Бахишева с. М
|
Бахишева С.М (2)
| коғамдық
санадап>і әлеуметтік көзқарастың болуы «әлеуметтік жоспарлаудын», «элеуметгік қурастырудың», «әлеуметгік басқарудьщ» негізіне адам эрекеттері алыньіп, оның барлық әлеуметтік қызметгердін объектісі болуына ықпал еггі. олеуметтік жүиелерде «қазіргі өркениетгік дағдарысқа рефлексия» ретінде өндірістш қызмет салаларында (әкімшілік басқару, өндіріс технологиялары т.б.) ж э н г өндіріспен байланысы жоқ салаларда - театр, бейнелеу өнері, э д е б и е т , Ф лософия, жаратылыстану гылымы жэне педагогикада жалпы ғылыми жэне арнайы сипаттағы әдіснамалык проблемаларга кызыгушылык пайда болды. Жекелеген жэне бөлек - бөлек сипаттағы өзгерістерді көздейтін дәстүрлі эрекеттерге қарағанда жана эдістердін ерекшелігі пэнаралык байланыстарды және тұтастыкты көздейді. Олар бір жағынан, дэстүрден тыс әдістер, екінші жағынан - адамның жеке тәжірибесіне бағытгалған эдістер. Осылайша, басцарудыц субъективтік факторларыяа сай жаңа қоғамдағы қайта қүрудын барлы к күрделі күрылымдарында олардьщ ж уйелік байланыстарын сақтап жэне жүйелік касиеттеріне сүйене отырып, жобалаудың мүмкіндіктерін талдау, ұйымдастырушылык қызметінің мэнін ашу қажеттігі бар деп есептеледі. Күрделі жүйелерді басқарудағы жобалау қызметі стратегиялык бағдарға сай жүйе құрылымдарының өзгермелі жағдайларда дамуына мүмкіндік береді, атап айтқанда: 1) жүйені белгілі бір кызметтері, қарым -қатынастары жэне қасиеттері деңгейінде жетілдіріп отырады; 2) жүйенің жаңа карым - қатынастарын, қасиеттерін жэне икемділігін калыптастыратын қосымша қызметтерді дамытып отырады; 3) тұтас кұрылым кұрамында пайда болатын жаңа жүйелердің қызметі мен орнын карастырады; 4) белгілі бір қызметтердін, қарым -қатынастардың және касиеттерінің өзгерістерге түсуіне сэйкес жүйенің түрленіп отыруын камтамасыз етеді; Көрсетілген бірінші жэне екінші қызметтер арқылы жүйенің типтік ұксастығы қамтамасыз етіледі, жобалау нэтижелерінін алдын ала белгіленетіндігі де осыдан болады. Жобалау қызметінің негізі болып табылатын «жоба» түсінігінін өзі де ғылымда түрліше қарастырылғанан көруге болады. Философиялық түрғыдан қарастырушылар оны рухани қайта жаңғыру әрекеттері нәтижесі десе, эрекеттік тұрғыдан қарастыру жоба -жобалаудың мақсаты мен нәтижесі деп түсіндіреді. Жалпылай келгенде, жоба - «белгілі бір уакыт ішінде жүргізілетін, нэтиженің сапасына нақты талап қойылған, ұйымдастыруға кажетті кұралдары мен қолжетімдік ресурстары айқындалған белгілі бір жүйені мақсатты түрде езгерту» деген пікірге сай дей аламыз, өйткені бұл жобаның максаты мен нәтижесін көрсетеді [124]. Жобалау негізінде жүзеге асырылатын қызметтер олардын дәстүрлі басқару шецберінде орындау мүмкін еместігін көрсетеді. Осыған орай, ғылыми зерттеулердің логикасы мен түрлеріне сэйкес жана жүйе ойластырылады, не кұрасгырылады. Бүл жердегі жобалаудың аткаратын ролі - дәстүрлі түтастык ішінен жаңа кұрылымның қызметі мен орнын аныктау болып табылады. Сонымен қатар, жаңа кұрылымның қолданылуына кажетті жагдайлар жасалмаса, онда ол іске де аспауы мүмкін. Жаңалыктың экімшілік нұсқауларымен жүйеге ендірілуі нэтижелі болмайтыны тәжірибеде дэлелденіп жүргені белгілі. Трансформациялык үрдістің кездейсок сипатын болдырмау үшін басқарудағы жобалау қызметі жүйенің түрін өзгерту қызметін атқара алады. Жүйе элементтерінің сандық керсеткіштеріне белгілі бір максатпен ықпап ету 51 олардың сапалық өзгерістеріне әкеледі, соған орай, біртіндеп қасиетгері езгереді, одан кейін карым -қатынастары, одан әрі жүйенін кызметтері өзгереді. Осы тұрғыдан қарастыру бірте - бірте жүйенің өзін - өзі ұйымдастыруын, ішкі жэне сыртқы байланыстары мен карым - катынастарын камтамасыз етеді. Өзгермелі ортада құрамындағы элементтердін күрделі, эрі көпжакты өзара байланысы мен өзара әрекеттесулері жағдайында күрделі жүйелердің жоғары деңгейдегі тиімді қызметін камтамасыз ететін тетіктерді күні бұрын дэл аныктау мүмкін емес. Сонымен катар, баскаруды катаң тэртіпте ғана ұстау эдісі оның жүмысын баяулатып, өзіндік дамыту, жаңа жағдайларға бейімделу мүмкіндіктерін тежейді. Ал, алдын - ала белгіленген мақсатты нақты бағдар ретінде пайдалану күрделі жүйелердің икемділігін жзне өзіндік үйымдастырылуын, оның барлык деңгейлердегі кіші жүйелерінін іс ■ әрекеттеріндегі дербестікті дамытудағы түрлі қатынастардың өзара үйлесімділігін қамтамасыз ететін құрал болып табылады. Жүйелік түрғыдан басқарудың үйымдастырушылык кұрылымын калыптастырудың басты ерекшелігі — ондағы басты жауапкершілік қызметгік міндетгерді аткару емес, қойылган мақсатца жетуді көздейтін жобалау цызметін реттеу болып табылады. Күрделі жүйелер кұрамындагы кіші жүйелерде нақты мақсатқа жету жолдарының мазмүндык түрлілігіне байланысты басқару жүйесі компонентгерінің мацсаттъщ - багдарлы кұрылуы қызметтік бағдарлылыққа қарағанда тиімді екені сөзсіз. Жүйелерді баскарудагы мақсатка бағдарлы ұйымдастырушылык күрылым калыптастырудағы жобалаудың мәнісі эрбір кіші жүйенің басцару цүрылымы мен деңгейлеріне дербес мацсат пен міндеттер цоюда болып табылады, ап б р мацсат - міндеттердіц реттелген жиынтыгы үлкен Ж‘үиенің мацсатын жүзеге асыруга мүмкіндік береді. Баскарудың кызметтік механизмдерін кұрудың негізіне жүйе максаттарының ғылыми негізделген қүрылымы жатады. Сөйтіп, қазіргі замандағы күрделі әлеуметтік жүйелерді, сонын ішінде білім беруді жаңғыртуға катысты өзгерістердің каркынды ж ү р г із іл у ін е байланысты жобалау қызметін теориялық зерделеу, одан эрі оны білім саласында игерудің жолдарын айкындау қажетгігі туындап отыр. жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|