Бахишева с. М

Біртұтас педагогикалык жүйенің құрылымдык компоненті ретіндегі 
мазмүны
педагогикалык жүйе ретіндегі білім беру ұйымының (арнайы 
мектептер, орта мектеп, 
жоғары оқу орны, т.б.) алдында тұрған мақсатқа сай 
анықталады. Бүгінгі қоғамға тэн гуманитарлық, дербес жэне саралау, білім 
беруде мәдениеттану бағытының күшейтілуі білім берушілермен жүргізілетін 
жүмыстың түрлері мен әдістерін айқындайды.
Педагогикалык, жүйеніц цызмет етуінің 
уақыттық және әлеуметтік -
педагогикалык, иіарттары.
Педагогикалык жүйенін кызмет етуінің уақыттық 
жэне әлеуметтік - педагогикалык шарттары деп педагогикалык жүйенің 
қалыпты қызмет етуі мен одан әрі дамуын айқындайтын орнықты жағдайларды 
айтады. Білім беру мекемесін басқаруда екі түрлі -жалпы жэне ерекше 
жағдайларды - бөліп көрсету орын алып келеді. Жалпы жағдайларға әлеуметтік, 
экономикалық, мэдени, үлттық, географиялық жатқызылса, ерекше жағдайлар -
білім алушылардың әлеуметтік - демографиялык кұрамын, білім беру 
мекемесінің орналасқан жері, оның материалдық мүмкіндіктері, қоршаған 
ортаның ықпал ету мүмкіндіктері, т.б. есептеледі. 
Педагогикалык процесс 
тиімділігінің маңызды көрсеткіштерінің бірі педагогикалык үжым мен білім 
алушылар ұжымының моралдык -психологиялык климаты, элеуметтік ортамен, 
ата - аналармен байланыс деңгейі болып табылады
Педагогикалык жүйе қызметінің уақытқа қатысты жағдайлары білім беру 
мекемесіндегі 
білім беру кезеңдеріне сәйкес белгіленеді. Мысалы, мектеп 
жағдайындағы он бір жылдық оқу мерзіміне сай бастауыш, негізгі жэне орта 
білім, колледждер мен жоғары оқу орындарындағы оку мерзіміне сай курстар, 
бакалавриат пен магистратура, т.б. білім алу кезендері есептеледі. Сонымен 
қатар, әрбір педагогикалык процесс сабак, семинар, лекция, т.б. сағаттык 
кестеге сэйкес белгіленген уақыт аралығында жүзеге асырылады. Білім берудін 
әрбір уақыттық кезеңінің өзіндік жеке мақсаттары болғанымен олардың барлык 
әрекеттері негізгі мақсатка — білім алушылардың т үлғалық дамуына 
бағытталады. Білім берудің эрбір кезеңіндегі мақсатқа бағытталған эрекеттер 
түлғаның жаңа сапага ие болуына жэне одан әрі жоғары сапаларға өтуіне ықпал 
етеді, сөйтіп, бір уақыт кезеңінен келесі кезеңге өту түлғаның жеке дамуында 
едәуір алға ілгерілеу болып табылады, осыайша бір сатыдан екіншісіне өту 
түлғаның индивидуалды-түлғалық дамуында ете маңызды кезең болып келеді.
Сөйтіп, жүйеқұраушы факторлар да, педагогикалык жүйенің қызмет етуінін 
уақыттық және әлеуметтік
- 
педагогикальщ шарттары
да жүйенін 
құрылымдыц және цызметтік компонеттерінің өзара царым - цатынас
ерекшеліктерін көрсетеді.
Басқару қызметін белгілі міндеттерді орындау процессі ретінде қарастыра 
отырып, басқарушы жүйенің басқарылушы жүйеге 
ьщпал ету цүралдары мен
әдістерін
де айқындау қажет. Олардың тиімділігі, бүған дейін айтылғандай, 
педагогтар мен білім алушылар арасындағы қарым-қатынасқа сай қалыптасқан 
педагогикалык жағдайларға- қаншалыкты сэйкестігіне, оларды үйлестіру 
жолдарын таба білуге байланысты болады. Дәстүрлі баскару кызметіндегі 
біртұтас педагогикалык үрдісті ұйымдастыру эдістері жүйенің ұжымдык, 
кызметгік жэне ақпаратгык бірлігін көрсетуін қажет етеді. Сондықтан, басқару 
субъектілері сендіру, жаттықтыру, бақылау, өзін-өзі бақылау, ынталадныру,
107

тәрбиелеу әдістерімен катар, 
ақпаратты жинақтау, сұрыптау, диагноетикалау 
мен түзету, т.б. әдістерін меңгереді.
Кез келген 
педагогикалық жүйелерді 
басқаруда одардың күрамы, 
кұрылымы, 
компоненттері 
мен 
жүйеқүраушылық 
факторларын негізге 
алынатыны белгілі. Осыған сай біз білім беру үйымдарын педагогикалык жұйе 
ретінде жүйелік тұрғыдан басқару проблемасын қарастырамыз.
Ғылыми - педагогикалык ортада жэне ғалымдар зертгеулерінде XX 
ғасырдың 90-жылдарына қарай білім -беру үрдісін басқару проблема ретінде 
ретінде зерттеле бастады. Білім беру ұйымдарын баскару туралы теорияларды 
Үш топка 
ліп қарастыруға болады. 
Бірінші топца
үйымды басқару мақсаты 
ретінде алдын ала белгілеген нәтижеге бағытталған басқару деп қарастыратын 
теориялар мен технологиялар жатқызылады. Өзара байланысты әрекеттер мен 
қызметтердің жиынтығын құрайтын кызметтік басқарудын өзі бірнеше 
өліктерден тұрады. Басқару теориясының негізін салушы А.Файоль оны алдын 
fWrp ° лжау’ ж° <^ іаРлаУ’ ¥йымдастыру, тәртіп беру, үйлестіру жэне бақылау деп 
■
■
узьмина оны педагогикалык; жүйе ретівде қарастырып: 
г* 0
күрастыру, ұйымдастыру, қарым-қатынастык деген
к я п я т .!!а & к^ шдаи отыРып, танымдық бөлікті барлық іс-әрекетгің негізі деп 
КонпяіггЛ Ы’й аскаРудьің Кызметтік бағытын ұстанатын Ю.К.Бабанский, М И. 
ятяпгяи 
’ 
ЖӘНе ^.Воробьева, М .М Л оташ ник еңбектерінде жогарыда 
біізтутас 
1
™
! ™
^ Ұйьімдастыру, басқару, бақылау қызметтері езіндік 
баскапу 
ар кҮрделі цикл ретінде қарасгырылады. Бұл зертгеулерде

жүктеу/скачать

Достарыңызбен бөлісу: