Тақырып:Биологияны оқытудың материалдық базасы
1. Тірі мүйіс бұрышы
2..Өсімдіктер мен жануарларды таңдау жəне оларды тірі табиғат бұрышына орналастыру Дəріс мақсаты: Тірі мүйіс бұрышы жəне тірі табиғат бұрышына орналастыруды түсіндіру Ұғымдар: Тірі мүйіс бұрышы
Негізгі сұрақтар жəне қысқаша мазмұны:
Тірі мүйіс табиғаттың тірі организмдерін сақтайтын жəне оларды бақылайтын орын мұнда көптеген тəжрибелер кластан сабақтан тыс жқмыстар жүргізуге болады.Бұл мүйісті кабинеттің бір бұрышында терезеге жақын орындардан құрған жөн.Əуелі бұрыш жасап артынан оны ұлғайтуға болады,яғни өз алдына трі мүйіскабинеті деп те жалғастыруға болады. Онда тірі өсімдіктер жəндіктер жануарлар белгіліл бір биоценоздар арқылы орналастырады жəне аквариум болуы тиіс.оның ішінде балыұтар жжəне су өсімдіктері сақталады.Сонымен қатар керариум онда бақалар кесірткелер ал арнаулы клеткаларда құстар теңіз шошқасы ұсталады.Əр бір клеткалар болмаса жəшіктер сол жануардың тіршілік ортасына сай экалогиялық орта бөлəктермен қамтамамсыз етеді.Тірі мүйісте сақталатын өсімдіктер мен жануарларда ұқыпты күтіп бақылау.Олардың ұрпақтарын көбейтуге əсер етеді.Ал тірі мүйістегі өсімдіктер мынадай бөлімдерге бөлінеді.
1.Бөлме өсімдіктері 2.Жабайы өсімдіктер 3.Мəдени өсімдіктер
4.Əр түрлі ағаштар мен бұталар
Кабинеттегі өсімдіктерді мүмкіндігінше жас натуралисшілер үйірмесінде систематикамен олардың тұқымдасын түрін жазып қою керек жəне бұл өсімдіктер тəжрибе жасауға ыңғайлы мезгіл көбейтіп отырғаны жөн.
Мысалы белания эладия,кактусолое,т.б өсімдіктер.Лабараториялық жұмыстарға керекті припараттар клетканың құрлысы туралы микро припаараттар.Тамыр түкшелерінің пприпараттары жəне гүлді өсімдіктердің гүл гүл бқлəктерінің дайын припараттары да лабараториялық жұмысқа өте қажет.Тірі мүйіс бұрышында өсімдіктердің биологиялық үлкеншеліктерін қарай бірнеше топқа бөлінеді.
Мысалы а) Құрлық жер өсімдіктері
Б) ылғалды жер өсімдіктері В)мəдени өсімдікт ері
Г) жабайы өсімдіктері
Д)жарық сүйгіш жəне қараңғылықта өсе алатын өсімдіктер топтары.
Е)тірі мүйіс бұрышы кабинеттің оңтүстік немесе оңтүстік шығыс бағытында орналасқан жөн.Себебі:жарық пен жылу аквариум терариумдегі жануарлар үшін де жəне өсімдіктер үшінде өте қажет.Мектептің зоология курсында сабаққа қажетті тірі обьектілер осы тірі мүйіс бұрышында өсірілуі тиіс.Қарапайымдылардан күзде аққан сулардан алынған алиба сақталуы керек.Оны аквариум суындыа немесе топырақтың қоспасында ұстаған жөн.Ол үшін құнарлы қара топырақтың бір бөлігін суға араластырып оған жас ағаштың бұтақтарын салып 7-10 тəулік ұстау керек.Содан кейін ол судың қоспасын араластырып таза банкіге құядыда тағыда 5,7 күн сақтайды осы уақытта судың ішінде амебалар жетіледі.Ал қарапайымдылардан инфозорил тірі күйінде сақтау үшін қоға өсімдігінің жапырақтары ши сабақтарын сумен араластырып өоспа дайындайды да оған 2,3 тамшы сүт тамызады.Ол қоспаны плюс 20 градус тың температурады 2 жеті ұстайды содан кейін бұл қоспада инфозария көбейеді.Сонымен қатар күз кезінде өзен көлдің суынан арнаулы ыдыстарға құйып тірі мүйіске сақтаймызда оған ипадияның жəне бақа оты (риста)жапырақтарын сайын жарық жерге ққоямыз біраз уақыттан кейін бұл судың ішінен көп клеткалардың бастапқы өкілі гидраны көруге болады.Кейін п.б гидраны ұсақ шаяндармен (дафня,цеклон) қоректендіріп əрə қарай сақтауға болады.яғни бдұл тірі обьекьтілер зоология пəні бойынша лабараториялық демастрацмһхиялық сабақтарда өткізуге мүмкіндік береді.: сонымен қатар тірі мүйіс бұрышына арнаулы жəне істерге күзде ылғал топырағы бар жауын құртының көбеюуіне мүмкіндік жасау керек.Сонымен биология пəнінің материалдық базасына тірі мүйіс бұрышыгың жəрдемі өте көп деп есептеуге болады.Бірақ мұныны барлығын биология спəнінің оқытушысы мезгідлінде оқушылармен бірге қадағалап кееректі обьектілерді қамтамасыз етіп отыру керек.Сондықтан биология кабинетінде міндетті түрде лабарант болу керек.