби инженер-геодезистер командасы;
Геодезиялық қызметтерді тұтынушылардың қазіргі заманғы нарығының қажеттіліктерін қанағаттандыратын соңғы жоғары дәлдіктегі геодезиялық аспаптардың болуы;
Өндірістік айналымы үлкен ірі компаниялар үшін де, кірісі азырақ жеке клиенттер үшін де қызметтерімізді сатып алуға мүмкіндік беретін икемді баға саясаты;
Кешенді тәсіл, бір топографиялық-геодезиялық ұйым шеңберінде аса күрделі күрделі геодезиялық және кадастрлық жұмыстарды жүзеге асыру мүмкіндігі;
Осы факторлардың арқасында «Smart GIS» ЖШС еліміздің ірі салалық кәсіпорындарының, ұлттық компаниялардың және мемлекеттік органдардың қажеттіліктері үшін кез келген күрделіліктегі үлкен және жауапты тапсырыстарды ең тиімді шарттармен орындау мүмкіндігіне ие.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Тәжірибелік жұмыс туралы айтпас бұрын, әуелі мына нәрсені айта кетейін. «Smart GIS» компаниясыеың басты қызметтері туралы айта кеткен жөн. Smart GIS компаниясының негізгі қызметтерінің бірі инженерлік геодезиялық зерттеулер болып табылады. Инженерлік жобалау мен құрылысқа арналған геодезия бірнеше түрге бөлінеді, мысалы:
келесі масштабтағы топографиялық түсірілім (топографиялық түсірілім, геобазалық сызық):
1:500, 1:1000, 1:200, 1:5000, сондай-ақ жер асты және жер үсті құрылыстарды/коммуникацияларды топографиялық түсіру;
топографиялық жоспарларды жаңарту;
ағаштардың топографиялық түсірілімі;
Үлкен масштабты топографиялық түсірілім (ландшафттық дизайн үшін геобаза). Таразы 1:50, 1:100;
геодезиялық желілердің құрылысын жүзеге асыру және одан әрі дамыту.
Топографиялық түсіру – кең қолданылатын топографиялық карталарды, жер бедерінің жоспарларын алу үшін арнайы жүргізілетін жұмыстар кешені. Біздің үлкен тәжірибесі бар мамандарымыз жүргізетін топографиялық түсірілім барлық қажетті талаптарға жауап береді және кез келген мақсатта пайдаланылуы мүмкін: газға, су құбырларына, электр желілеріне қосылу, жер учаскесінің қала құрылысы жоспарын (ГПЗУ) дайындау және т.б. Бүгінгі таңда бұл геодезиялық жұмыстардың ең сұранысқа ие түрлерінің бірі болып табылады. Оның мәні жер бетіндегі аумақты түсіру, өлшеу, кейін алынған нәтижелерді кеңселік өңдеу мақсатындағы дала жұмыстарында жатыр.
Ауданның топографиялық түсірілімінің көлемін қарастырыңыз. Осылайша, 1:500 - 1:2000 масштабтағы маркшейдерлік жұмыстар жобалау жұмыстарының барлық түрлеріне жүргізіледі, 1:500 масштабында әзірлеудің бас жоспарын құру және жобалық шешімдерді қабылдау үшін негіз ретінде пайдаланылады. . Ол сондай-ақ келесі жағдайларда жүзеге асырылады:
елді мекендердің барлық түрлерінің карталарын кезекті жаңарту;
аумақтарды дамытудың бас жоспарларын жасау;
жер асты және жерүсті коммуникацияларын тартуды және электр желілерін салуды жоспарлау;
тік макеттің жоспар-жобасын құрастыру;
тұрғын үй құрылысы объектілерін пайдалануға беру кезінде;
барлық объектілерді кадастрлық есепке қою кезінде және т.б. Бұл органдар өз функциясын өзара бiр-бiрiмен iс-қимыл жасау арқылы жүзеге асырады. Мұндай карталарда әдетте барлық жер асты және жер үсті коммуникациялары, жер бедері, өсімдіктері, сондай-ақ құрылыстар мен су шаруашылығы құрылыстары анық көрінеді. Геофизикалық және тірек нүктелеріне, сондай-ақ геологиялық ұңғымаларға міндетті геодезиялық сілтеме жасау.
