Басқарудың негізгі принциптері мен міндеттеріне қатысты әр түрлі бағыттарға салыстырмалы талдау
Орындаған: Маталипова Үміт. Қадылхан Ұлпан Тексерген: Есбергенова Г.Б. Жапониядағы мененджмент жүйесінің қалыптасуы Жапондықтардың психологиясы олардың мәдениетімен байланысты. Жапония менеджменті әлеуметтік құндылықтар мен мәдени дәстүрлерге негізделген. Жапон менеджерлері өндірісті басқарудың өз құрылымын Америка және де басқа әлем менеджментінен алған теория мен практикасы жүзінде жасап шығарды. Қазіргі әлемде ең жақсы менеджерлер жапондықтар болып есептеледі. Жапон мәдениеті міндет, қызметтестік және топшылдық құндылықтарын басты деп санайды. Жапон тілінде ағылшынша баламасы жоқ «әмә» сөзі көбінесе адамдардың өзі қарайтын тобынан тәуелді екенін түсіндіреді. Әр жапондық өзін сыйлап құрметтегенді, жақсы көргенді қалайды.
Жапон компанияларының ұстанымдары:
Бірінші ұстаным жапон жұмысшылары өз міндеттерін орындаумен қатар оны жетілдіруге тиіс деп есептейді.
Екінші ұстаным бойынша жұмысшы жұмысын жақсы атқаруға талпынуы. Ол жұмысын атқара отырып оны дамытуға үлес қосып материалды және рухани рахаттанады. Жапон менеджерлеры жұмысшы еркін шектемеді.
Үшінші ұстаным жұмыс орынын отбасына айналдыру. Жапондықтар жалдаушылар мен жалданушылар біртұтас деп есептейді. Ол ұстаным «эмә» түсінігін қанағаттандырып, адамдар арасындағы қолдау мен көмекті нығайтады.
Төртінші ұстаным бойынша топ жеке адамнан құнды. Олардың ойынша адам эгоист болмауы керек, өзі өмір сүретін топқа ризашылық білдіреді. Бұл Конфуций ілімінің ұстанымы.
Ресейде мененджмент жүйесінің қалыптасуы
Ресейде менеджмент термині тек XХ ғасырдың 60-жылдары ғана енді. Бұл жағдай нарықтық экономиканың қайта құрылуы кезеңінде болды. Менеджменттің Ресейде етек жаюына А. К. Гастевпен Л. М. Керженцев көп үлес қосты. 20 жылы Гастевтің қолдауымен психологиялық зертхана Ресейде алғаш ашылды. 50-жылдары академик А. И. Бергтың арқасында кибернетика саласы дамып, адам еңбегін көтеруге жағдай жасалды. 60 жылдары басқару ғылымы түсінігі пайда болып кеңінен зерттелді. Экономиканы басқару дамыды. 90-жылдары Ресейде экономика тағы өзгеріске ұшырады. Олар жекеше басқарудан нарықтық экономикаға көшті.
Психологиялық басқару теориясы. Психоанализ теориясы
Ең бірінші адам ынтасына ғылыми зерттеу жүргізген, психоанализ ғылымының негізін салушы австриялық психиатр - дәрігер Зигмунд Фреид болды. Ол адамның әрбір психикалық құбылысы арнайы себепке негізделген және оның ессіз үрдістерінен адамның өзін ұстауы ттәуелді деп есептеген. Адамның тәртібі екі инстинктті ұмтылушылықтармен түсіндіріледі:
өмірге ұмтылыс (эрос) және және өлім геұмтылыс (танатос). Олардың әрбірі жойқын күшке ие. Эростың энергиясы «либидо», алтанатос энергиясы «мортидо» деп аталады. Осы күштер адамның белсенділігін анықтайды.
Үйрету теориясы
И. П. Павлов, Д. Б. Уотсон, Б. Ф. Скиннер жұмыстары мадақтау мен жазалау жүйелеріне негізделіп (үйрету теориясы) орындаушының әрекеттерді ақылмен шешу қабілеті және басшымен бағынушы арасындағы кері байланысқа құрылу қажеттілігімен анықталады. Үйрету теориясы негізінде рефлекс ұғымы, яғни тұлғаның сыртқы құбылыстарға жауап беруі жатады. Рефлекстер туылған (шартсыз) және тәжірибеден жинақталатын шартсыз рефлекстер болып бөлінеді. Туылған рефлекстер ессіз акты кезінде сезімнің, эмоциялардың, қалаулардың қиын толқынымен байқалып, шешім қабылдау менеріктілік көрсететін кезде байқалады. Шартты ьрефлекс осы теорияны жақтаушылардың көзқарасы бойынша ойлау мен өзін ұстаудың стереотипын құрап, адамның алға ұмтылушылық жүйесінің бөлігі болып табылады.
Р. Блейко мен Д. Мутонның басқару теориясы Америкалық зерттеушілер Р. Блейк пен Д. Мутонкез - келген басқарушы әрекетті екі өлшеммен өлшеуді ұсынды - өндіріске көңіл бөлу мен адамдарға қамқор болу. Өндіріске көңіл бөлу - ол басшының көптеген сұрақтар жүйесіне қатынасы, яғни кадрлар таңдауда, адамдарды ұйымдастыруда, өндірістік үрдістерде және шығаратын өнімнің көлемі мен сапасына қатысты шешім қабылдауда тиімдісін таңдау болып саналады. Адамдарға қамқор болу жұмысшылардың мақсаттарына жетуіне, өзіне құрметпен қарауда, жауаптылықты дамытуда, жақсы еңбек жағдайын туғызуда, тұлға аралық жақсы қатынастарда болуды меңзейді.
Америкалық ғалымдардың эксперименталды зерттеулеріне сүйене отырып жапондық зерттеуші Т.Коно тиімді бақару концепциясын ұсынды. Өзінің «Жапон өндірісіндегі құрылыммен стратегия» атты кітабында басқарудың типін сипаттайды:
Жаңашыл - талдаушы;
Жаңашыл - интуициялы;
Консервативті - талдаушы;
Консервативті - интуициялы
Т. Кононың ойынша басқарудың жаңашыл - талдаушы типі ұйымға нарықтық бәсекелестіктің қатты кезінде де дамуына үлес қосатын тиімді үлгісі болып саналады. Ол өзіне келесі менеджерлік тәртіп элементтерін қамтиды:-
Т. Кононың ойынша басқарудың жаңашыл - талдаушы типі ұйымға нарықтық бәсекелестіктің қатты кезінде де дамуына үлес қосатын тиімді үлгісі болып саналады. Ол өзіне келесі менеджерлік тәртіп элементтерін қамтиды:-