Қазақстан республикасы өнеркәсібі және экономикасының тұрақты дамыту саласындағы э

Ел басына тұрақты даму мақсаттарын жүзеге асыру үшін саясатты құруда экономикалық, әлеуметтік, және табиғатты қорғау ойлар есебін қамтамасыз ету керек, сонымен қатар экономикалық өсімді мадақтау және макроэкономика саясат арқасында өнеркәсіптін халықаралық бағытын бекітуге көмектесу. Ол үшін ұлттық деңгейде жекеменшік өнеркәсіптерге жағдай жасау үшін , жалпы экономиканың бәсеке қабілетін жоғарлату және шетелдік инвестицияларды тікелей тартуды қамтамасыз ету, инфрақұрылымды және білімді дамыту негізінде жағымды саясаттық жағдай жасауға саясат реформалары бағыт алу керек, ғылыми-зерттеушілік және құрастыру-тәжрибелік жұмыстарды мадақтау, ішкі нарықты либирализациялауға және экспортқа жағдай жасау. Осыған байланысты кіші және орта кәсіпорындарды дамытуға ерекше көңіл бөлуі керек.

Өнеркәсіп әрбір елдің экономикалық және әлеуметтік дамуы үшін шешуші мағынаға ие ғылыми-зерттеушілік және құрастыру-тәжрибелік жұмыстарды жүзеге асыру және технологияларды жаңартуда, сонымен қатар тұрақты дамудың негізгі элементтері болып табылатын басқару әдістері және экологиялық қауіпсіздік технологияларын құастыруда, таратуда және берілуде ерекше негізгі орын алады.

Әлеуметтік және өнеркәсіптік даму бір-бірін толықтырады, индустриализация әлеуметтік салада бірқатар мақсаттарға жетуге тікелей және жанама көмектеседі, мысалы жұмыс орындарын құру, кедейшілікті азайту, гендерлік теңдікті қамтамасыз ету, еңбек нормаларын сақтау және білімге және денсаулық сақтауға қол жеткізуді кеңейту.Осыдан негізгі стратегиялқ міндет өнеркәсіп қызметінің жағымсыз зардаптарын шектеп және толықтай жоюып әлеуметтік дамуға өндірістік қызметтін позитивті әсерін күшейту.

Қазіргі уақытта ғылыми қызметтін дамуында жаңа деңгей көрінеді, ол іргелі және қолданбалы зерттеулерді жыл сайынғы қаржыландырудың жоғарлауымен, ғылым интеграциясы мен жекеменшік сектор әрекеттері есебімен жаңа оқуларды жылдамдатып оқытумен, иновациялық қызметтердің дамуына әлемдік жәрдеммен, ғылыми-техникалық потенциалды маңызды экономикалық және әлеуметтік міндеттерді шешуге дайындықпен сипатталынады.

Қазақстанның инвестициялық-инновациялық қамуының қажеттілігі бүгінде ұлттық экономиканың алдында тұрған негізгі шақырулар бетінде ерекше көрінеді. Өндірілетін өнеркәсіптін дамуының төмен дәрежесі, жоғары технологиялық өндірістердің орташа тенденциясы, электро тиімділіктін төмен болуы және экономиканың шикізітқа тәуілділігі – бұнын бәрі сөзсіз инновацияны қаржыландырудың интенфикациясы қазіргі кезде экономика және қоғам үшін негізгі міндет болып табылады. Иновацияны мақсатты және нақты қаржыландыру экономикалық, әлеуметтік және экологиялық проблемалардың шешімін табудың негізгі әдістерінің бірі болып табылады.

Инновациядағы инвестицияларды қаржыландыру – ғылыми зерттеулердің нәтижелерін және құрастыруларын іске асыру, түрлі ғылыми техникалық жетістіктерді жаңа немесе жаңдандырылған нарықта жүзеге асырылатын өнімге айналдыру, тәжрибелік қызметте қолданылатын жаңа немесе жаңдандырылған технологиялық үдеріске айналдыру бойынша қаржылай қолдауға бағытталған үдеріс.

Инновациялық және инвестициялық қызметтерді құруда елдің инновациялық үдерісінің тұрақтауына және дамуына әр түрлі деңгейде әсер ететін түрлі мәселелер кездеседі.

Инновацияларды қаржыландыру кезінде инновациялық үдерістердің мерзімінің айқын еместігі бар, сонымен қатар инновацияның орын тотыруы өте ұзақ уақытқа созылуы мүмкін. Өкінішке орай қазахстанддағы бизнестін бәрі қысқа мерзімде пайда табуға арналған, ал инновация ұзақ уақытты мерзімге арналған – ойдың пайда болуынан бастап тәжірибе жүзінде іске асырылуына дейін бірнеше қаржы және уақыт шығының талап ететін құрылымдық деңгейден тұрады.

Осыған қарамастан Қазахстанның инвестициялық- инновациялық дамуының серпіні макро және микор деңгейде шешілуін талап ететін мәселелер кешенінен тұрады.

Қазақстан Республикасындағы адам ресурстарын дамыту саласындағы экономикалық зертеулер

Заманауи деңгейде еңбек нарығы экономика нарығының дамуының табысын айқындайтын «негізгі тас» болып қатысады және оның әлеуметтік бағытын құрайды. Әлемдік тәжрибе және практика көрсеткендей, экономикалық өсімнің негізін кадр қорлары және кадрлар потенциалы құрайды, ал қаржы және қор потенциалы қосымша сипаттама алып жүреді. Осыдан екіжақты аспект шығады – бір жағынан кадрлық қорлар жұмыс күшіне ұсыныс жасайды, ал басқа жағынан белсенді кәсіпкерлік жағдайында оған сұраныс құрайды. Бұл еңбек нарығы заманаум деңгейде әр бірі өзіне арналған қызметтерді атқаратын экономикалық факторлардың ауқымды мөлшері әсерінде болатын күрделі жүйелі механизм сияқты қарастыру керектігін куәләндірады. Қазахстан Республикасы алдында 50 бәсекеге қабілетті әлем елдерінің қатарына қосылу туралы стратегиялық міндет тұрғаның есепке алып, инновациялық фактор еңбек нарығының орын ауыстыруы және дамуы негізіне енуі керек. Сонымен қатар соңғы жылдардағы тәжрибе көрсеткендей өнеркәсіпте инновациялық белсенділік деңгейі салыстырмалы орташа болып қала береді және заманауи деңгейде экономикада жаңа жұмыс орындарын құру бойынша үдерістерді жылдамдатудың анықтаушы факторы болып есептелмейді. Сонымен қатар экономикада инновациялық белсенділік орташа өсім темпімен Қазахстанның, соның ішінде Павлодар облысында жоғарғы оқу орындарында мамандықтардың кең таңдау бойынша кадрларды дайындау динамикасы тұрақты орын алады. Мысалы Павлодар облысында кадрларды дайындау 65 бакалавриат мамандығы бойынша, 44 магистратура мамандығы бойынша және 7 докторантура мамандығы бойынша дайындайды. Сонымен қатар аймақ нақты анықталған өндірістік бағыттары бар.Облыста алюминий шығаратын завод, электролиз шығаратын завод, темір қорытпа завод, металл және энергия кәсіпорындары, мұнайхимия кәсіпорын салалары сияқты өндірістік алыптар жұмыс істейді. ІАӨ кәсіпорнында көбірек меншікті салмақты өнеркәсіп (42,2 %), ауыл шаруашылық еншісі – 4,5 % - алады. Республикада облыстын ауқымды еншісі қайда өндеу өнеркәсібі – 11,8 % (Карағанды облысынан кейін екінші орында – 25,1 %).

Болашақта Павлодар облысының еңбек нарығына дүние жүзілік экономика трендтері әсерін тигізуі мүмкін. Әлемнің алдынғы қатарлы елдердің экономикалық дамуының заманауи деңгейі ауқымды салааралық пропорциялық қозғалумен сипатталынады. Әлемдік экономика және инновациялық үдерістердің заманауи тренттері болып мыналар табылады:

– өндірістік емес саланың жылдамдатылып өсуі (қызмет салалары);

– қор сыйымдылығы болып табылатын базалық саланың ғылыми сиымдылық салаларына ауысуы;

– ІЖӨ-да ауыл шаруашылық өнімінің біруақытта оның тиімділігінің жоғарлауы кезінде еншісінің қысқартылуы;

– материалдық өндіріс саласында қайта өндеу саласы өнеркәсіп құрылымында негізгісі болады;

– өнеркәсіптін табушы салаларының даму серпінінің төмендеуі;

– салааралық пропорция құрылымының және экологиялық таза экономикадаға инвестициялардың тиімділігінің жоғарлауы.

