Бағдарламасы «Дене шынықтыру және спорт мамандығы бойынша пәндерді оқытудың әдістемесі»
Дәріс. Тақырып: Спорттық машықтануды жоспарлау және тиімділін есептеу
жүктеу/скачать 209,08 Kb.
|
ДТТӘ дәрістер
| Дәріс. Тақырып: Спорттық машықтануды жоспарлау және тиімділін есептеу
Бұл тақырып дене тәрбиесі ілімі курсында негізгі тақырыптардың бірі саналады. Онда дене тәрбиесі оқытушысы өз тәжірибесі барысында басшылыққа алатын ілімдік және әдістемелік жағдайлар ашылады. Тақырыпты оқи отыра, қимыл икемі, машықтары, арнайы нұсқаулар, оқу үрдісі құрылымы мәні неден тұрады, әр этап кезеңі ерекшелігі жекелей және аралық байланыстары қандай есте сақтау қажет. Қимыл икемі мен машықтары қалыптасуы заңдылығын меңгеру қажет. Қимыл қозғалыстары оқу пәні ретінде: қимылдық қабілеттілік, машықтары – қимылдық қабілет мәні туралы түсінік бірқатар сұрақтарды анықтау нәтижесінде қалыптасуы қажет. Алдымен келесі ұғымдарды анықтап алу қажет: Қимыл қабілеттілігі – қимылды қозғалысты меңгеру деңгейі, қозғалысты саналы басқарумен сипатталады. Қимылдық машығы - әрекет техникасын меңгерудің оңтайлы деңгейі, қозғалысты автоматты басқарумен сипатталады, орындау барысында жоғары нақтылық пен сенімділікпен ерекшеленеді. Студентке меңгеру қажет, қимыл әрекетін меңгеру үшін келесі әдістемелік тізбелікте жүзеге асырылады: жаттығушыда жағымды оқу сарынын қалыптастыру, әсер етуші формула бойынша: “жетістікке ұмтылу” – белсенділік-мақсат- “жетістікке жету”; қимыл әрекетінің мәні жайлы білімді қалыптастыру; оқылатын қозғалыс жайлы әрбір негізгі тірек нүктесі бойынша түсінік қалыптастыру (көру, логикалық, қимылдық бейне); оқылатын қимыл әрекетін толық меңгеру. Одан кейін машықтардың сипаттық ерекшеліктерін және олардың құрылу заңдылығын меңгеру қозу және тежелу) – иррадиациялар, концентрациялар және автоматизациялар. Осымен қатар мән беру қажет, қозғалыстың автоматтандырылуы және біртұтастығы, мығымдығы және машықтың ұзақ сақталуы бас миының үлкен жартышарындағы әрекеттілік қабығындағы динамикалық стереотиптің бекуімен және пайда болуымен байланысты. Динамикалық стереотип – функционалдық жүйенің стационарлы сипат алатын жағдайы, қимылды көпқайтра қайталау барысында бекіп қалатын нәтижесі, яғни қимыл машығының барлық негізгі сипатын ескертеді – қозғалыспен автоматты түрде басқару, қимылдың біртұтастығы, қимыл сенімділігі. Түсіну қажет, қозғалыстың автоматтандырылуы сананың кез-келген қимыл әрекетіне араласуынан босатуға, назарды өзге обьектілерге аударуға мүмкіндік береді. Машықтың келесі бір сипатын бағалау қажет – қозғалыстың мығымдылығын меңгеру, әрқандай қолайсыз жағдайда оларды орындауға тұрақты мүмкіндік береді. Қимыл машықтарының қалыптасу заңдылықтарын оқу қажеттілігі бар. Қимыл машықтарының қалыптасуы бірқатар заңдылық негізінде жүреді: машықтың дамуында жылдамдықты өзгерту заңы, машықтың дамуындағы заңдылық, машық дамуындағы шектеуліктің жоқтық заңдылығы, машықтың көмескілену заңдылығы, машықты жылжыту заңдылығы т.б. Шартты рефлекстердің пайда болуы заңдылығынан шыға отырып, негізінде қимыл реакциялары қалыптасатын дене тітіркендіргіштерінің нақты тектерін ұғынуға болады. Осы негізде, динамикалық стереотиптердің қимылдарының құрылу үрдісі жүйке үрдістерінің (иррадиация, концентрация және олардың өзара индукциясы) нақты динамикасымен бірге жүруші бірқатар фазадан өтеді. Кеңістіктегі, уақыттағы қимыл нақтылығы анализаторлардың кешенді жұмысы негізінде қол жеткізіледі. Бұл үрдіс ішкі диффренциясы және кешеуілді тежелгіш дамуы жолында болады. Осыған байланысты көру, тыңдау және қимыл анализаторларының машықтардың қалыптасуының әр кезеңдеріндегі ролін елестетуге болады. Тұрақты машық динамикалық стереотиптің бас миының үлкен жартышарындағы сақталуы жағымды ғана емес, жаттанды қателерді шеттетуде және оларды қайта орындауда өзіндік кері жақтарыда бар. Шартты рефлекстердің тұрақтылығы мен өзара байланысын ескере отырып оқу барысындағы дайындық жаттығуларының маңызы мен машығын “жылжытпалы” құбылыс мәнін ұғыну қажет. Аталған сұрақтарды меңгеру барысында қосымша әдебиеттер тізіміндегі деректерді қолдану қажет. Сұрақты оқу барысында – оқу үрдісінің құрылымын толық елестету қажет, одан кейін әр кезеңді жекелей. Оқу құралының материалы қазіргі таң тұрғысынан қарастырылатын сұрақтарға толық түсінік бермейді. Студенттерге міндетті түрде қосымша әдебиеттер тізіміндегі деректерді қолдану қажет. Осы орайда келесі мәселелерге мән беру қажет. Алдымен – оқу түсінігі – әлеуметтік субьектілерде сапалық қандайда бір қызметті орындауды дамытуды қалыптастыратын нақты мақсатты, жүйелі және ұйымдастырылған үрдіс. Оқу өз құрамына (оқушының әрекетін) және оқытылуын қамтиды (оқытушының педагогикалық қабілеттілігін). Қимыл қозғалыс оқу үрдісінде өз қимылдарын басқару есебі алға қойылады. Бұл дегеніміз қозғалыс бағытын, түрін, орындау шапшаңдығын басқару. Қимыл қозғалыстың жалпы оқу үрдісі үш кезеңді қамтиды, әдістеме негізінде бір-бірімен ерекшеленеді. Алғашқы жаттау кезеңі - өз қысқалығына қарамастан келесі оқу тиімділігі үшін ерекше әсері бар. Мақсаты – оқушыда оқылатын қозғалыслыс техника негіздерін қалыптастырады және оның жалпы сипатта орындалуына қол жеткізеді. Негізгі мәселелер: Қимыл қозғалысты орындау жайлы мағыналы және көру түсінігін қалыптастыру. Оқылатын қимыл элементтерінің құрылымы немесе жаттығуларды негізгі тірек нүктелері арқылы меңгеру жолында қимылдық түсініктерді құру. Жалпы сипатта қимыл әрекетінің біртұтас орындалуына қол жеткізу. Қимыл әрекеті техникасында мән берілмес ауытқуларды ескерту және жою. Осы кезеңде оқылатын қимыл әрекеті жайлы алдын-ала түсініктің пайда болуы жайлы, психологиялық және физиологиялық күй туралы анық түсінік болуы қажет. Осыған байланысты сөздік, көрнекілік және тәжірибелік әдістердің аталған кезеңдегі ерекшелігін анықтау қажет. Қимыл қозғалыстың алғашқы жаттау кезеңнің ұзақтығының қатыстығы: Оқылатын қимылдың техникасы мен күрделілік деңгейі; Жаттығушының дайындық әзірлігі; Даралық ерекшелігі; Машықтардың жылжытпалы жағымды әсерін қолдану мүмкіндігі. Тереңдетіп оқу кезеңі: алғашқы қабілеттілік пен оны жетілдіруден тұрады. Мақсаты – толық қимыл машығын қалыптастыру. Негізгі мәселелер: Негіздегі барлық негізгі тірек нүктелерінде, техника бөлімдерінде әрекеттерді нақтылау. Қимыл әрекетінің толық орындалуына ққл жеткізу, кеңістіктегі, уақыт және техниканың динамикалық сипатын саналы бақылау негізінде. Техникада және оның негізгі тізбегінде ұсақ ақаулықтарды жою. Егер бірінші кезеңде мәселені шешу кезекпен жүзеге асса, екінші кезеңде мәселелер бірмезетте шешілуі мүмкін. Яғни екінші кезеңде ұқыну қажет: қимылдық әрекеттің толықжәне бөлшектерге бөліп жаттау әдістері қашан және қалай қолданылады. Қимылдық әрекетті жаттау кезінде қателерді жою қалай жүзеге асырылады. Оқытудың әртүрлі сәттерінде сөздік және тәжірибелік әдістердің ролі қандай. Мысалы, әртүрлі жаттығуларды қолдану тиімділігі келесі сәттерді бұлжытпай орындау барысында қол жеткізіледі: Жаттығудың мақсаты және мәселелері; Негізгі қимыл әрекеттерімен құрылымдық өзара байланыс; Жаттығуды мөлшерлеу; Орындауды бақылау және өзара бақылау. Осы кезеңдегі бір сабақ шеңберінде оқытуды сабақтың негізгі бірінші жартысында жоспарлау қажет, ерекше енжарлық күй пайда болғанға дейін. Сондай-ақ осы кезеңде жаттығуды үйрену барысында бағытталған көмекті және сақтандыру шараларының маңызын анықтап қажет. Бекіту және жетілдіру кезеңі. Мақсаты – қимыл біліктілігін машыққа айналдыру, тұтас қолдану мүмкіндігіне ие. Негізгі мәселелер: Қимыл әрекетін автоматты орындау және тұрақтылығына қол жеткізу. Техниканың даралық бедерлерін қажетті деңгейге жетілдіру. Қимыл әрекетін тәжірибелік қолдануда талапқа сай орындауға қол жеткізу (максималды күш және жылдамдық, үнемділік, нақтылық, рационалды мақам т.б.). Нақты тәжірибелік жағдайға байланысты әрекетті қолдануды қамтамасыз ету. Бұл мәселелер бірмезетте, тізбектеліп шешілуі мүмкін, себебі олар өзара тығыз байланысты. Аталған кезеңді оқи отыра, түсіну маңызды. Қозғалысты жетілдіру қай бағытта жүзеге асу қажет, қай мөлшерде бекуі қажет, сондай-ақ оқу әдістемесін, осы кезеңде әртүрлі әдістемелік тәсілдерді меңгеру қажет: снарядтардың биіктігін көтеру, қозғалыстың жылдамдығын және амплитудасын өсіру, жаттығуды ағынды орындау, сайыс түрінде нәтижелі және сапалы орындау, ойын түрінде қайталау және т.б. Оқылатын жаттығуды жетілдіруін дене сапасының дамуымен байланыстыру қажет. жүктеу/скачать 209,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|