М.Монтессори-педагогика ар

Мария Монтессори – итальян педагогы, врач. Ақылы нашар дамыған балаларға арналған тиімді әдістерді жасай отырып, оларды дені сау балаларға да қолдануға болады деген шешімге келеді. Жүйе еркін тәрбиелеу идеясында қаланып, 3 пен 9 жасқа дейінгі балаларға арналған.

Монтессори әдістемесі балалардың арнайы дайындалған дидактикалық материалдармен сан алуан тәжірибелік іс-әрекеттерінің негізінде қаланған (текшелер, цилиндрлер, қосымшалар, түрлі формадағы жақтаулар, санағыш моншақ тізбесі және т.с.с.). Баланың дамуы мен оқуы оның физикалық сезім мүшелеріне негізделеді. Ол үш түрлі құралдар пайдаланылады: иісі бар қораптар, түйсік үшін тақта, шу қораптары, қоңыраулар, дәм банкілері, жылы құмыралар және т.с.с.

Монтессоридің әдістемесі:

• 
  жекеше оқытуға негізделген;
  
• 
  бала қажетті құралдарды және ойының ұзақтығын өзі таңдайды;
  
• 
  бала табиғи жағдайында өзінің бағытымен дамиды.
  

М.Монтессори педагогикасының негізгі принциптері:

• 
  Тәрбие және оқыту ортасын қамтамасыз ету (көрнекі-құралдар, ұлттық- мәдени дәстүрлері, эстетикалық талаптар, аралас жастағы балалар (3-6 жас);
  
• 
  Құралдардың бар болуы;
  
• 
  Кез келген сабақтарда балаларға бостандық беру:
  

• 
  құралдарды таңдауға;
  
• 
  жұмыс атқаруға орын табуға;
  
• 
  педагогтармен және құрдастарымен қарым-қатынас жасауға;
  
• 
  Ережені сақтау:
  

• 
  «Бүкіл мүмкіндікпен пайдалан, бірақ басқаға кедергі жасама»;
  
• 
  Педагогтардың сенімділік, мейірімділік, ынтымақтастық, әр бір баланы қабылдауға мүмкіндік жасауы;
  
• 
  Балаларды бақылау, қажет болса көмектесу;
  
• 
  Сабақ үстіндегі мұғалімнің белсенді қызметіне тыйым салынады, оның негізгі әдісі – бақылау;
  
• 
  Арнайы әзірленген оқыту ортасында баланың өз бетімен қадам жасауына мүмкіндік беретін автодидактика әдістері кеңінен қолданылады;
  
• 
  Аталмыш дидактикалық материал құралы өз қатесін баланың өзінің табуына мүмкіндік береді;
  
• 
  Қатені түзеу баланың белсенділігін дамыта түссе, білім меңгеру де сөзсіз қатар жүреді;
  
• 
  Бала алдына мақсат қоюды және оны шешу жолдарын табуды үйренеді.
  

Мұғалімнің сабақтың басталу сәтіне дөп түсуі өте маңызды. Ол неғұрлым аз сөйлей отырып, барлық іс-әрекетін баяу әрі балаларға түсінікті етіп жасайды. Монтессори жүйесінде мұғалімнің әрбір жасаған іс-әрекетін бала қайталай алуы керек.

Балалар орындайтын материалды өздері таңдайды да, топ бөлмесінің өзіне тиісті бөлігінде тапсырмасын орындай береді. Тапсырманы орындап жатқанда, жұмыс орнында бөгде зат болмауы тиіс. Сыныптағы эмоциялық рай мен мұғалімнің оқумен жеке қарым-қатынасына ерекше көңіл бөлінеді. Баланың дұрыс жасамаған іс-әрекетін бетіне басуға тыйм салынады.

Монтессори жүйесі бойынша жаратылыстану пәнінің сабақ үлгісін келтіре кетейік:

Нәтижесінде бала жаңа тіршілік иесінің туылып келе жатқандығын пайымдап, сезім елегінен өткізеді. Балада өзінен кішкентай және мұқтаж адамдарға көмек көрсетуге деген қамқорлық нышандары біліне бастайды.

Балалар өздерінде туындаған ойлар мен алған әсерлерін сипаттайды. Одан кейін гүлді өз үйлерінде өсіре бастап, өз қорытындыларын жасайды.

Монтессори жүйесінің қателігі жасанды құралдарды пайдаланытн сабақтардың басымдығы, шынайы өмірді шектеулі қарастыру, балалардың бойында «тіл алғыштық инстинктінің» қалыптастырылуы. Даралылыққа бой ұру балалардың өзге балалармен қарым-қатынас жасай алу қабілетінің дамуын баяулатады.

Монтессори жүйесінің материалдары балабақшалар мен бастауыш мектептегі балаларды оқытудағы табиғилық пен дамытуда кеңінен қолданылады. Мысалы, мұғалім Е.Н.Потапова Монтессоридің әріптік трафареттері көмегімен балалар жазба жұмыстарына үйрету әдістемесін әзірлеген. Осы әдістеме негізінде келесідей элементтер жатыр: инженерлік сызғыш көмегімен штрихталатын ықтиярлы фигураларды салу (солдан оңға, жоғарыдан төмен, төменнен жоғары қарай); көзбен қабылдау көмегімен әріптердің жазылуын есте сақтау және жұқа зімпара (наждак) парақтарынан қиылған әріптерді қолмен сипай арқылы ажырату; әріптерді бірнеше рет әуелі трафарет көмегімен жазу, кейін трафаретсіз жазу.

Монтессори бағытының бірі сенсорлық тәрбие– тұлғаның жан-жақты дамуының негізі. Сенсорлық даму еңбек өнімділігін арттыруға, еңбектің шығармашылығына зор ықпал жасайды. Ең бастысы, ол ғылым мен техниканың, мәдениеттің жедел дамуының қайнар бұлағы екендігін үнемі есте ұстағанымыз жөн.

Сенсорлық кабинетіндегі оқу-тәрбие жұмысының барлық жүйесінің ажырамас бөлігі. Ол оқыту, тәрбиелеу, түзету және емдік-сауықтыру міндеттерін шешеді. Қандай да бір сенсорлық жүйе үстем болғанымен қоршаған ортаны танып білуде көзінде кемістігі бар адамдар үшін түрлі талдағыштардың өзара әрекетін және олардың бейнелерді қалыптастыру процесінде өзара әсерін қамтитын күрделі ұйым болып табылады, ал бейненің өзі жеке ғылыми психологиялық ұғымның қуатты жиынтық «орталығы» және түйсіну, ұғыну, аңғару, ойлау түрінде қоршаған ортаны танып білуді» көрсетеді.

Сенсорлық бөлмеден түрлі мамандармен қарым-қатынас тек бұлшық ет ширығуының ғана емес, сонымен қатар сезімдік қобалжудың алдын алуға мүмкіндік береді, психикалық процестерді дамытуды жеделдетеді, сезім арқылы түйсінуді, қол саусақтарының сезінуін реттейді. Және де артопедиалық ауытқыларды да қарастырады. Бөлмедегі сенсорлық жол майтабандықтың алдын алып, түзу жүруге сымбаттылыққа тәрбиелейді.

Сенсорлық жүйе адамға сезімдік танымды іске асыруға, қоршаған орта туралы мәліметтер алуға мүмкіндік беретін сезімдік мүшелер немесе талдағыштар жүйесі ретінде белгіленеді. Көру, есіту, иіс сезу және басқа да сезім мүшелері түйсіну, ұғыну, аңғару түрінде сезімдік танымның құрамына енеді және оның құрылымын сипаттайды.
Вальдорф педагогикасы
Вальдорф педагогикасының негізін антропософияны ойлап тапқан неміс философы және педагогы Рудольф Штайнер қалаған болатын. Адамның дамуы мен білім алуы антропософиялық баяндалуында оның тән, жан және рухани салаларының сыртқы ортаның баламалы салаларымен тұтас әрекеттестік ретінде қарастырылады.

Вальдорф педагогикасының міндеті – рухани еркін тұлғаны тәрбиелеу болап табылады. Бұл жүйеде шығарамшылық заңдары табиғат заңдарынан бастау алып, адамның рухани өмірінде көрініс табады.

Бұл педагогиканың негізінде И.Гете түрлену (метаморфоза) ойлары жатыр. Мысалы, тұқымға өсімдіктің барлық өмірі жинақталған. Тұқым жерге егілсе, уақыт өте келе оның алғашқы жапырақтары қылаң ата бастайды. Одан кейін өсімдік бұтақтары бой алып, жаңа тұқымда тұрақталып болғанша, жапырағы жайыла береді.

Аталмыш педагогика адамның жетілуін түрлену кезеңдеріне қарай жетіжылдықтарға бөліп қарастырады, яғни: 0-ден 7 жылға дейін – дененің тууылуы және жетілуі; 7-14 жыл - жан жетіледі; 14-21 жыл – саналы адамның жетілуі. 21 жасында «Мен» сезімі – жауапкершілік, ой сезімі қалыптасады.

Ұстаздың міндеті – оқушының бойындағы осы түрленулерді бақылап, олардың жүруіне қолайлы жағдайлар жасау болып табылады. Вальдорфтық педагогтар адамның бойындағы жасырын табиғи нышандарын «ояту өнерін» өздерінің міндеті санайды. Вальдорфтық педагогика адам еркіне тікелей әсер етуге тыйым салады; адамның еркі дұрыс ойластырылған қосалқы әсерлердің нәтижесінде ғана дұрыс жетіледі. Оны жүзеге асырудағы жалпы ұстаным – адамға әуелі көркем, сезім және рухани түрде әсер ету, содан кейін ғана – ой-өрістік (зияткерлік) әсер ету болып табылады.

Вальдорфтық жүйенің ерекшеліктері келесілер:

• 
  Балаларды заттарды түстік және бейнелік басынан өткеру арқылы оқыту әдісін пайдалану;
  
• 
  Нысандарды жаны бар зат ретінде оқу – сезіммен қабылдау және физикалық түйсік арқылы олардың түп негізін түсіну;
  
• 
  Оқытудың бастапқы кезеңі – құбылысты бойдан өткізу, одан кейін бақылау, эксперимент және үлгіні жасау. Мысалы, атомдар мен молекулалар ұғымдары тақырыпты қарастыруды бастағанда емес, тек соңында енгізіледі;
  
• 
  Дуализм ұстанымын қолдану – екі бастаудың, сондай-ақтүрлі қарама-қайшылықтардың да теңдігін мойындайтын оқыту (жер мен көк, ақ пен қара арасындағы және т.б.);
  
• 
  Баланың өмірлік биологиялық үрдістерін ескеру, қарама-қарсы іс-әрекет түрлерін кезектестіріп отыру: «сабақ тынысы», «күн тынысы»;
  
• 
  Табиғилық және шаблондардан бас тарту (мысалы, 14 жасқа дейінгі балалар түзулерді сызғышсыз сызады).
  

Кіші топ балаларына көбінесе жоғары саталарда қолданылатын үлгілік формалар пайдаланылады. Пәндер дәуірлер бойынша оқытылады: 3-4 апта бойы алғашқы үшінші-төртінші сабақтарда балалар толығымен сол пәнге бойлату мақсатында бір ғана басты пән жүргізіледі. Одан дәл солайша келесі маңызды пән оқытылады.

Жалпы алғанда бұл балабақшада оқулықтар қолданылмайды десек те болады. Қажетті жазбаларды өздері рәсімдейтін «дәуірлер бойынша» дәптерлерге түсіреді. Оқу жылының соңында тәрбиешң әрбір балаға тиянақты мінездеме жазады.

Коучинг технологиясы
«coach» - «жаттықтыру,үйрету,бағыттау,фактілермен қамтамасыз ету».

Коучинг пен тәлімгерліктің сипаттамасы:

Коучинг – оқудың нәтижелілік дәрежесін арттыру арқылы оны жетілдіруге мүмкіндік беретін үдеріс. Табысқа жету үшін тренерлер үдерісті білуге және түсінуге, сондай-ақ коучинг жүзеге асырылатын мән-мәтінге сәйкес келетін стильді, дағдылар мен әдістемелерді меңгеруі керек.

Тәлімгерлік – тәжірибесі аздау мұғалімнің білімін, ойлауын, практикалық қызметінің тиімділігін жетілдіру қарқынын арттыру мақсатында тәжірибелі мұғалім мен тәжірибесі аздау мұғалім арасында сенімді, жеке тұлғаға бағытталған қарым-қатынас орнату үдерісі болып табылады.

Коучинг пен тәлімгерліктің айырмашылығы:

Тәлімгерлік

• 
  ұзақ уақыт бойы жалғасуы мүмкін жүйелі қарым-қатынас;
  

• 
  тәлім алушы үшін қажеттігіне қарай кездесу ұйымдастыру арқылы бейресми сипатта болуы мүмкін;
  
• 
  кеңестер, ұсынымдар мен қолдау ұзақ уақыт және көп аспектілік негізде көрсетіледі;
  
• 
  тәлімгер, әдетте;
  
• 
  тәжірибесі көбірек білікті мұғалім, негізінен – білім беру ұйымындағы ең үлкені, ол білімін, тәжірибесін беріп, тәлім алушыға бұған дейін қолжетімсіз болып келген мүмкіндіктерге «есік аша» алады;
  

• 
  кеңес алу мақсатын тәлімгер тарапынан келісу және бағыттау арқылы тәлім алушы адам белгілейді;
  
• 
  тәлім алушының қызметкер ретінде және тұлға ретінде өсуіне басты назар аударылады;
  
• 
  тәлімгерлік тәлім алушылардың кәсіби дамуына бағытталған.
  

• 
  қарым-қатынас ұзақтығы алдын ала белгіленеді;
  
• 
  әдетте, құрылымдық сипатта болады;
  

• 
  кездесулер алдын ала жоспарланады;
  
• 
  кездесулер қысқа мерзімді (кейде уақыты шектеулі) және дамудың нақты бағыттарына/мәселелеріне бағытталған;
  
• 
  Коучте біршама практикалық тәжірибесінің болуы міндетті емес;
  
• 
  коучинг білім алушыларда нақты дағдыны қалыптастыруға бағытталған;
  
• 
  кеңес беру мақсаты нақты, қысқа мерзімді мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған;
  
• 
  назарда, әдетте, кәсіби -өндірістік проблемаларды шешу;
  

Коучинг - адамның нәтижелілігін арттыру мақсатында әлеуетін ашу.

Коучинг үйретпейді, ол үйренуге көмек көрсетеді.

Коучингті жұмыс уақытында қолдану жағдайлары:

• 
  Ұжымды ынталандыру;
  
• 
  Бағалау мен аттестация;
  
• 
  Тапсырма беру барысында;
  
• 
  Тапсырманы орындау барысында;
  
• 
  Мәселелерді шешу;
  
• 
  Жоспарлау мен қадағалау;
  
• 
  Қарым-қатынас мәселелері;
  
• 
  Ұжымды дамыту;
  
• 
  Команданы құру;
  
• 
  Топтық жұмыс.
  

Білімділік пен тәрбиеліктің нәрі сәбиге ана сүтімен дарыса, тәлім-тәрбие мектепке дейінгі ұйымнан басталды.

Осыған орай, бүгінгі қоғам мүмдесіне лайықты, жан-жақты жетілген, бойында ұлттық санамен парасаты бар азамат тәрбиелеп өсіру – отбасының, балабақшаның барша халықтың міндетті.

Қазіргі өмірдің өзінен туындап отырған талаптарды орындау жаңашылдыққа жаршы болу үзіліссіз тәрбие негізінің бастауы, тұлғасы балабақшадан басталады.

Модульдік оқытудың өзегі-оқу моделі, ақпараттардың аяқталған блогынан,бағдарламаны табысты жүзеге асыру үшін берілген ұстаздың нұсқауынан тұрады. Оқытудың жаңа элементтерін пайдалану арқылы тәрбиеленушілердің шығармашылық қабілетін дамыту. Модельде 1-3деңгейлік тапсырмалар:тест сұрағы, топ тапсырмасы, шығармашылық іс-әрекет бойынша жұмыс жүргізіледі.3-деңгей-мемлекеттік стандарт деңгейі, бұны барлық балалар орындауы, білуі міндетті.2-деңгей бұған қарағанда күрделірек, ал 1-деңгейді өз пікірін жеткізе алатын,өз ойын шығармашылықпен дәлелдей алатын қабілетті, озат балалар ғана орындай алады. Ұстаздың ынтасы, жұмыс істеуге деген құштарлығы білім беру жүйесінде нәтижеге жеткізуі. Балалардың тапсырманы өз беті-мен орындауы-шығармашылық жұмыстың бастамасы. Сонымен қатар, топ балалардың қай пәнге икемді екенін байқап,әрі қарай дамытуға көп көмегін тигізеді.Балалар 1-деңгейді орындауға еліктеп, бос уақытта да өз бетімен жұмыс істеуге дағдыланатын болады. байқағаным, шығармашылық қабілет әр баланың табиғатында болуы мүмкін. Әр баланың бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету, тәрбиешінің басшылығымен орындаған шығармашылық жұмысының нәтижесін көрсету арқылы өзінің ішкі мүмкіндіктерін дамыта алады.Баланың қабілеті мен талантын неғұрлым ертерек байқалса, сол-ғұрлым оның қабілетін толық ашуға мүмкіндік болады.Егер қабілетті бала жұмысын уақытынан ертерек аяқтайтын дәрежеге жетсе, басқа балалардың жұмысын тексеруге рұқсат етемін.Сонда ол балалардың өзіне деген сенімін қалыптастырады,ұстаздың сенімімнен шыға алатынына көзі жететін болады.

Жұмыстың тиімділігі педагогикалық кәсіптіліктің және педагог-тәрбиешінің шеберлілігінен анықталады. Сонымен бірге оның тұлғаны зерттеп, осы тұлға әрдайым жекеленгенін, оны басқа адамдардан айыратын, нақты бір адамға өзіне тән психологиялық және физикалық ерекшеліктерінің сәйкестілігін есепке алып, педагог әр баланың тұлғасына тәрбиелілік әсерінің әдістері мен түрлерін анықтайды. Мектепке дейінгі жастан бастап, өз жұмысын тұлғаны қолдау бойынша, оған көмек көрсету бойынша, балаға сүйіспеншілік пен құрмет көрсету, оның шығармашылық күшіне сенім білдіруде жасау керек. Сонда ғана балалар басқалардың пікірлерін құрметтеп, қамқорлық жасау, педагогтармен қатынас жасауды және мектепке дейінгі мекемеге үлкен ынтамен баруға үйренеді.

Республикалық сайыс «Менің инновациялық сабағым» Маментикова Айгүл Аманжоловна №6 «Нұрай» балабақшасының меңгерушісі қатысып ІІ-ші дәрежелі дипломға ие болды:

ЭССЕ: Мен жиырма бес жыл балалармен, үлкендермен жұмыс жүргізіп тәлім-тәрбиемен қатар, мемлекеттік тілді үйретуге ат салысып келе жатқан ұстаздың бірімін. Қазіргі кезде балабақша меңгерушісімін. Соңғы алты жылда « Балапан» бағдарламасы барысында қаламыздың бүлдіршіндері үшін, үш балабақша салып, ашқан ұстазбын. Ашқан балабақшаларымды аяғынан тұрғызып, ұжым жинап, балаларды қабылдап, ата-аналармен жан-жақты жұмыс жүргіздім. Қазір №6«Нұрай» балабақшасының меңгерушісі болсам да, мемлекеттік тілді үйретуден тосын қалғам жоқ, керісінше балабақша ішіндегі барлық жұмыс балаларымен, ұжыммен, ата-аналармен мемлекеттік тілде жүргізілуде. Ұжымдағы басқа ұлт өкілдері мен ана тілін білмейтін қызметкерлерге мемлекеттік тілді үйрету үйірме сабағын жүргіземін. Тіл - ұлт байлығы. Әр ұлт өз тілін қадірлейді, сыйлайды және болашаққа, келешек ұрпаққа аманат ретінде жеткізіп отырады. Тіл - ғасырлар бойы әр ұлттың ұрпақтан-ұрпаққа берілу арқылы жинақтаған бағасы жоқ мәдени байлығы. Біздің отанымыздың тілі – қазақ тілі.

        Сөз болып отырған әдіске қатысты негізгі идея, басты өзек – қатысым болып табылады.

а) оқу материалын меңгеруге бағытталады;

ә) оқушы тұлғасына бағытталады;

б) оқытушы мен оқушының ынтымақтастығына бағытталады, сол арқылы оқу мақсаты жүзеге асырылады.

Мемлекеттік тіл

Халықаралық беделі

Мемлекеттік басқару

Қорғау

Заң шығару

Іс-қағаздарын жүргізу тілі

Парыз

Тілдік деңгей

Жергілікті өкіл

Атқарушы органдар

II.Үй тапсырмасын тексеру

1-тапсырма.Берілген сөздерді буынға бөліп оқыңыз, қайталаңыз. Екпінді дұрыс қойыңыз.

Мемлекет,мемлекеттік тіл, мемлекеттік қызметші, тіл үйренуші,электронды оқулық, аудиоқұрал, сөздіктер, іс-қағаздар.

Уақыт,дәуір,мезгіл,ақиқат,өмір,өнер,ізгілік,ілім,білім,ғылым.

а)Отансүйгіш,патриот,намысшыл,ұлтжанды;

ә)Бейбітшілік,тыныштық,тәуелсіздік,егеменділік,теңдік;
4-тапсырма.Берілген сөздерге сәйкес келетін көптік жалғауларын көрсетіңіз.

Патриот -лар

Қызметкер -дар

Тіл -тар

Мәлімет -лер

Аудиоқұрал -дер
Тіл жүйесі

1.Көптік мағына.

- Жеке сөз арқылы: тіл,мемлекет,қазақ т.б.

- Сөз тіркестері арқылы: мемлекеттік қызметші т.б.

- Жеке сөзге тиісті қосымшалар қосылуы арқылы: министр + лер,

депутат + тар, орган + дар, басшы + лар, қызметкер + лер т.б.

орынбасары,қызметшінің портфелі,тіл үйренушінің деңгейі т.б.

Тапсырма мәнерлеп оқу.Шағын топ жұмысы, бір-біріне әңгімелейді.

Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шілдедегі N 151 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы,1997 .,N 13-14,202-құжат 4-бап.Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі

Қазақстан Республикасының мемлекеттик тілі – қазақ тілі.Мемлекеттік тіл мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару,заң шығару,сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі.

Қазақстан халқын топтастырудың аса маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру – Қазақстан Республикасының әрбір азаматының парызы.

Үкімет өзге де мемлекеттік,жергілікті өкілді және атқарушы органдар: Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілді барынша дамытуға,оның халықаралық беделін нығайтуға;

Қазақстан Республикасының барша азаматтарының мемлекеттік тілді еркін және тегін меңгеруіне қажетті барлық ұйымдастырушылық , материалдық-техникалық жағдайларды жасауға;қазақ диаспорасына ана тілін сақтауы және дамутуы үшін көмек көрсетуге міндетті.

23 бап.Тілді мемлекеттік қорғау

Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіл және барлық басқа тілдер мемлекеттің қорғауында болады.Мемлекеттік органдар бұл тілдердің қолданылуы мен дамуына қажетті жағдай жасайды.

5-тапсырма.Мәтіннен синоним,антоним,көп мағыналы сөздерді анықтаныз.

6-тапсырма.Берілген сөздермен сөз тіркесін құрыңыз.

Мемлекеттік атқарушы,еркін,қызыметші,тындаушы,жағдай,халықаралық.

7-тапсырма.Берілген сөздермен сөз тіркестерін пайдаланып сөйлем құраңыз.

Қазақ тілі, іссапар, хатшы, әкімшілік, министирлік, мемлекеттік басқару,заң шығару,сот ісін жүргізу, іс қағаздарын жүргізу,мемлекеттік орган.

8-тапсырма. Ойыңызды жинақтау үшін қысқа жоспар құрыңыз.Мәтінді ықшамдап, маңызды ақпарат беріп тұрған сөйлемдерді мәнерлеп оқып шығыңыз.

Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіл және барлық басқа тілдер мемлекеттің қорғауында болады. Мемлекеттік қызметшілер тілді үш деңгейде меңгеруі тиіс.

Тапсырма. Диалог құру. Жұптық жұмыс.

«Қазақстан - 2030»Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы

«...Қазір біз тұрақтану кезеңіне өтудеміз.Ең өзекті маңызды міндеттерімізді шешуде қол жеткізген табысымыз бізге жан-жағымызға үңіле зер тастауға, өткен жолымызды таразылауға , әрі болашаққа батылырақ көз салуға,алдағы дамуымыз туралы ойлауға,өз жоспарларымызды түзеуге мүмкіндік береді...»

Ойынның шарты: Бүгінгі қазақ тілі сабағында меңгерген жаңа сөздеріңізді естеріңізге түсіріп,жазу арқылы тілдік қоржынға жинақтауыңыз керек.Кім көп сөз жазса,сол көп ұпай жинақтап,тілдік қоржынды тез толтырады.

Іске сәт.
Тест

1. 
   «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі-қазақ тілі» деп қай бапта жазылған
   

Ә. ҚР Конституциясының 9-бабында

Б. ҚР Конституциясының 7-бабында

В. ҚР Конституциясының 6-бабында

А. Мұражайға бару

Ә. Мемлекеттік тілді білу

Б. Кітап оқу

В. Таза ауада серуендеу

3. 23-бап. Тілді мемлекеттік қорғау

А. Қазір біз тұрақтану кезеңінде өтудеміз. Ең өзекті және маңызды міндеттерімізді шешуде қол жеткізген табысымыз безге жан – жағымызға үңіле зер тастауға, өткен жолымызды таразылауға әрі болашаққа батылырақ көз салуға, алдағы дамуымыз туралы ойлауға, өз жоспарларымызды түзеуге мүмкіндік береді.

Ә. Менің аты –жөнім – Жарқынұлы Абылай. Мен Төтенше жағдайлар министірлігінде қызмет етемін. Біздің министірлікте аптасына 3 рет мемлекеттік тілді үйрету сабақтары өтеді.

Б. Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіл және барлық басқа тілдер мемлекеттің қорғауында болады. Мемлекеттік органдар бұл тілдердің қолданылуы мен дамуына қажетті жағдай жасайды.

В. Күш кеміді, айбынды ту құлады;

Кеше батыр- бүгін қорқақ, бұғады.

Ерікке ұмтылған ұшқыр жаны кісенде,

Қан суынған, жүрек солғын соғады.

мемлекеттік тіл- государственный язык

мемлекеттік басқару-управлять государством

заң шығару-законодательство

сот ісін жүргізу-вести судебное дело

іс-қағаздарын жүргізу-делопроизводство

мемлекеттік тілді білу-знать государственный язык

халықаралық беделі-международный авторитет

жағдай жасау-создать условия

қорғау – защищать

даму-развиваться

тілдік-языковый

қазақ диаспорасы- казахская диаспора

ана тілін сақтау-сохранение родного языка

мемлекеттік тіл мемлекеттің қорғауында-государственный язык под защитой государства

мемлекеттік тілдің дамуы- развитие государственного языка

өткен жолымыз-наш прошедший путь

болашаққа батылырақ көз салу-смелее вглятеться в будущее.

В настоящее время востребован не просто воспитатель, а педагог-исследователь, педагог-психолог, педагог-технолог. Поэтому современные требования к дошкольному образованию ориентируют педагогов на развивающее обучение, диктуют необходимость использования новых технологий, при которых синтезировались бы элементы познавательного, игрового, поискового и учебного взаимодействия в процессе интеллектуального развития дошкольников.

Процесс развития интеллектуальных способностей детей дошкольного возраста имеет особую актуальность. Сегодняшние дети, по сравнению со сверстниками более ранних лет, очень открытые, общительные. Они живут в быстроменяющемся мире и поэтому требуют быстрой смены «декораций», деятельности. В этом случае воспитатель должен обладать мобильностью, креативностью, динамичностью мышления. Это вверх педагогического мастерства.

Среди современных инноваций на занятиях часто использую технологию ТРИЗ. "Каждый ребенок изначально талантлив и даже гениален, но его надо научить ориентироваться в современном мире, чтобы при минимуме затрат достичь максимального эффекта" (Г.С.Альтшуллер). Поддерживая высказывание выдающегося учёного, считаю, что основной задачей является не сообщение детям новых знаний, а обучение способам самостоятельного добывания информации, что возможно и через поисковую деятельность, и через организованное коллективное рассуждение, и через игры и тренинги. Работая с детьми по технологии ТРИЗ, самое главное – вызвать у детей интерес к занятию, пробудить мотив к творческой деятельности. Придумать сюжет непросто для ребенка, поэтому многие сюжеты нам подсказывают сказки, мультфильмы и пр. Важно, чтобы они были близки и понятны детям, пробуждали в них творческую активность, воспитывали положительные качества личности и помогали сориентироваться в мире информации.

Дети, играя в ТРИЗ, видят мир во всем его многообразии. ТРИЗ учит находить позитивные решения возникающих проблем, что очень пригодится ребёнку в школе и во взрослой жизни.

Именно методы ОТСМ-ТРИЗ-РТВ позволили создать методики по развитию речи дошкольника, которые наилучшим образом позволяют педагогам решать проблемы речевого развития. При этом у ребят формируется умение работать по моделям, они позволяют ему организовывать собственную речевую деятельность творческого характера. Чтобы повысить уровень выразительности речи дошкольников, педагоги нашего дошкольного учреждения начинают свою работу с обучения созданию сравнений с трехлетнего возраста. Упражнения проводятся не только на занятиях по развитию речи, но и в свободное время.

«Учите ребёнка каким-нибудь неизвестным ему пяти словам - он будет долго и напрасно мучиться, но свяжите двадцать таких слов с картинками, и он усвоит на лету». К. Д. Ушинский

Давно установлено, что в  дошкольном возрасте проявляются существенные различия в уровне речи детей. Это показывает и мой опыт педагогической деятельности. Главной задачей развития связной  речи ребенка является совершенствование монологической речи. Эта задача решается через различные виды речевой деятельности: пересказ литературных произведений, составление описательных рассказов о предметах, объектах,  явлениях природы,  создание разных видов творческих рассказов, заучивание стихотворений, а также составление рассказов по картине.

Все  названные виды речевой деятельности актуальны при работе над развитием связной речи детей. Чтобы достигнуть высоких результатов, постоянно использую нетрадиционные формы работы с детьми по формированию связной речи на занятиях.

На сегодняшний день - образная, богатая синонимами, дополнениями и описаниями речь у детей дошкольного возраста – явление очень редкое. В речи детей существуют множество проблем.

Поэтому педагогическое воздействие при развитии речи дошкольников – очень сложное дело. Необходимо научить детей связно, последовательно, грамматически правильно излагать свои мысли, рассказывать о различных событиях из окружающей жизни.

Учитывая, что в данное время дети перенасыщены информацией, необходимо, чтобы процесс обучения был для них интересным, занимательным, развивающим.

Ученые педагоги – новаторы в своих трудах выделили факторы, облегчающие процесс становления связной речи. Один из таких факторов, по мнению С. Л. Рубинштейна, А. М. Леушиной, Л. В. Эльконина и др. - наглядность. Рассматривание предметов, картин помогает детям называть предметы, их характерные признаки, производимые с ними действия.

В качестве второго вспомогательного фактора они выделили создание плана высказывания, на значимость которого неоднократно указывал известный психолог Л. С. Выготский. Он отмечал важность последовательного размещения в предварительной схеме всех конкретных элементов высказывания.

Взяв в основу мнение известных педагогов, увидев эффективность наглядного материала, пользуясь готовыми схемами педагогов, но изменяя и совершенствуя их по-своему, в течение нескольких  лет  использую в работе по обучению детей связной речи приёмы мнемотехники.

Мнемотехника - это система методов и приемов, обеспечивающих успешное запоминание, сохранение и воспроизведение информации, знаний об особенностях объектов природы, об окружающем мире, эффективное запоминание структуры рассказа, и, конечно, развитие речи.

-развиваем связную и диалогическую речь детей,

-развиваем у детей умение с помощью графической аналогии, а так же с помощью заместителей понимать и рассказывать знакомые сказки, стихи по мнемотаблице и коллажу,

-обучаем детей правильному звукопроизношению. Знакомим с буквами,

-развиваем у детей умственную активность, сообразительность, наблюдательность, умение сравнивать, выделять существенные признаки,

-развиваем у детей психические процессы: мышление, внимание, воображение, память (различные виды);

-содействуем решению дошкольниками изобретательских задач сказочного, игрового, экологического, этического характера и др.

  Содержание мнемотаблицы - это графическое или частично графическое изображение персонажей сказки, явлений природы, некоторых действий и др. путем выделения главных смысловых звеньев сюжета рассказа. Главное – нужно передать условно-наглядную схему, изобразить так, чтобы нарисованное было понятно детям.

Схемы служат своеобразным зрительным планом для создания монологов, помогают детям выстраивать строение рассказа его последовательность лексико-грамматическую наполняемость рассказа.

Мнемотаблицы - схемы служат дидактическим материалом в моей работе по развитию связной речи детей. Я их использую в работе по:

обогащения словарного запаса,

при обучении составлению рассказов,

при пересказах художественной литературы,

при отгадывании и загадывании загадок,

при заучивании стихов.

Работать с мнемотаблицами начала со старшей группы. Для систематизирования знаний детей о сезонных изменениях использую модельные схемы, мнемотаблицы по блокам "Зима", "Весна", "Лето", "Осень".

Для изготовления этих картинок не требуются художественные способности: любой педагог в состоянии нарисовать или, владея компьютером сделать подобные символические изображения предметов и объектов к выбранному рассказу.

Для детей среднего дошкольного возраста, использую,  цветные мнемотаблицы, т. к. у детей остаются в памяти отдельные образы: елочка - зеленая, ягодка – красная. Позже усложняла  или заменяла  другой заставкой, изображение персонажа в графическом виде. Для детей старшего возраста схемы создавала в одном цвете, чтобы не отвлекать внимание на яркость символических изображений.

Описательный рассказ наиболее трудный вид в монологической речи. Описание задействует все психические функции (восприятие, внимание, память, мышление). Дети не располагают теми знаниями, которые приобретают в течение жизни. Считаю, что  здесь важно научить ребенка сначала выделять признаки предмета.

Предложение придумать рассказ или сказку, дети обычно встречают радостно. Но чтобы рассказы детей были не однообразные, логично построенные, существенную помощь оказывают мнемотаблицы.

Пересказу принадлежит особая роль в формировании связной речи. Здесь совершенствуется структура речи, ее выразительность умение строить предложения. И если ребёнок пересказывает с помощью мнемотаблиц, когда он видит всех действующих лиц, то свое внимание ребенок уже концентрирует на правильном построении предложений, на воспроизведении в своей речи необходимых выражений.

Работу на занятиях по мнемотаблицам строю в три этапа.
1 этап: Рассматривание таблицы и разбор того, что на нейизображено. 
2 этап: Осуществляется перекодирование информации, т.е. преобразование из абстрактных символов  слов в образы.

3 этап: После перекодирования осуществляется пересказ сказки или рассказа по заданной теме. В младших группах с моей  помощью, в старших – дети должны уметь самостоятельно пересказывать.

Мнемотехника многофункциональна. На основе их создаю  разнообразные дидактические игры. Продумывая разнообразные модели с детьми, необходимо только придерживаться следующих требований:

модель должна отображать обобщённый образ

предмета;

раскрывать существенное в объекте;

замысел по созданию модели следует обсуждать с детьми, что бы она была им понятна.

Параллельно с этой работой использую речевые игры,  настольно-печатные игры, которые помогают детям научиться классифицировать предметы, развивать речь, зрительное восприятие, образное и логическое мышление, внимание, наблюдательность, интерес к окружающему миру, навыки самопроверки. Для индивидуальной работы с детьми использую компьютерную программу «Учимся говорить правильно», разработанную на основе приёмов мнемотехники, серию компьютерных презентаций «Школа весёлого колобка» для составления описательныхрассказов.А также модельные схемы применяю и на других занятиях, в других видах деятельности(продуктивнаядеятельность,экспериментирование, театрализованная деятельность и др.).

Система занятий по развитию речи, как и система художественно - эстетического воспитания дошкольника - два взаимосвязанных компонента процесса воспитания обучения детей в детском саду. Каждый из них является в одно и то же время началом и продолжением другого. Моя задача  — соединить в сознании, в чувствах детей живой мир и мир слов, вернее, даже не соединить, а раскрыть их взаимообусловленность, что самым непосредственным образом будет способствовать гармоничному развитию личности дошкольника. Данный тип интеграции, как показывает практика, позволяет повысить уровень развития речевых умений и навыков, приобретаемых в процессе творческой работы у дошкольников.
Считаю, что занятия с применением элементов ТРИЗ снимают чувства скованности, преодолевается застенчивость, постепенно развивается фантазия, логика мышления, воображение.

В каждом ребенке есть что - то особенное, и я решила дать детям возможность, как можно больше проявить свои возможности и способности не стесняясь неправильности или неточности в ответах или размышлениях.Программа ТРИЗ для дошкольников – это программа коллективных игр и занятий. Они учат детей выявлять противоречия, свойства предметов, явлений и разрешать эти противоречия. Разрешение противоречий – ключ к творческому мышлению.

Сабақ мақсаты:

Сабақ барысында балалармен ойын-ойнау арқылы ойлау,сөйлеу,байқау,есту,көру қабілеттерін дамыту.

Жыл мезгілдерінің ерекшеліктерін ажырата білу.Қойылған сұрақтардың жауабын тауып,ойлану.

Шығармашылық жұмыстар арқылы балаларды табиғатта болатын құбылыстарды тани білуге және ата-анамен,үлкен кісілерге сыйластықпен қарауға тәрбиелеу.

Сөздік жұмыс:Антоним,Боран,Тығылмақ.

Көрнекіліктер:Қыс мезгіліне байланысты көрнекілік суреттер,аққала қуыршағы,қаршықтар,мақта.

Сабақ барысы:

1.Шаттық шеңбері:Балалар көңілді әуен ырғағына қолдарынан ұстап билейді.

2.Тәрбиеші: «АНТОНИМ» ойыны арқылы балаларға сабақтың тақырыбына сай сұрақтарды қояды.

-Балалар мен бүгін балабақшаға келе жатқанда қатты ыстықтадым,ыстықтағаным соншалық,үстімдегі жеңіл күртемді шешіп тастадым.Балалардың жауабы міндетті түрде күтіледі.

-Балалар Біздің ойын алаңында гүлдер ыстықтан қурап тұр,оларды суару қажет.

Балалар ойын барысында тәрбиешінің қателіктерін аңғарып,оларды түзетуі тиіс.

Балалардың жауаптары:Қыста жеңіл күрте кимейміз,қыста гүлдер өспейді дегендей.

Балалар әр дұрыс жауап үшін қаршықтар алып тақтаның маңдайына іліп отырады.

3.Ғажайып сәт:Көңілсіз әуен ырғағымен Қуыршақ театр сахнасына АҚҚАЛА келеді.

-Сәлеметсіңдер ме? Балалар

-Аққала сәлеметсің бе сен неге көңілсізсің? не болды?

-Балалар маған үшінші дөңгелекті жасауға ұмытып кетті,мен енді барлық аққалалар сиәқты үш дөңгелек емеспін.Басқа аққалалар маған күледі,мазақтайды.

-Аққала уайымдама,ол аққалалардікі дұрыс пе екен балалар?жоқ досына күлуге болмайды.Аққала біздің балалар саған көмектеседі.

Балалардың жауаптары.

4."Жаман-Жақсы"ойыны.

Балалар мынау ненің суреті:ҚАР,ШЫРША,МҰЗ,АДАМ.Осы суреттегі бейнелердің жағымсыз және жағымды жақтарын айтулары қажет.Әр дұрыс жауап берген бала бір уыс мақта алып,тақтаға жапсырады.Аққалаға үшінші дөңгелек жасалады.

-Балалар көмектеріңе көп рахмет,мен өте қуаныштымын.

5.Сергіту сәті:-Балалар біздің қонағымыздың көңілі көтерілді,қканып тұр олай болса біз сергіп алайық.Көңілді әуен ырғағына билеиікші,біздің биіміз жыл мезгіліне сай болады.Біресе боран болайық,біресе жауған қар болайық,біресе баяу жел болайық.

6.""Тығылмақ ойыны".Шарты:әуен көмегімен балалар текшелердің астында тығылған шырша суреттерін табуы қажет.Шырша жасырылған текшеге жақындаған сайын әуен қаттырақ ойнайды,алыстаған сайын баяу ойнайды.

Балалар тапқан шыршаларын тақтаға іле береді.

-Аққала ойыныңа көп рахмет,өте қызықты екен,рахмет.

7.Аққала- балалар мен сендердің көңілдеріңді тақтаға аударғым келіп тұр.Біз сабағымызды өткізіп,ойнап отырғанда біздің тақтада ғажайыптар болыпты,біреу тақтамызға сурет салып кетіпті.Оны кім салды екен?Аяз бе екен?

-Тәрбиеші апай ол суретті мынау балалар емес пе салған өз білімдерімен,ептіліктерімен,байқағыштықтарымен тауып алған суреттерін тақтаға іліп отырып осындай әдемі сурет жасап шығарды.

8.Қорытынды: -Балалар тақтадағы суретте қай жыл мезгілі?

-Нелер және кімдер бейнеленген?

-Олар не жасап жатыр?

-Олардың аққаласының дөңгелектері нешеу екен?

-Бұл балалар дұрыс жасады ма?

-Балалар және қонақтар мен енді суыққа шықпасам еріп кетемін,сіздермен қоштасамын.Әр кез балалар осындай білімпаз,ақылды,әдемі болыңдар.Мен сіздермен әр қыс мезгілі сайын қауышатын боламын.-Аққала біздің балалардың саған деген сыйлығы бар,қабыл ал.Ол мойын орамал сен далада тоңбас үшін.

-Рахмет!мен оны мойныма байлап алайын САУБОЛЫҢДАР.

-Балалар сендерге бүгінгі сабағымыз ұнады ма?

Балаларды белсенділігі үшін аққала суреттерін сыйлау.

Тақырыбы: «Қыс қызығы»

Сабақтың мақсаты: Қыс мезгілінің табиғат ерекшеліктерін меңгерту.

Схема бойынша суреттің мазмұнын құруға және сөздерді байланыстырып айтуға дағдылындыру. Тіл мәдениетін қалыптастыру.

Білімділік:Қыс мезгілі,қысқы ойындар,қысқы табиғат,қысқы еңбек жайлы түсінік беру. Затты зерттеуге алгаритм жасауға үйрету.

Дамытушылық:Танымдық, шығармашылық қасиеттерін,тілін,сөздік қорын дамыту.Сабаққа қызығушылығын арттыру

Тәрбиелілік: Табиғатқа, қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігін арттыру.Шыдамдылыққа тәрбиелеу.

Түрі: Ашық сабақ.

Қолданылғанәдіс-тәсіл:Сұрақ-жауап,топпен,Триз,тірек

сызба,алгаритм, тәжірибелік,көрнекілік,ойын ,сөздік,схема

арқылы әңгіме құрау.

Көрнекіліктері:«Таңғажайып алаңы»

ойыны,схемалар,суреттер,мұз,қар

Сабақтың барысы:

Амандасу (Қайырлы күн,сәлеметсіз бе?,хош келдіңіздер,төрлетіңіздер)

Амансың ба нұрлы күн!

Амансың ба қара жер!

Аман –есен болайық!

Бейбітшілік қалайық! Амандасу түрлерін көрсетеді.(қолымен,басынан сипалап,бетінен ұстап,құшақтап)

Ұйымдастыру кезеңі.

-Балалар бір сәт өзімізді – сыртта, таза ауада тұрғандай елестетейік.

-Айнала қандай?

-Қар қандай?

-Ал мұз ше?

-Ауа қандай?

-Терезелерде не бар?

Қыс қандай болады? (қарлы,боранды,аязды)

Қыста аулада қай құсты кездестіруге болады?

-Яғни, мұның барлығы қай кезде болады?

(балалардың жауабы)

Қазір қыстың нағыз ортасы. Бұл мезгілді сықырлауық қыс немесе жалтыр қыс деп те атайды сен білесің бе?

Иә білемін айнала ақ көрпеге оранып, тап-таза күйге енеді.

Ал біз болсақ, қыстан, аяздан қорықпаймыз. Жылы киініп, шанамен сырғанап, шаңғы тебеміз.

Қыста ауа райында қандай өзгерістер болады?

Жерді қар басады.Өзенді мұз басады.

Құстар ән салмайды.Ағаштар өспейді.

Жәндіктер тығылып қалады.

Адамдар қалың киінеді.

Қыс айлары жайлы біз не білеміз?.

Желтоқсан-жыл аяғы қыстың басы ол,суық,ызғарлы болады.

Қаңтар-Жыл басы қыстың ортасы ол ең қарлы ай.Бұл айда қатты суық,үскірік аяз болады.

Ақпан -жел мен боранның айы.Бұл айда ең ауыр,әрі суық дүлей борандар болады.

Ойын тапсырмалар

№1 тапсырма Балалар сендер қалай ойлайсыңдар қыс жақсы ма? жаман ба?

Қыстың жақсы және жаман жақтарын айтады.

№2 « Ғажайып баспалдақ»

Мына сөздері қатыстырып екі жол өлең құрастыр

1.Бар,қар.2.Ойнады,Тоңбады.3.Мұз,біз.

№3 «Сөйлемді аяқта»

1.Қырау басқан ......(әйнек,ағаштар)

2.Балалар аққала.....(Жасады,жасап ойнады)

3.Қар жапалақтап .......(Жауып тұр,жауады)

№4 «Ұқсастығын тап»

Мұз жылтыр не сияқты?

Қар ақ не сияқты?

1.Тіл дамыту опталығы

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекетінің барысы:

Ойын «Таңғажайып алаңы»

Тіл дамыту сабағы

Оқылатын өлең:

Ш.Ахметов.

Аяз қысып,

Өрнек сызып.

Терезені торлайды.

Қарға омбығып,

Бет домбығып.

Сырғанап жастар ойнайды.

Кейде ұлып,

Кейде ысқырып.

Ұйтқып боран соғады.

Бөбектерім айтыңдаршы

Бұл қайкезде болады?

Тәрбиеші қыс туралы өлең оқығаннан кейін оған талдау жасайды.

Схема бойынша әңгінің жоспарын құру.

Ол қандай ағаш?

Суретке тақырып қояйық.

Балалар не істеп жүр.Олардың көңіл-күйлері қандай?

Саған қармен ойнаған ұнай ма?

1схема «Жыл мезгілі мен ауа-райы»

Суретте қандай жыл мезгілі берілген?

Сен оны қайдан білдің?

2схема «Қысқы табиғат»

Ағаштарда не байқадың .Жерден не көрдің.

3схема «Қысқы еңбек»

Қыста қандай еңбек істеледі ? Адамдар не жұмыс жасап жатыр?

4схема «Балалардың ойындары»

Балалар не істеп жүр. Олардың көңіл күйлері қандай?

«Қыстың шуақты күні.Жапалақтап қар жауып тұр.Айнала аппақ.Ағаштарды қырау басқан.Үйлердің төбеінде де қар.Жерде омбы қар.Адамдар жолды қардан тазартады.Ал балалар көңілді.Үйткені олар қардан аққала жасады.Шана,шаңғы тепті.Мұзда сырғанап ойнады.

«Қызықты тапсырма.»

«Ойланып көр.»

«Жұмбақ шеш»

Тірек сызба бойынша жұмбақ жасырады.

Ол көңілді сайқымазақ емес

Үш қабатты бірақ үй емес

Қайырымды бірақ дәрігер емес (аққала)

«Тақпақ айт»

Тірек –сызбаны пайдаланып қыс туралы тақпақ оқу.

Бір топ бала далада

Соқты қардан аққала,

Мұрны сәбіз үп-үшкір.

Көзі көмір қап-қара.

Ғылым орталығы

Білім беру саласы:Таным

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті:Айналамен таныстыру

Сабақтың мақсаты: Қыс мезгілінің ерекшелігі жайлы түсінік беру.Тәжірибе арқылы мұздың қасиетімен таныстыру.

Қалай ойлайсыңдар қар дегеніміз не?

Қар-кішкентай мұз кристалдарынан тұрады.Қар суық аязды күні қиыршық түрінде болады.Күннің жылы кезінде қар жапалақтап түседі.Аязды күні аяқ астында қар сықырлайды.

Қар неге ұқсайды?

Қар ақ болса оны жеуге болатын шығар.

Жоқ жеуге болмайды .Қарда көп микроптар болады, тамағың ауырып қалады.

Микроптар болатынын қайдан білеміз?

Қар ерігенде суға айналады,содан көруге болады.

Ал, суды қатырсақ не болады? Мұз пайда болады.

Жұмбақ шешу

Суда қалқиды,жылыда балқиды. (Мұз)

Мұздың қасиеттерін зерттеу.

1.Мұз текшелерін жылы жерге қойсақ ол ериді.

2.Еріген мұзға бояу қосып қатырсақ түсі өзгереді.

3.Қалай ойлайсыңдар мұздың дәмі бар ма?Иісі ше?

4.Бір қалыпты температурасы бола ма?

5.Ауыр ма жеңіл ме?

Ал мұз пайдалы ма жоқ па?

Неге пайдалы? (балмұздақ жасайды,сырғанақ жасайды,су астындағы мекендеушілерге аяз қорқынышты емес екен)

Неге зиянды? (жеуге болмайды,құласаң ауыртады,лақтырғанда қатты тиеді,өзенде мұздың бетінен жүруге болмайды)

Сергіту сәтін: Жел улейді у-у-у

Боран соқты зу-зу

Қатты-қатты жел соқты гу-гу

Шыдай алмай жапырақтар ах-ах

Билеп кетті қалтырап пах-пах

Қорытынды: Балалар сендердің барлығың да өте жақсы жұмыс жасадыңдар.

Біз не үйрендік?

Сендерге ұнады ма?

Кімге не ұнады?

Рахмет сендер өте тамаша балаларсыңдар менің сендерге азғантай сыйлығым бар.

Көңіл--күйіміз қандай? Тамаша!

Қыс мезгілі қандай? Тамаша!.

Ауа райы қандай? Тамаша!

Қысқы ойындар қандай? Тамаша.!

Келген қонақтарымыз қандай ? Тамаша! Келген қонақтарымызға да бүгінгі көңіл күйімізді сыйлайық! Балаларға смайлик беру.

Келгендеріңізге рахмет. Сау болыңыздар!

«Ойланып көр» Тірек-сызба сурет бойынша

Мынау кімдер? Мынау балалар.

Балалардың көңіл күйі қандай? Балалар көңілді.

Балалар қанша? Балалар көп.

Балалар не істеді? Балалар ойнады.

Көп балалар көңілді ойнады.

Тақпақ:

соқты қардан аққала

Мұрны қызыл үп—үшкір.

Көзі көмір қап-қара.

Керекті құрал – жабдықтар: Өрмекші, өрмек, хат, жұмсақ модулдер әртүрлі формалы (7шт), 2 доға, 1 құрғақ бассейн, 2 ағаш қорапшалар әр түсті, (от ошағы, 2 су сепкіш), 2 сыпыртқы, 2 қоқыс арба, гүлдер бала санына қарай, бала санына қарай жануарлар, құстар, 3 тақта, экологиялық белгілер 5шт, 2 ақ гуаш, 2 қылқалам, ағаш суреттері 2, магнитафон.

Жүргізуші: балалар қарандар өрмекші өзінің өрмегінен түсіп келе жатыр, қолында жапырақ. Жапырақта бірдене жазылып тұр екен, оқиық.

Құрметті балалар, мен орманда тұрдым, бір күні оқыс жағдай болды. Санырау құлақ және бүлдірген теруге келген адамдар, өздерінің қоқыстарын консервалық қалбырларын, пластикалық бутылкаларын қалдырып кетті. Экологиялық апат туғызды. Барлық өсімдіктер өлді, жануарлар, құстар, жәндіктер жер бетінен жойылды. Балалар мен мөлдір бұлақтарды, таза ласталмаған ормандарды көргім келеді. Ол үшін сендер маған көмектесе аласындар. Егер сендер тату, батыл, амалшыл және көңілді болсаңдар, оңда орманға көмекке аттаныңдар.

Ал балалар сендер татусыңдар ма? – Татумыз

Сендер батылсыңдар ма? – Батылмыз

Балалар сеңдер ептісіңдер ме? Ептіміз

Оңда орманды қауіп қатерден қорғайық. Біздің экологиялық десант қорғау жолына дайын.

1. 
   Кедергі жолмен жүру.
   

Эстафеталар:

1. 
   «Өрт сөңдіру» - командалық эстафета (балалар су сепкішпен отқа жүгіреді кімнің тобы тез жүгіреді.)
   
2. 
   «Қоқыс жинау» белгі берген кезде қолдарында сыпыртқысы бар балалар белгіленген жерге дейінгі, шашылып жатқан кәмпит қағазын жинап барады.
   

3. 
   «Гүл отырғызу» - белгіленген жерге дейін жүгіріп гүл отырғызу. (кімнің тобы гулді тез және әдемі отырғызады).
   
4. 
   «Ми батпақ» әр топтың алдында ми батпақ олар оны қорапшамен өтіп кетуі керек. Екі бала қорабқа аяғын қойып жүреді. Синхродық қозғалыс жасап, ми батпақтан өтеді, сосын қайта оралады, эстафетаны басқа балаларға тапсырады.
   
5. 
   Акция. «Ағашқа көмек» ағашты әктеу. (Кімнің тобы тез ағартады)
   
6. 
   «Кім қайда тұрады?!» жануарларға көмек (жануарлардың, құстардың мүсіндерің орындарына орналастыру, жайғастыру).
   

Орманда от жақпа!

Есте сақта:

Оттан кейін 5 жыл шөп өспейді.

Орманда қоқыс қалдырма!

Есте сақта:

Орман ол жануарлардың үйі, онда таза болу керек.

Ағаштың бұтақтарын сындырма.

Есте сақта:

Ағаш көп болса, ауа таза болады.

Орманда гүлдерді жұлма.

Есте сақта:

Жұлынған өсімдіктер тез өледі, тұқымын бермейді, тұқымы болмаса гүлденетін өсімдіктер болмайды.

Ормандағы аңдарды аулама.

Есте сақта:

Бұлар орман тұрғындары оларға адамның қасында пәтерде тұру қолайсыз болады. Орман олардың туған үйі.

Жүргізуші: Балалар бүгін біз табиғат анаға көп жақсылық жасадық, ол да бізге өз жақсылықтарын тарту етеді таза ауамен демаламыз, құстардың үнін естиміз.

Балалар көрпешелерді алып дөңгеленіп отырады, қолдарында сабынды көпіршіктер болады. Музыка әуені қосылады, музыка әуенімен балалар сабынды көпіршіктерді үрлейді.

Жүргізуші: жарайсыңдар балалар, тапсырмаларды дұрыс орындадыңдар. Орман тап – таза болды. Осымен экологиялық марафонымыз аяқталды, рахмет, сау болыңыздар!
Пайдаланылған әдебиеттер:

К.Ю. Белая «Инновационная деятельность в ДОУ» әдістемелік құралы. М. 2005ж.

Б.Бөрібаев, Е.Балапанов «Жаңа ақпараттық технологиялар».– Алматы,2001.

Қ.М.Нағымжанова «Бастауыш сынып мұғалімнің оқу процесіндегі инновациялық іс-әрекеті». - Өскемен: Медиа–Альянс, 2004.

Н.Асанов «Университеттік білім беру жүйесіндегі оқу үрдісін басқарудың педагогикалық негіздері». – Педагогика ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты, Алматы, 2004.

М.М.Жанпейісова «Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде». Алматы, 2002ж.

Қ.Ахметұлы, Т. Баймолдаев «Жаңа буын оқулықтары арқылы жас ұрпаққа білім беру жолдары. Алматы, 2003ж.

М.Ж.Жадрина «Қазақстан Республикасындағы жалпы орта білім беруді дамытудың тенденциялары мен мәселелері». Алматы, 2002 ж.