Әлемдік экономикалық трендтер әсерінен алдынғы қатарлы Павлодар облысының экспортқа бағытталған өндірістік кәсіпорындар бәсекелес орындарын жоғалтып алуы мүмкін, одан еңбек нарығының тепе-теңдігінің жойылу үдерісін қосымша жылдамдатады.

Жұмыс істеу деңгейін жоғарлату үшін арналған қолданылатын құралдар қатары жылдан жылға еңбек нарығында сұраныс және ұсыныстын сандық тепе-теңдігінің жетістіг ақырын өзінің тиімділігін жоғалтады, ал жаңа құралдар әді де құралмаған.
Әдебиет: [15-19]
7. Практикалық сабақтардың (семинар) мазмұны
Тақырып 1. ғылыми зерттеулерді өткізі негізі ретінде әдістер және әдістемелер

Бағыттар бойынша семинар сабақтарды өткізу:

Бағыттар бойынша практикалық сабақтарды өткізу:

– оның құрылуының әдістемесі және алгоритмі;

– ғылыми зерттеудің тақырыбын таңдау;

– ғылыми жетекшіні дәлелдеу;

– зерттеудің обьектісі және пәнінің қойылуы;

– зертеудің өзектілігін дәлелдеу;

– зерттеуге мақсат және міндеттер қойылуы;

– ғылыми зерттеудің жоспарын құру.
Тапсырма 1. Таңдалған диссертациялық зерттеудің тематикасына қатысты диссертациялық жұмыстын мақсатын, обьектін және пәнін анықтау.

Тапсырма 2. Анықталған диссертациялық зерттеудің мақсаты, обьекті және пәніне қатысты магистрлық диссертацияның жоспарын құру.

Тапсырма 3. Диссертациялық зерттеудің (дәлелдеу) өзектілігін құру.


Тақырып 3. Экономикалық зерттеудегі экономикалық теориялар, заңдар және олардың қолданылуы
Бағыттар бойынша семинарлық сабақтарды өткізу:

– экономикалық заңдар және оның мазмұны. Экономикалық заңдардың қызметі;

– экономикалық заңдардың қолданылуы.
Тапсырма 1. «макроэкономикалық тепе-теңдіктін жалпы заңы» тақырыбына тематикалық баяндама жазу (реферат).

Тапсырма 2. «экономикалық өсім заңдары» тақырыбына тематикалық баяндама жазу (реферат).

Тапсырма 3. «пропорция заңы» тематикалық баяндама жазу (реферат).

Тапсырма 4. «Кемитін серпу заңы» тақырыбына тематикалық баяндама жазу (реферат).

Тапсырма 5. «өндірістін тиімділік заңы» тақырыбына тематикалық баяндама жазу (реферат).
Тақырып 4. Экономикалық модельдеу және ұйымдастырушылық- экономикалық механизмдерді құрастыру

Бағыттар бойынша семинарлық сабақтарды өткізу:

Бағыттар бойынша семинарлық сабақтарды өткізу:

– экономика және кәсіпкерліктін дамуының әлемдік трендтері.

– Қазақстан Республикасының өнеркәсібі және экономикасының тұрақты даму саласындағы экономикалық зерттеулер;

– Қазақстан Республикасының инвестициалық-инновациалық даму саласындағы экономикалық зерттеулер;

– Қазақстан Республикасындағы адам ресурстарының даму саласындағы экономикалық зерттеулер.

