Сатып алу кезеңінің шоттарының дұрыстығын анықтайтын талаптар мен аудит жүргізілгенде тексерілетін аудиторлық тұжырымдар.
Аудитор дайын өнімді тиеу мен жіберу жағдайын тексеріп, мыналарды анықтауы тиіс:
1. Дайын өніммен жабдықтауға арналған шарттарды рәсімдеу дұрыстығын.
2. Өнімді тиеу бойынша құжаттарды рәсімдеудің дұрыстығын.
3. Тиелген өнімнің бағасын рәсімдеудің дұрыстығын.
4. Банкке тиелген өнім үшін төлем талап-тапсырмасын ұсынудың мерзімділігін.
5. Егер өнім тікелей жабдықтаушының қоймасынан босатылатын болса, өнімді босатуға арналған құжаттарды рәсімдеудің дұрыстығын.
6. Дайын өнімді тиеу мен стау есебін жүргізудің дұрыстығын.
7. Өнімді тиеу мен жөнелту жөніндегі бухгалтерлік өткізбелерді жасаудың дұрыстығын.
8. Синтетикалық және аналитикалық есеп жазбаларының 1210 «Сатып алуышылар мен тапсырыс берушілердің дебитролық берешегі» және 6010 «Дайын өнімді (тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден түсетін табыс» шоттары бойынша сәйкестігі.
Өнімді шетелдік валютамен төлеу үшін экспорттық операцияларды жүргізудің өз ерекшеліктері бар. Валюта бағамының құбылуы бағамдық айырма сомасы пайда болуына әкеледі. Ақшалай қаражаттың түскен уақыты мен ұлттық валютамен өткізу уақытындағы мәмілелік құн баламасы арасында экспорттық операциялар бойынша бағамдық айырма пайда болады.
Осылайша, бағамдық айырмалар не сатып алушылардың борышын арттырады, не болмаса кәсіпорынның кірістері мен шығыстарына тиісінше ықпал етіп, оны азайтады.
Ұтымды бағамдық айырмада мынадай жазу жазылады:
Д-т 1210 «Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі» шоты
К-т 6250 «Бағам айырмасынан түсетін табыс».
Теріс бағамдық айырмада:
Д-т 7430 «Бағам айырмасы бойынша шығыстар» шотына
К-т 1210 «Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі» шотына.
Ақпарат функционалды аудит өткенге дейін қасақана бұрмалануы және елеулі ауытқулар болуы мүмкін. Ағымдағы активтердің қозғалысы туралы ақпараттың анықтығына қарама- қарсы тексеру, ішкі бақылау жүйесін, бастапқы құжаттарды, синтетикалық және аналитикалық есеп, қаржылық, статистикалық және жедел есептіліктің тіркелімдерін бағалауды өткізу қажет.
Қорларды түгендеу мен оның қорытындысын талдау сатып алу, өнімді өндіру мен өткізу циклдері функционалды аудит кезінде жеке шара болып табылады. Түгендеуді өткізу үшін кәсіпорын басшысының бұйрығымен бекітілетін түгендеу жұмыс комиссиясы құрылады. Түгендеу басталмас бұрын қойма меңгерушісінен бухгалтерияға материалдық құндылықтардың кірісі мен шығысына арналған барлық құжаттар тапсырылғаны туралы қолхат алынады. Бір материалдарға жауапты адамның қорларды әр түрлі оқшауланған бөлмелерде сақтағанында олар сақталу орындары бойынша дәйектілікпен түгенделеді.
Қоймадағы материалдық құндылықтардың нақты бар болуын оларды міндетті түрде қайта есептеу, қайта таразылау және өлшеу жолымен тексереді. Тауарлық-материалдық қорларды түгендеу нәтижелерін, түгендеу тізімдемесіне (актісіне) жеке әрбір атау бойынша кіргізеді. Тізімдеме бір дана болып жасалады. Есепте ескерілмеген материалдық құндылықтар айқын-далғанда, комиссия оларды тізімдемеге кіргізуге тиіс. Түгендеу біткен соң тізімдеме салыстырмалы ведомость (тізімдеме) жасалуы үшін бухгалтерияға беріледі. Түгендеу қорытындылары шешім шығаратын түгендеу комиссиясы мәжілісінде қаралады.
Артық шығу сомаларына 1300 «Қорлар» бөлімшесінің (1310-1317) және 1330 «Тауарлар» шоттары дебеттеліп, 6280 «Негізгі емес қызметтен түсетін басқа да табыстар» шоты несиетеледі, ал кем шығу - Д-т 7210 «Жалпы және әкімшілік шығыстар» шоты - К-т 3130 шоты бойынша - бұрын есепке алынған, кем шыққан құндылықтар бойынша ҚҚС сомасы; Д-т 1290 «Басқа да дебиторлық берешек» шоты, К-т 1310 шоттары 1320 «Дайын өнім» шоттары бойынша, айыптыға жатқызылатын Д-т 1252 «Қызметкерлер мен басқа да тұлғалардың берешегі» шоты - К-т 1290 «Басқадай дебиторлық берешек» шоты бойынша.
Достарыңызбен бөлісу: |