1:50-ден 1:200-ге дейінгі масштабтағы топографиялық түсірілімдер де сұранысқа ие. Бұл ландшафттық жұмыстарды жобалау кезінде қажет. Сонымен бірге, бейнеленген заттардың көпшілігі анық көрінеді, оның ішінде тұрғын үй және өндірістік ғимараттардың элементтері, рельеф пен өсімдіктер, қажет болған жағдайда ағаштарды түсіру жүргізіледі. Яғни, бұл сауалнама кезінде заттардың бейнесін реттеу жоқ. Ең бастысы - аймақтың кескінінің көрінуі.
Сурет 1. Топографиялық жұмыс кезіндегі «GPS-Rover» құрылғысы.
Және осыдан кейін, «Smart GIS» компаниясының құрылғыларыме таныстыруды жөн көрдім:
15 теодолит,
12 деңгей,
4 электронды станция
2 GPS жүйесі,
5 лазерлік рулетка,
5 сандық деңгей,
3 электронды теодолит
2теодолит
және олардың ілеспе керек-жарақтары (өлшеу ленталары, рельстер, штативтер, рефлекторлар және т.б.), бұл кез келген геодезиялық жұмыстарға жеткілікті.
Сурет-2. «GPS-Rover» құрылғысы
Сурет 3. «GPS-Rover» құрылғысымен жұмыс жасауым
Жер кадастры үшін геодезиялық жұмыстарын жүргізу жұмыстары:
Кадастрлық түсірілімдер, жер телімдері (жердегі жерге орналастыру объектісінің шекарасын анықтау);
Жер учаскесінің шекарасын заттай ету (жердегі жерге орналастыру объектісінің шекарасын қалпына келтіру);
Жерге орналастыру (барлау) істерін қалыптастыру және бекітуді жүзеге асыру.
Кадастрлық түсірудің мақсаты жер учаскесінің шекарасын және бұрылыс нүктелерін келісе отырып, оның жоспарын жасау болып табылады. Жоспар жерді пайдаланудың ауданы мен конфигурациясын, нақты орналасқан жерін және онда орналасқан объектілерді биіктіктерді өлшеусіз бекітеді. Жұмыстың соңында барлық жағдайды көрсететін жоспар жасалады. Көбінесе жер учаскесін және онда орналасқан күрделі құрылыс объектілерін кадастрлық тіркеу үшін тіркеу үшін геодезиялық жұмыстар қажет. Түсіру нәтижелері бойынша техникалық акт және түсіру жоспары жасалады. Шекаралық жоспардың деректері Кадастрға енгізіледі. Осыдан кейін жер учаскесінің иесі кадастрлық төлқұжат алады, ал учаскеге кадастрлық нөмір беріледі. Кадастрлық тіркеу үшін жерді бастапқы тіркеуден басқа, келесі жағдайларда геодезия қажет:
Учаскенің шекарасын нақтылау, атап айтқанда, жер даулары
Жерді бөлу, ірілендіру немесе қайта бөлу
Геодезидерлік
Жалға алу немесе сату мақсатында орналасу жоспарын орындау
Мемлекеттік кадастрлық картаны жасау
Сынақ үшін
Өңірде шаруашылық құрылымдары тыңайтқыштардың құнын субсидиялау бойынша азаматтар өтініш беріп, қаржы алды. Қызылордаға қарасты «Ыбырай Жахаев атындағыә ҒЗИ, Сырдария ауданына қарасты «Мағжан и К» және Қармақшы ауданына қарасты «Жаңажол» компаниялары егіске пайдаланатын азотты және фосфор тыңайтқыштары үшін 174,1 миллион теңге субсидия алған. Нәтижесінде, аталған шаруашылықтар дақылдың өнімділігін арттыру мақсатында құрамында микроэлементтері бар тыңайтқыштар қолданып жатыр. Техникалық есеп маркшейдер жұмысының қорытынды құжаты болып табылады, оған учаскенің жоспары кіреді. Техникалық есепте сонымен қатар жүргізілген өлшемдер және олардың нәтижелері туралы мәліметтер, маман жасаған диаграммалар мен сызбалар бар. Есеп электронды немесе қағаз түрінде жасалуы мүмкін. Құжат орындаушының қолымен куәландырылады
Геодезиялық жұмыстардың құрылыстық жұмыстарда жүргізілуі:
Құрылысқа арналған инженерлік-геодезиялық зерттеулер;
Негізгі желілерді салу;
Құрылыс-монтаж жұмыстарын геодезиялық қамтамасыз ету;
Құрылыс процесінде таңбалау жұмыстарын орындау;
Атқарушы геодезиялық іздестіру жұмыстарын жүргізу және атқарушы геодезиялық құжаттаманы дайындау.
Геодезиялық жұмыстардың құрылыста жұмыс жүргізуіне, қазіргі таңда жүріп жатқан- «Mountain Parl» тұрғын үй кешенінің құрылысын айтамыз. «Mountain Park» тұрғын үй кешені Алматының тау бөктерінде салынды. Мұндағы экологиялық жағдай өндірістік нысандар мен көліктердің үлкен ағынынан зардап шекпейді.
Сурет 4. Mountain Park тұрғын үй кешенінің құрылыстары
Сурет 5-6. «Mountain Park» тұрғын үй кешенінің жоспары
«Smart GIS» компаниясының құрылыстағы геодезиялық жұмыстары.
Құрылысқа арналған инженерлік-геодезиялық іздестірулер, сондай-ақ геологиялық іздестіру жұмыстары бастапқы жобалау сатысындағы ең маңызды жұмыс түрі болып табылады. Зерттеу барысында алынған мәліметтер жобалық шешімдерді қабылдау үшін негіз болады, сондықтан алынған нәтижелер рұқсат етілген ауытқулардан аспауы керек.
Құрылысқа геодезиялық зерттеулер жер бедері, құрылыс алаңының ерекшеліктері және объектінің егжей-тегжейлі сипаттамалары туралы өзекті мәліметтерді алу үшін жүргізіледі. Жүргізілген зерттеулердің дәлдігі қауіпсіз құрылыстың және құрылымның кейінгі жұмысының кепілі болып табылады.
Зерттеудің ең күрделі және көлемді кезеңі. Кәсіпорын мамандары аумақты зерттеп, қажетті жұмыстардың алдын ала жоспарын жасайды. Осыдан кейін персонал далада тікелей инженерлік-геодезиялық іздестіру жұмыстарын жүргізуге көшеді:
рельефті, өсімдіктерді, су объектілерін, жерасты және жер үсті байланыс желілерінің орналасуын зерттеуге арналған тахеометриялық түсіру;
байланыс жүйелерінің трассалық элементтері, электр кабельдері - нақты орналасқан жері, пайда болу тереңдігі, құбырлар мен кабельдерді дайындауға арналған материал қарастырылады;
координаталар жүйесі мен объектілермен байланыстыратын құрылымның негізгі және көмекші осьтерін табиғатта жүргізу;
бұрын салынған құрылымдардың іргетасының деформациясын бақылау.
Геодезиялық жұмыс техникалық шарттарды дайындаудан және құжаттаманы дайындаудан басталады. Осы аумаққа қатысты қолда бар картографиялық ақпаратты жинау және талдау жұмыстары жүргізілуде.
Құрылысқа геодезиялық зерттеулерді жүзеге асыру далалық кезеңде алынған ақпаратты кеңселік өңдеумен аяқталады. Барлық өлшемдер тексеріліп, нақтыланады, содан кейін аумақтың топографиялық жоспары және техникалық акт жасалады. Инженерлік геодезия барлық коммуникациялардың (байланыс және электр желілері, құбырлар, электр кабельдері) жоспарларына сызуды қажет етеді. Есепте инженерлік-геодезиялық іздестіру жұмыстарының көрсеткіштері және олардың барысында алынған нәтижелер көрсетіледі. Мәтін бөлігінде мыналар бар:
барлық жүргізілген жұмыстар туралы ақпарат;
сайт туралы физикалық және географиялық ақпарат;
оқу барысында қолданылатын әдістер мен технологиялар туралы мәліметтер;
құрылыс алаңындағы жұмыстарды техникалық бақылау туралы ақпарат.
Құрылысқа арналған геодезиялық іздестіру жұмыстары жанасу режимінде де, байланыссыз режимде де жұмыс істеуге қабілетті дәл жүйелер мен заманауи электронды жабдықты қолдану арқылы жүзеге асырылады. Камералды кезеңде қолданылатын арнайы бағдарламалық қамтамасыз ету инженерлік геодезиялық материалдарды барынша ыңғайлы форматта беруге мүмкіндік береді.
Инженерлік геодезияның негізгі мақсаты құрылыс алаңындағы жағдайларды анықтау үшін топографиялық түсірілім деректерін жинау болып табылады, оған мыналар кіреді:
топографиялық жоспарларды құру;
ғимараттың орналасу орны мен өлшемдерінің геодезиялық сипаттамаларын анықтау;
объектілердің пішіні, оның өзгеру ықтималдығы және т.б. параметрлер.
Республика аумағында барлығы 86 су шаруашылығы учаскесі бөлінген. Бір су шаруашылығы бассейні шегінде 5-тен 12-ге дейін және одан да көп су шаруашылығы учаскелері бар.
Құрылыс-монтаждау жұмыстары алдын ала геодезиялық тексеруден кейін ғана басталуы керек, сондықтан сіздің мердігер компанияңыз құрылыс-монтаждау профильдік жұмыстарын орындауға тапсырыс алған болса, ең алдымен бізге немесе осы жұмыс түрін орындайтын басқа кәсіби геодезиялық ұйымға хабарласыңыз. оның тәртібі үшін.
Қазбаны төсеу жердегі таңбалау осьтерін алып тастаудан және кейіннен бекітуден басталады, содан кейін жоспарланған қазбаның айналасында құйма орнатылады. Осьтер құйылғанға қолданылады және нөмірленеді. Содан кейін ғана сіз шұңқыр қазуға кірісе аласыз.
Инженерлік желілерді төсеу алдында геодезиялық жұмыстар да жүргізіледі. Алдымен осьтер осылайша бұзылады, содан кейін сипаттамалық нүктелер (камералар және т.б.) ғана емес, сонымен қатар оларға айналу бұрыштары міндетті түрде бекітіледі. Осьтер құймалармен бекітіледі және болат сыммен созылады. Шкафтық желілердің көмегімен болашақ байланыс осьтері траншеяның түбіне ауыстырылады. Болашақ ғимараттың осьтері де ауыстырылады.
Құрылымның ерекшеліктеріне байланысты құрылысты геодезиялық қамтамасыз ету тұрақты және уақытша болуы мүмкін. Үлкен аумақтарда тұрақты геодезиялық жұмыстарды бір маркшейдерлік немесе арнайы құрылған геодезиялық қызметтің тұрақты қатысуымен жүргізу ұсынылады. Шағын ғимараттарды тұрғызу немесе қайта құру кезінде құрылыс-монтаждау жұмыстарының белгілі бір кезеңдерінде қызметкерлердің мерзімді немесе бір реттік келуі жеткілікті.
Сонымен қатар, біздің мамандар конструкциялар мен тұрғызылған элементтерді монтаждау кезінде орындалған жұмыстардың дұрыстығын бақылайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Менің «Smart GIS» компаниясында жасаған тәжірибелік жұмыстағы қорытындылай айтатыным- «Smart GIS» ЖШС өзінің геодезиялық және құрылыстық жұмыстарының өз маманы және профессионалды түрде жасауының нәтижесінде, «Mountain Park» тұрғын үй кешенінің құрылысын, 6 айдың ішінде нөлден 4-5 суреттегідей деңгейге жеткізуі. Яғни, Нұрсейтіов М.О өзінің геодезиялық тәжірибесінің нәтижесінде, аз ғана уақытттың ішінде тұрғын үй кешенінің көптеген құрылыстық жұмыстарын бітіруі. Нұрсейітов М.О бірінші тәжірибелік күннен бастап, мені геодезиялық жұмыстардың құрылыс жұмыстарына байланысы мен жерге орналастыру жұмыстарына байланысын таныстырып, кейінгі күндерде құрылыс жұмыстарында тәжірибелік жұмыстарымды атқаруыма мүмкіндік берді. Тәжірибелік жұмыстың бірінші кезегінде айтып кететінім, мен геодезиялық жұмыстың өте қызық екенін және геодезиялық жұмыстардың жаңа заманға сай екендігін, геодезиялық жұмыстардың құрылыс жұмыстарымен өте тығыз байланысты және өте маңызды екенін түсіндім. Себебі, геодезиялық жұмыстар құрылыс жұмыстарының тез, әрі сапалы бітуіне себепші болады.
Алғашқы практика күндеріндегі менің басты міндеттерім- кеңсе жұмыстары мен геодезиялық-құрылыс жұмыстарындағы тәжірибелік жұмысты атқаруым болып саналады. Кеңсе жұмыстарында тек құжаттармен айналыстым және кеңсе жұмыстарымен аз уақыт жұмыс жасадым. Себебі, менің тәжірибелік жұмыстарым үшін, кеңсе жұмыстары қатты маңызды болмады. Себебі, қазіргі таңда компанияның құрылыстық жобада қарқынды жұмыс жатуына байланысты, менің тәжірибелік жұмысда құрылыс жұмыстарымен және далалық жұмыстарымен айналысу өте маңызды және бірінші реттегі жұмыс болып саналды.
Менің бір түсінгенім- «Smart GIS» ЖШС мекемесінің қазіргі заманға сай жұмыс жасауы және қазіргі заманға сай жаңа технологиялық құрылғылармен жұмыс жасауы алға жылжып, Қазақстандағы дамыған геодезиялық компаниялардың біріне айналуына себеп болып жатыр. Менің көрген маңызды нәрселерімнің бірі- компаниядағы құрылғылардың озық технологиялық құрылғылармен жұмыс жасауы. Мысалы, GPS-Rover» құрылғысы. Бұл құрылғы «Теодолит» және «Невелирге» қарағанда әлде қайда дамып кеткен. Бұл мені қатты таңқалдырды. Демек, қазіргі таңда «Smart GIS» компаниясы «GPS-Rover» құрылғысымен көп жұмыс жасап жатыр. Және осы құрылғының компаниядағы маңызы зор
Жалпы менің айта кететін өз ойым- геодезия мамандығын оқыған мамандардың және компаниялардың өте аз болуы. Қазіргі таңда геодезия саласы қарқынды дамып келе жатыр және сұранысқа ие. Бірақ, мамандар саны әлі жеткіліксіз. Қазақстанда геодезия саласында жұмыс істейтін, білімді мамандар жұмыс істесе, құрылыс жұмыстарына өте көп пайдасын тигізеді деп ойлаймын.
Достарыңызбен бөлісу: |