Тематикалық материалдарды оқу бағыттары:

– әлемдік ғылыми тәжрибеде өзекті әдістемелер;

– диалектика – танудың ғылыми әдісі ретінде;

– ғылыми зерттеулерде экспериментті әдісті қолдану.
Тақырып 2 ғылыми зерттеу өткізу әдістемесін құрастыру

Тематикалық материалдарды оқу бағыттары:

– оның құрылуының әдістемесі және алгоритмі;

– ғылыми зерттеудің тақырыбын таңдау;

– ғылыми жетекшіні дәлелдеу;

– зерттеудің обьектісі мен пәнің қоылуы;

– зертеудің өзектілігін дәлелдеу;

– зерттеудің мақсаты мен міндеттерінің қойылуы;

– ғылыми зерттеудің жоспарын құрастыру.
Тақырып 3. Экономикалық зерттеулерде экономикалық теорияларғ эаңдар және олардың қолданылуы

Тематикалық материалдарды оқу бағыттары:

– сұраныс және ұсыныс заңы;

– жалпы макроэкономикалық тепе-теңдік заңы;

– жекеменшік экономикалық тепе-теңдік заңы;

– еңбек күшінің атқару заңы;

– бәсеке заңы;

– құн заңы;

– ақшаайналыс заңы;

– экономикалық өсім заңы;

• 
  өсетін еріксіз берілген шығындар заңы;
  

– өндіріс тиімділік заңы;

– пропорционалдық заңы;

– жинақ заңы;

– экономикалық қажеттіктердің жоғарлау заңы;

– пайда нормаларының құлау тенденциялары заңы.

Тематикалық материалдарды оқу бағыттары:

- «Қазақстан Республикасының инвестиционалық-инновациялық дамуының экономикалық моделі;

- экономикалық зерттеулерде математикалық модельдерді қолдану;

- инновациялық қызметтін ұйымдастырушылық-экономикалық механизмдерді құрастыру (мысал ретінде Қазақстан Республикасының салалары).
Тақырып 5. Әлемдік және Қазақстан Республикасының тәжрибесінде заманауи экономикалық зерттеулердің артықшылықтары

Тематикалық материалдарды оқу бағыттары:

- әлемдік тәжрибеде ғылыми экономикалық зертеулердің артықшылықтары;

- Қазақстан Республикасының тәжрибесінде экономикалық зерттеулердің артықшылықтары.

Әрбір тапсырма 0-100 балл шамасында бағаланады.

Кіру рұқсат рейтенгі өткен сабақтарда барлық орындалған тапсырмалардың және рубежды бақылаудың ортаарифметикасынан шығарылады (дәрістерде болу, үй тапсырмалары, СМЖ бойынша тапсырмалар, Практика бойыншатапсырмалар).

ТУ және РК бағаларының қорытындысы бойынша пән бойынша білім алушының рейтенгі (Р1 және Р2) анықталынады.

Р1(2) = ТУ1(2) х 0,7 + РК1(2) х 0,3.
Семестрдегі пән бойынша білім алушының кіру рұқсат бағасы тең:
РД = (Р1 + Р2) / 2
Пән бойынша қорытынды бақылауға (ИК) білім алушылардың жұмыс оқыту бағдарламасының барлық талаптарын орындағандар және кем дегенде кіру рұқсат рейтингте 50 бал алғандар кіреді.

Пән бойынша білім алушылардың оқу жетістіктерінің дәрежесі (ВДРД) және (ВДИК) олардың салмақтық еншісі есебімен РД және ИК (емтихан) бағасынан құралатын (И) қорытынды бағамен анықталынады. Салмақтық еншісі жыл сайын университеттін Ғалымдар кеңесімен бекітіледі және РД үшін кем дегенде 0,6, ал ИК үшін 0,4 аспауы керек. Осындай жолмен:

Пән бойынша қорытынды баға егер білім алушы кіру рұқсат рейтенгі бойынша, сонымен қатар қорытынды бақылау бойынша жағымды бағалар алған жағдайда ғана саналады. Қорытынды бақылауға себепсіз келмеу «қанағат емес» бағаға теңестіріледі. Пән бойынша аралық аттестация және эмтихан нәтижелері білім алушыға тапсырған күні немесе егер жазбаша емтихан түстен кейін өтсе екінші күні жеткізіледі.

Қорытынды бағаны есептеу нақтылығы үшін білім алушының білімі рубежді бақылауды және қорытынды емтиханда 0 ден 100% дейін бағаланады.

Оқу жетістіктері, бұл дегеніміз білім, оқу пәні бойынша білім алушылардың дағдылары және құзырлары көп баллды әріптік жүйенің адекватты оның сандық эквивалентіне және дәстүрлі баға шкаласы бойынша бағаланады: