БАҒдарламасы семей 2013 1 Әзірленген қҰрастырушы

және

СЕМЕЙ

«__28_»__08___ 2013 ж. Калияскарова Б.А., аға оқытушы, «Химия» кафедрасы

2.1 «Химия» кафедра отырысында «_28__» __08__2013 ж., №__1_ хаттама

«__12__» 09 2013 ж , № __1_ хаттама

3 БЕКІТІЛДІ

Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлдаған және ұсынылған

«__18__» 09 2013 ж., № 1 хаттама

- Жоғары білімнің мемлекеттік жалпы білім беру стандарты, 23 тамыз 2012 жылғы № 1080 Қазақстан Республикасының Үкіметінің қарарымен бекітілген.;

- СТУ 042-ГУ-4-2013 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеуге және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;

- ДП 042-1.01-2013 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенінің құқрылымы және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.

Аналитикалық және физколлоидтық химия пәні – жалпы білім беру пәндеріне жатады. Бұл бағдарлама кешені технологиялық мамандықтарға керек материалдармен қамтылған. «Аналитикалық химия» пәнінің теориялық бөлімі периодтық заңға негізделген. Периодтық заңға сүйене отырып элементтер мен олардың иондарының химика-аналитикалық қасиеттері көрсетіледі, көптеген аналитикалық реакциялар жүйеленеді, әрекеттесуші массалар заңы химика-аналитикалық және технологиялық практикада қолданылады. Көптеген аналитикалық реакциялар ерітінділерде өтетіндікте, судың диссоциациясы, рН, рОН, буфер ерітінділер оқылады. Аналитикалық анализдерде тұнбалар қолданылатындықтан гетерогенді жүйелердегі динамикалық тепе-теңдік оқылады. Химиялық анализде тотығу-тотықсыздану реакциялары, комплекс қосылыстар және органикалық ерітінділер қолданылады, сондықтан Аналитикалық химияда редокс потенциалдар, тұрақсыздық константасы оқылады. Өндіріс технологияларына мәні бар физикалық және коллоидты химияның негізі берілген. Молекула құрылысын анықтауда рефракция әдісін қолдану қарастырылған. Химиялық процестерге термодинамиканың бірінші заңының қолданылуы берілген. Жылу эффектінің температураға байланыстылығы көрсетіледі. Өздігінен жүретін және жүрмейтін процестер қарастырылған. Термодинамикалық қайтымды және қайтымсыз процестер берілген. Химиялық тепе-теңдік, Клаузиус Клайперон интегралды теңдеуінің шешімі көрсетілген. Дисперсті жүйелер қарастырылған.

3.2 Курстың мақсаты:

Химиялық процестердің заңдылықтарын ашу, осы процестердің өту бағытын, жылдамдығын зерттеу. Химиялық процестердің тепе-теңдік қалпын, заттардың реакцияға түсу қабілетін, олардың құрылысы мен құрамына байланыстылығын қарастырады. Бұл фундаментальды пәндердің теориялық негіздерін білу және оларды практикада (ауыл шаруашылығы облыстарында, экологияда, денсаулық сақтау саласында, фармакологияда, тамақ өндірісінде, өңдеу өндірісінде т.б.) қолдана білу болып табылады.

3.3 Пәндерді оқытудағы негізгі міндеттер: - студенттердің дүние танымының дамуына әсер ету; - қоршаған ортаға көзқарастарын қалыптастыру; - химиялық құбылыстар арқылы материалдық философияның заңдарын түсіндіру; - бір заттың екінші затқа айналу механизмін түсіндіру; - өндіріс сұранысына байланысты аналитикалық химия әдістерін зауодтар зертханаларында және ғылыми-зерттеу зертханаларында қолдана алу; - шикізаттар мен дайын өнімдердегі компоненттерді анықтаудың қазіргі тәсілдерін, негізгі тамақ өнімдерінің, өңдеу өндірісінің өнімдерінің талдау схемаларын үйрету.

3.4 Оқып- білудің нәтижесінде студент мыналарды: - химиялық реакциялар теңдеулерін (молекулалық, иондық, ионды-молекулалық, тотығу-тотықсыздану реакцияларының) құрастыра білуі; - негізгі стехиометриялық және фундаментальды заңдарды меңгеруі; - зертханалық құрал-жабдықтарды, аспаптарды игеруі; - зертханалық тәжірибелерді істей алуы; - концентрациялары дәл ерітінділер дайындай білуі; - зертханалық тәжірибелер нәтижелерін өңдей білуі, талдай білуі, графиктер мен диаграммалар сала білуі; - химиялық анализ әдістерінің теориясы мен практикасын біріктіре білуі; - өздігінен ғылыми-зерттеу жұмыстарын қоюды ұйымдастыра білуі тиіс.

3.5. Курстың пререквизиттері:

3.5.1 «Бейорганикалық химия» пәнінің теориялық бөлімі және элементтер химиясы;

3.5.2 «Физика» пәні (спектральды және басқа оптикалық әдістер эмиссионды атомдық спектроскопия, атомды-абсорбционды спектроскопия, электронды-зондық, инфрақызыл спектроскопия, люминесценция, кондуктометрия, потенциометрия, вольтамперометрия, рентген сәулесі);

3.5.3 «Математика» курстары;

3.5.4 «Органикалық химия» пәні (хромофорлы және ауксохромды топтар,таутомерлі өзгерістер, органикалық лигандалар);

3.6. Курстың постреквизиттері:

3.6.1 Биохимия

Оқу жоспарынан көшірме:

Кесте 1

Курс	Семестр	Кредиттер	Д сағ.	ЗС сағ.	СОЖӨ сағ.	СӨЖ сағ.	Барлы-ғы сағ.	Қорытын-ды бақылау
2	4	4	30	30	30	60	180	емтихан

4 ОҚУ ПӘНДЕРІНІҢ (МОДУЛЬДЫҢ) МАЗМҰНЫ

2-кесте

№	Тақырыптардың атауы және олардың мазмұны	Сағ. саны
1	2	3
Дәріс сабақтары
1	Модуль 1.Гомогенде жүйедегі тепе-теңдік Аналитикалық процестер сатылары: үлгі алу, үлгіні анализге дайындау, өлшеу сатылары, өлшеу нәтижелерін бағалау (кездейсоқ қателер, жүйелік қателер), нәтижелердің дұрыстығы, қайталануы. Химиялық термодинамика және тепе-тендік Химиялық термодинамиканың негіздері Физикалық химияның қалыптасуы, мақсаттары, міндеттері. Негізгі бөлімдері. Экстенсивтік және интенсивтік күй параметрлері.	1 1
2	Су диссоциациясы, сутектік көрсеткіш және буфер ерітінділер. Буферлік сыйымдылық. Термодинамиканың бірінші заңы. Термохимия. Энергия сақтау заңдары. Жүйе және сыртқы орта. Энергия және оның түрлері. Термодинамиканың бірінші заңы. Қысым тұрақты болғанда ішкі энергияның өзгеруі. Энтальпия. Термодинамиканың бірінші заңын химияда қолдануы. Химиялық реакциялардың жылу эффектілері. Гесс заңы.	1 2
3	Гетерогенді жүйедегі динамикалық тепе-теңдік. Ерігіштік көбейтіндісін пайдаланып есептеулер жүргізу. Термодинамиканың екінші заңы. Энергия айналуының бағыты. Қайтымды және қайтымсыз процестер. Пайдалы әсер коэффициенті. Энтропия, әр түрлі процесстердегі энтропияның өзгеруі. Химиялық реакциядағы бос энергия. Байланыс энергиясы. Химиялық тепе-тендік. Тепе-тендіктің жалпы сипаттамасы. Массалар әрекеттесу заңы. Тепе-тендік константалар. Изобара және изохора тұрақтылар. Қалыпты бірліктер арқылы тепе-тендік константасын есептеу.	1 2 1
4	Модуль 2. Көлемдік анализ. Титриметриялық (көлемдік) анализ. Стандартты ерітінділер, титр. Титрлеу әдістері: тура, кері, алмасу әдісі арқылы. Көлемдік анализдегі есептеулер. Екі компоненті жүйелер Негізгі анықтамалар. Гиббс, фазалар ережесі. Фаза аралық тепе-тендік, диаграммалар. Қаныққан бу қысымының температураға тәуелдігі. Рауль зандары	1 1
5	Қышқыл-негіздік титрлеу. Қышқыл-негіздік индикаторлар теориясы. Титрлеу қисықтар. Үш компонентті ерітінділердің тепе-тендік ерекшелері. Үш компонетті ерітінділердің құрамын көрсететін графикалық ерекшеліктер. Экстракция. Бөліну коэффициенті.	1 1
6	Модуль 3. Оксидиметрия.Тотығу-тотықсыздану әдістері, редокс индикаторлар. Перманганатометрия, иодометрия. Редокс потенциалдары. Оксидиметрия қисықтары. Химиялық кинетика және электрохимия. Формальды кинетика және катализ. Формальді кинетиканың негізгі ұғымдары. Реакцияның жылдамдығы, реттілігі, молекулалығы және оның түрлері. Жылдамдық константасы. Температураның жылдамдыққа әсері. Вант-Гофф ережесі, Аррениус тендеуі. Активтілік энергия. Катализ. Негізгі ұғымдар. Фотохимиялық реакциялар.	2 2
7	Комплексонометрия. Титрлеу қисығы. Комплексондар. Электр қозғауыш күші және электродтық потенциалдар. Электроднық потенциалдар мен қос электрлік қабат туралы қазіргі кездегі көзғарасы. Гальваникалық элементтер. Гальваникалық элементтердің ЭҚК. Даниэль-Якоби гальваникалық элементі. ЭҚК-нің температураға тәуелділігі. Бірінші және екінші текті электродтар. Электролиз	1 1 1
8	Модуль 4. Гравиметриялық анализ. Анализ әдістері (бөлу,тұнбаға түсіру, ұшыру), жетістіктері мен кемшіліктері. Кристалдық және аморфты тұнбалар. Коллоидтық химия. Дисперсті жүйелер. Коллоидтық химияның негізгі ұғымдары. Дисперсті жүйе, дисперсті фаза. Дисперсті жүйелердің қасиеттері мен жіктелуі	1 1
9	Бөлу және концентрлеу әдістерінің негіздері(тұнбаға түсіру, қосарлана тұнбаға түсіру әдістері).Экстракция. Мицелла құрылысы. Адсорбциялық қабат. Диффузиялық қабат. Әр түрлі заттардың концентрацияларының мицелла құрылысына әсер етуі. Беттік құбылыстар.Беттік құбылыстардың жіктелуі. Адсорбция. Фрейндлих тендеуі. Лэнгмюр мономолекулалық теориясы. Беттік активті заттар	1 1 1
10	Модуль 5. Физика-химиялық анализ әдістері. Потенциометрия. Потенциометриялық титрлеу	1
11	Кондуктометрия. Кондуктометриялық титрлеу	1
12	Вольтамперометрия. Амперометриялық титрлеу	1
13	Абсорбционды спектроскопия. Фотометрия. Фотометриялық титрлеу	1
14	Хроматография. Хроматографиялық анализ	1
Зертханалық сабақтар
1	Аналитикалық таразы. Үлгі алу Тұздың еру жылуын анықтау	1 2
2	Өлшегіш ыдыстар.Концентрациясы дәл ерітінді дайындау Химиялық ыдыстар.Көлемдерді өлшеу техникасы. Қайтадан кристалдандыру. Өлшеу. «Органикалық қосылыстар құрылысын молекулалық рефракция арқылы анықтау».	1 1
3	Қышқыл-негіздік титрлеу. HCI концентрациясын бура ерітіндісі арқылы анықтау «Ерітіндідегі гомогенді реакциясының химиялық тепе - теңдігін зерттеу»	1 2
4	NaOH концентрациясын қымыз қышқылы арқылы анықтау «Екі ерітінділердің өзара ерігіштігін зерттеу».	1 1
5	Нанның және сүттің қышқылдығын анықтау. «Якоби Даниель элементінің ЭҚҚ анықтау».	1 2
6	NaOH және Na2CO3 концентрацияларын бір ерітіндіден анықтау «Ацетонның иодталу реакциясының жылдамдығын зерттеу».	1 2
7	Калий перманганатының концентрациясын анықтау. Зерттелетін ерітіндідегі темір(ІІ) сульфатының концентрациясын перманганатометрия әдісі арқылы анықтау. «Таралу коэффициентін анықтау»	1 1
8	Калий бихроматының концентрациясын анықтау.Иодометрия әдісі арқылы мыс(ІІ) массасын концентрациясы белгісіз ерітіндіден анықтау «Дисперсті жүйелерді алу»	1 2
9	Комплексонометрия. Судың кермектігін анықтау. Сүттің құрамындағы кальций- және магний- иондарының мөлшерін анықтау «Активтелген көмірдегі ергіш заттардың адсорбциясын зерттеу»	1 2
10	Күкірт қышқылының не сульфат-иондарының концентрациясын анықтау	1
11	Потенциометриялық титрлеу арқылы тұз қышықылының концентрациясын анықтау	1
12	Бір негізді қышқылдың концентрациясын кондуктометриялық титрлеу арқылы анықтау	1
13	Ерітіндідегі мыстың(ІІ) концентрациясын амперометриялық титрлеу арқылы анықтау	1
14	Ауыз суындағы темір(ІІІ) концентрациясын фотоколориметриялық әдіспен анықтау	1
15	Тұнбалық хроматография әдісімен никель концентрациясын анықтау	1

5. СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН (СӨЖ) ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ

5.1Тамақ өнеркәсібіндегі аналитикалық химияның маңызы

5.2Титриметриялық анализ, жіктелуі, әдістің мәні және оның қолданылуы

5.3Индикаторлар (қышқыл-негіздік, редокс-индикаторлар), қолданылуы, индикаторлық қателер

5.4Титриметриялық қисықтар құру

5.5Тұнбаға түсіре титрлеу, әдістің мәні, қолданылуы

5.6Потенциометрия, электродтық потенциалдар, І және ІІ ретті электродтар. Тура потенциометрия және потенциометриялық титрлеу. Потенциометрия әдісінің тамақ өндірісінде қолданылуы

5.7Вольтамперометрия. Полярография. Амперометрия

5.8Кондуктометрия, кондуктометриялық титрлеу. Тамақ өндірісінде қолданылуы

5.9Хроматография, жіктелуі (ион алмасу хроматографиясы, тұнбаға түсіру хроматографиясы). Экстракция

5.10Фотометрия. Спектрофотометрия. Фотометриялық титрлеу

5.11 Энергия және оның түрлері.

5.12 Гиббс энергиясы. Гельмгольц энергиясы. Химиялық реакциялардың бос энергиясы.

5.13 Үш компонентті жүйенің анализі.

5.14 Энтропияның статистикалық интерпритациясы.

5.15 Тұрақты көлем мен қысымдағы жылу процестері.

5.16 Энтропия және ықтималдылық.

5.17 Планк постулаты.

5.18 Тепе теңдік константасы және оның өрнектері

5.19 Химиялық реакциялардың изотермасының теңдеуі

5.20Екі компонентті жүйенің диаграммасы

5.21 Ерітінділер.

5.22 Иондық күш. Иондық күш ережелері.

5.23 Гальваникалық элемент және ЭҚҚ

5.24 Ингибиторлар. Катализаторлардың өзіне тән қасиеттері

5.25 Беттік құбылыстар.

5.26 Гиббс, Лэнгмюр және Шишковский теңдеулері арасындағы байланыс

5.27 Адгезия түрлері.

5.28 Коллоидты беттік активті заттар.

5.29 Коллоидты жүйелердің электрлік және оптикалық қасиеттері.

5.30 Коллоидты жүйелердің молекулалық-кинетикалық қасиеттері


6 ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ

3 кесте

8.1.1 Алексеев В.Н. Количественный анализ. М.: Химия, 1972 – 495 б

8.1.2 Посыпайко В.И., Козырева Н.А., Логачева Ю.И. Химические методы анализа. М.: Высш.шк.,1989 – 448 б.

8.1.3 Васильев В.П.Аналитическая химия.Т.1. М.: Высш. шк., 1989.- 384 б.

8.1.4 Васильев В.П.Аналитическая химия.Т.2. М.: Высш. шк., 1989.- 358 б.

8.1.5 Кристиан Г. Аналитическая химия. Т.1.М.:БИНОМ.Лаборатория знаний,2009 – 622б

8.1.6 Кристиан Г. Аналитическая химия. Т.2.М.:БИНОМ.Лаборатория знаний,2009 – 504б

8.1.7 Құлажанов Қ.С.Аналитикалық химия. Оқулық. – Алматы: Білім, Алматы технологиялық университеті. - 2004- 354б.

8.1.8 Кабдулкаримова К.К., Мусабаева Б.Х., Омарова Н.М. Аналитикалық химиядан зертханалық жұмыстар, 2009 – 80 б.

8.1.9 Кабдулкаримова К.К. Әдістемелік нұсқау. Тест сұрақтары. – 2007ж.

8.2.1 Крешков А.П. Основы аналитической химии. Т. 1,2. М.: Химия , 1977

8.2.2 Наурызбаев М.К. Аналитикалық химияның метрологиялық аспектілері мен стандарттау мәселелері. Алматы: КазНУ – 2004 -170б.

8.2.3 Каримов А.Н. Аналитикалық химияның негіздері. Алматы: КазНУ, 2002 – 339б.

8.2.4 Нұрахметов Н.Н. Аналитикалық химия. Алматы: Алматы технологиялық университеті. – 2004 – 356б.

8.3. Плакаттар

8.3.1. Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі

8.3.2. Металдардың кернеу қатары

8.3.3. Тұздар мен негіздердің суда ерігіштігі

8.3.4. Комплекс иондардың тұрақсыздық константасы

8.3.5.Аз еритін заттардың ерігіштік көбейтіндісі

8.3.6. Негіздер мен қышқылдардың диссоциация константасы

8.3.7.Қышқыл-негіздік титрлеу қисықтары

8.3.8.Редоксиметрия әдісінің қисықтары

7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ(физколлоидты химия)

4 кесте

Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың атауы	Даналардың саны	Студенттердің саны	Қамтамасыз етілу пайызы
1	2	3	4
8.1.1	56	6	100
8.1.2	31	6	100
8.1.3	53	6	100
8.1.4	11	6	100
8.2.1	4	6	70
8.2.2	5	6	75
8.2.3	8	6	100
8.2.4	8	6	100

8. 
   ӘДЕБИЕТТЕР
   

1. 
   .1 Жайлуов С. Физикалық химия – Алматы, Рауан, - 1992 – 255 бет.
   

2. 
   Оспанов К.Е.Қамысбаев Д.Қ. Физикалық химия – Алматы, Ғылым, - 1999 – 560 бет.
   
3. 
   Зимон А.Д. Физическая химия – М.: Агар, - 2003 – 315 с.
   
4. 
   Стромберг А.Г.и др. Физическая химия – М.: Высш.шк., - 1999 – 527с.
   

8.2.1 Сокольский Д.В. Гидрирование в растворах. А, «Наука», 1979 г.

3. 
   Панченко Г.М., Лебедев В.П. Химическая кинетитка и катализ. М., «Химия», 1985 г.
   
4. 
   Кудряшов И.В., Каретников Г.С. Сборник примеров изадач по физической химии. М. “Высшыя школа”, 1991г. – 527 с.