Бастауыш сыныптарға арналған құзіреттілікке бағытталған тапсырмалар арқылы оқушылардың өздігінен танып білу дағдыларын дамыту» Абдрахманова Б. М. «Павлодар қаласының №37 жалпы орта білім беру мектебі «Жастары білімді елдің жүзі жарық

«Павлодар қаласының № 37 жалпы орта білім беру мектебі

Әрбір күн өзгеріске толы бүгінгі жауапты кезеңде замана көшінен қалмай уақыт талабына сай ертеңгі болашақ ұрпақты білімді етіп тәрбиелеу ұстаздарға көп жауапкершілікті жүктейді. Ол мұғалімнен үздіксіз ізденуді,өз білімін жетілдіріп отыруды талап етеді. Осы мәселе өз сабақтарымызда құзіреттілікке бағытталған тапсырмаларды қолданып, заманауи талаптарын шешуге жетеледі.

Өскелең ұрпақтың сапалы білімі - еліміздің экономикалық және әлеуметтік дамуының ең маңызды факторларының бірі болып табылады және оны әлемдегі бәсекеге қатыса білу қабілеттілігімен қамтамасыз етеді. Қазіргі кездегі білім беру сапасы оқушылардың түрлі қызметтері бойынша проблемаларды өз бетінше шешу мүмкіндігін қамтамасыз етуге қалыптасқан негізгі құзіреттілік түріндегі білім беру нәтижелерінің жетістіктерімен түсіндіріледі.

Кез келген елдің болашағы білім беру жүйесінің және зиялылар қауымының деңгейіне байланысты болғандықтан ,Қазақстан халқына да әлемнің дамыған елдерімен тең дәрежеде білім беру қажеттігі күмән тудырмайды...Сондықтан заман талабына сай жаңа мазмұнда білім беру стандартын әзірлеу, әр оқушының жеке дамуын қамтамасыз етіледі.Білім беру процесінен күтілетін нәтиже ретінде оқушының бойында қалыптасатын құзіреттер қатары анықталған.Құзырлықтың мән-маңызы ашылып ,оған қол жетудің жолдары жан-жақты қарастырылған.Білім мазмұнын өзгертудің тұжырымдамалық негіздері біртіндеп білім,білік және дағдыларын игеруге негізделген оқу-пәндік парадигмадан ,әр оқушының құзіреттіліктер жиынтығын білім нәтижелері ретінде игеруіне бағдарланған.Оқушы әр білім беру деңгейін аяқтағаннан кейін енгізілген құзіреттерді құрайтын, көрсетілген әрекеттерінің минималды жиынтығын игергенін көрсетуі тиіс..Қазіргі кездегі білім беру сапасы оқушылардың түрлі қызметтері бойынша проблемаларды өз бетінше шешу мүмкіндігін қамтамасыз етуге қалыптасқан негізгі құзіреттілік түріндегі білім беру нәтижелерінің жетістіктерімен түсіндіріледі.

Бастауыш сыныптарда құзіреттілікке бағытталған тапсырмалар құзіреттіліктерді қалыптастыру ретінде оқушылардың жобалау,зерттеу іс-әрекеттерін ұйымдастырады. Жобалау ,зерттеу іс-әрекетінде бағалау нысаны арнайы әзірленген талаптар мен көрсеткіштер негізінде құзіреттіліктердің қалыптасу негізі болып табылады.

Құзіреттілік дегеніміз не?Құзіреттілік дегеніміз- оқушылардың іс-әрекеттерінің әмбебап тәсілдерін меңгеруінен көрінетін білім нәтижесі .Оқушылардың тұлғалық сапаларының кешенін дамытуға ,білім беруден күтілетін нәтижелер.

Білім берудің күтілетін нәтижелері белгіленген мақсатқа сәйкес мектеп түлегінің негізгі құзырлығы төмендегідей анықталады

1.Құндылықты-бағдарлы құзіреттілік

2.Мәдениет-танымдық құзіреттілік

3.Оқу-танымдылық құзіреттілік

4.Коммуникативтіктік құзіреттілік

5.Ақпараттық-технологиялық құзіреттілік

6.Әлеуметтік-еңбек құзіреттілігі

Осылардың ішінен бастауыш сынып сабақтарында құзіреттілікке бағытталған тапсырмаларды пайдалана отырып, оқушылардың бойында ақпаратты құзіреттілікті қалай дамытуға болатынын зерттеудеміз.

Оқушылар сұрақтар қойып,шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтаудан бастап,көңілге тойымды дәлелге ұмтылады. Оқушы берілген ақпарат бойынша мәселені шешудің жолын іздеп табады да, сол шешімдерді негізі бар,саналы дәлелдермен нақтылай түседі.Сонымен қатар, ол сол мәселені шешудің басқа да жолдарының бар екендігін мойындайды да ,өзі таңдап алған жолдың басқаларына қарағанда ақылға қонымды екендігін дәлелдеуге тырысады. Егер оқушыларымыз бастауыш сыныптарда құзіреттілікке бағытталған тапсырмалармен жұмыс істесе, өздігінен жұмыс істей алатын , өз ісіне сенімді тұлғалар болып шығатынына кәміл сенеміз.

Оқушылардың құзіреттілігін бірінші сыныптан дамыту барысында, оқушылардың пәндер бойынша алатын алғаш ұғымдарының өзін құзіреттілікке бағытталған тапсырмалар қолдану арқылы өздігінен жұмыс істетуге үйрете бастадық. Оқушылар ережелерді сызба түрінде түсіретін жеке дәптерлері болды.Шартты белгілермен танысқан балалар ережені сызба түрінде белгілеуге үйренді

Оқушылар ережені сызба арқылы былай белгілейді.

1 .
Құзіреттілікке бағытталған тапсырмалар оқушылардың сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамытады. Оқушылар жаттанды кітап сөзімен сөйлемей,өз ойларын жинақтай отырып ,өзіне ұғынықты сөзбен өз ойларын жеткізуге үйренеді.

Ақпаратты құзіреттілікке негізделген құзіреттілікке бағытталған тапсырмалар арқылы әркім өз ойлары мен пікірлерін және бағалауларын тәуелсіз құратын болады.Біз үшін басқа біреу ойлай алмайды,біз барлығын өзіміз үшін жасаймыз.

Оқушылар сұрақтар қойып,шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтаудан басталап,көңілге тойымды дәлелге ұмтылады. Сонымен қатар, ол сол мәселені шешудің басқа да жолдарының бар екендігін мойындайды да ,өзі таңдап алған жолдың басқаларына қарағанда ақылға қонымды екендігін дәлелдеуге тырысады. .

Құзіреттілігін дамытуда оқушылардың көрсеткен нәтижесі;

1.Оқушылар сыни ойлай біледі

2.Өз алдына сұрақтар қойып, жауап іздейді

3.Мәселеге байланысты өз пікірін айта алады

4.Білімнің қайнар көзін өздері тауып,білімді меңгеруде қажет дағдыларды өз бетімен қолдануды үйренеді.

5. Өз ойын тұжырымдай біледі Әдепті,батыл сөйлейді

6. Белсенділіктері артып,шығармашылықпен жұмыс жасай алады

Егер оқушыларымыз бастауыш сыныптарда құзіреттілікке бағытталған тапсырмалармен жұмыс істесе, өздігінен жұмыс істей алатын , өз ісіне сенімді тұлғалар болып шығатынына кәміл сенеміз

1 ИвановД.А.,МитрофановК.Г.,СоколовО.В.Компотентный

подход в образовании. Учебно методическое пособие

2 Компетентный подход в современном

образовании.Педогогический поиск№1 2008г

3ӘріноваБ.А.Озық технологияларды қолданудың

коммуникативтік құзіреттіліктерін қалыптастырудағы орны

«Қазақстан мектебі»2008 №1

Құзіреттілік бағытындағы тапсымалар құруда қолданылатын тірек

конспекттер түрі.

ТІРЕК КОНСПЕКТТЕР


МЕНТАЛЬДІ КАРТА

ФИШБОУН СЫЗБАСЫ



КЛАСТЕРЛЕР



ДЕНОТАТТЫ ГРАФ



КОНЦЕПТУАЛДЫ КЕСТЕ


Құзіреттілікке бағытталған тапсырмалар

№1 тірек конспект

МК-ақпараттың мазмұнын қысқаша бейнелеудің немесе құрылысын көрсетудің ең қолайлы құралы.МК-ны бір мәселені шешудегі өз ойыңызды, пікіріңізді қысқаша бейнелеуде қолдануға болады.Бейнеленген ақпарат « мый тілінде» яғни ұғынықты болуға тиіс.

МК-ны Тони Бьюзон деген жазушы ,психолог консультант қолданған.Аударылымы «Интелект картасы»не «Есте сақтау картасы»
МК қалай жасалады?

1. Ақ қағаз А4

4. Сол сөзден не суреттен тармақтанып екі жаққа сызықтар кетеді де, оған тақырып мазмұнын шешетін тірек сөздер жазылады.

5. Суретті кеңінен қолдануға болады.

6. Ең алдымен негізгі ойды алып, оны шешетін тірек сөздерді іріктейміз. Кейін оны қалай әдемілеп, түсінікті болатындай құруға болатынын қарастыру керек.

қасқыр

қоян ЖАНУАРЛАР қой

№2 тірек конспект

Бұл сызба менеджментте кеңінен қолданылады. Қиын мәселенің шешімін тауып, жаңа ойға жол ашатын қолайлы құрал. Көп ойды салыстырып жинақтауда көп көмек көрсетеді. Сабақтың миға шабуыл кезеңінде қолданылады.

Қара-

мәселе жауабы

Мәтіндегі мәліметті сызба түріне түсіру.

Әжей мен балалар.

Біздің үйдің он алтыншы пәтерінде жалғыз басты әжей тұрады.Бірақ Тұрар әже ешқашан жалғыз болмайды.Оған күн құрғатпай жақын жердегі мектеп балалары келіп тұрады.Ұл балалар дүкеннен азық -түлік сатып әкеледі.Қыздар дәмді тамақ жасап береді.Әжейдің үйін мұнтаздай етіп қояды.Соғыс жылдары ел басынан өткен қилы-қилы оқиғалар жайындағы әжейдің қызық әңгімелерін шәкірттер ынтыға тыңдайды


себептер

жалғыз әлсіз, шамасы

жалғыз

басты болмайды жоқ үлкендерді

өйткеніжоқкөмектеседі

№3 тірек конспект.
Кластер.

Кластер- ағылшын сөзі. Ол араның ұясы,үйілту, қаптау деген ұғымды

білдіреді. Кластер арқылы кең түрде берілген ақпаратты тірек сөздер немесе сөз

тіркестері арқылы жүйелеуге болады Кластерлерді жасауда мына үлгілерді үлгі түрінде қолдануға болады.


Заттың атын



Сұрақтары



КІМ?КІМДЕР?




НЕ?НЕЛЕР?




Жануар,зат

Адамға


Аспект:мәліметтің алғашқы талдауы.

- сызба түрінде берілген мәліметті мәтінге айналдыру.

- сызба түрінде берілген мәліметті мәтінге айналдыру.

- сызба түрінде берілген мәліметті мәтінге айналдыру.

Берілген сөздерді топқа бөле отырып сан есімге толық түсіндірме бер.Осы мысалдар арқылы дәлелде.

Жеті, он жеті, тоғызыншы, тоғыз, алпыс бес, жетінші.
3-тапсырма

463-жаттығуды орындай отырып қайсысы дара, қайсысы күрделі екеніне көңіл бөл. Күрделі санның жазылуы туралы не айтасың?

Егер де бір күні сандар жоғалып кетсе не болар еді? Сол мезгілді бейнелейтін сөздер жаз.

Сан есім бар мақал-мәтел жазып келу.

Денотатты граф –латын сөзі.(денато- белгілеймін,граф- жазамын)яғни белгілеп жазамын.Негізгі ойдың сын – әрекетін белгілеп жазамыз.Сөз тіркесіне көбінесе бастауыш пен баяндауыштан тұратын сөздералынады.

- сызба түрінде берілген мәліметті мәтінге айналдыру.

Тапсырма: Әр халықтың жазушылары ертегілерді өз халқының өміріне байланысты жазады

Сызбаға қарап ертегілерге сипаттама бер



Ертегі



бейнелейді

Қалыптастырады

Тәрбиелейді

үйретеді

Кеңейтеді




Мейірімділікке

Халықтың тұрмыс салтын




Жағымды

қасиеттерге

№4 тірек конспект.

- сызба түрінде берілген мәліметті мәтінге айналдыру.

Сызбаға қарап ертегілерге сипаттама бер

.

Кейіпкерлерге мінездеме бере алады

м

Сөз қорын



Өз пікірін айта алады

алуын

№5 ТІРЕК КОНСПЕКТ.

КОНЦЕПТУЛДЫ КЕСТЕ.

Концептуалды таблица дегеніміз ақпарат туралы салыстырмалы талдау жасауға және әр түрлі құбылысты жалпылама бағалауға арналған матрица

Матрица-белгілі бір қалыпқа түсіру

Мысалы:Жанғыш пайдалы қазбалартуралы концептуалды кесте.

Пайдалы қазбаның аты.	Түсі	Күйі	Қасиеті	Қолданылуы	Кездесетін жері
Тас көмір
1.Кәдімгі тас көмір	Қара,жылтырамайды.	қатты	жанғыш	Отын,бояу, жарылғыш заттар ,тыңайтқыш, пластмасса,дәрі, Синтетикалық мата алатын шикізат.	Қарағанды, Экибастуз
2.Антрацид	Қара, жылтырайды	қатты	Жанғанда көп жылу береді.	Метал қорыту	Қарағанды

Мынадай тақырыптарды концептуальды таблицамен көрсетуге болады

Сөз таптары, сөйлем мүшелері, сөйлем түрлері


Ақпараттылық құзіреттілігін анықтауға арналған құзіреттілік бағытындағы тапсырмалар.
Аспект: ұғымның алғашқы талдануы.Мәтіндегі мәліметті сызба түріне түсіру.
Ынталандыру . Мәтінді оқи отырып, сызбаны толтырсаң мәтіндегі ақпарат туралы толық мәлімет аласың.

1.Тапсырма Көркем шығарманың композициясы қандай бөліктен тұратынын

анықта.

Тізілу тәртібі

Көркем шығ. құрылысы

МОДЕЛЬДІ ЖАУАП
Ынталандыру . Мәтінді оқи отырып, сызбаны толтырсаң Африка жағалауында шомылып жүрген 2 баланың акулаға тап болғаны туралы мәліметті қысқаша бейнелейсің



«Өрмекші» (Моно кластер*)

Қолданылуы

Ақпаратты сызба түрінде белгілеу

Элементтері

• 
  Сопақша түрінде берілген– дене, аяқтар, аяқ киімдер
  
• 
  Сопақша ішіндегі сөздер.Сөздерді қысқаша жазуға болады.
  

Сопақшаларды өзара қосатын сызықтар.

Мысалы

Ереже

Сөйлем мүшелері екіге бөлінеді.Тұрлаулы және тұрлаусыз.Тұрлаулыға бастауыш пен

баяндауыш жатадыТұрлаусызға анықтауыш,пысықтауыш,толықтауыш жатады.

Ереже

• 
  Ең алдымен сызбаға дене салынады
  
• 
  Кейін «денеге» сызықтар арқылы«аяқтар»жасалады.
  
• 
  Соңынан «аяқтарға» «аяқ киімдер»жалғанады.
  

бастауыш




баяндауыш



*


ТҰРЛАУЛЫ






Сөйлем мүшелері




ТҰРЛАУСЫЗ



толықтауыш




анықтауыш




пысықтауыш


Ақпараттық құзіреттілікті анықтауға арналған құзіреттілік бағытындағы тапсырма.
Аспект:мәліметтің алғашқы талдауы.Жоспар бойынша тәжрибе жүргізу.

Мәліметті толық талдап одан қортынды шығару

Мәліметті сызбаға айналдыру
Стимул.Тапсырманы орындай отырып, сен топырақтың неден тұратынын білесің.
1.Тапсырма: Топырақпен тәжрибе жасай отырып, топырақ құрамын анықта
1.Топырақтың құрамын мұқият қара.Топырақтың құрамында жапырақ қалдығы, жәндіктер, басқа өсімдік қалдығы бар ма?
Қортынды :Топырақтың құрамында.............. бар.
2.Құрғақ топырақты суға сал. Қалай ойлайсың , неге суланған топырақтан көпіршік шығады?

Қортынды :Топырақтың құрамында.............. бар
3.Топырақты қыздырып оның үстіне шыны ұстап тұр.Не өзгеріс байқадың? Неге шыны буланып,кейін бу суға айналды?

Қортынды :Топырақтың құрамында.............. бар
4.Топырақты әрі қарай түтін шығып болғанша қыздыр да, суға салып , араластыр. Су тұнғанша тос. Судың астынғы жағында құм, үстінде сазды көредің.

Қортынды :Топырақтың құрамында.............. бар
2.Тапсырма
«Топырақ құрамы» деген кластер құр


Топырақ

құрамы


Модельді жауап

1тапсырма
1Топырақтың құрамында шірінді(өсімдік пен жануарлар қалдықтары)бар.

2Топырақтың құрамында ауа бар.

3Топырақтың құрамында су бар.

4Топырақтың құрамында құм, саз бар

2тапсырма


Топырақ

құрамы


Ауа



құм

саз

су

шірінді


Ақпараттық құзіреттілікті анықтауға арналған құзіреттілік бағытындағы тапсырма.
Аспект:

Мәліметтің алғашқы талдауы.

Сызбадан мәтін шығару.

Стимул.Тапсырманы орындай отырып, сен сызбадан мәтін құрасың.
1.Тапсырма: Кластердегі сөздер мен сөз тіркестерінен қасқыр туралы әңгіме құр

Қасқыр

құлағы

Жыртқыш аң

көзқарасысуық

Кең маңдайлы

Аяқтары

мықты

жүні

қалың

Сұр түсті

қатты

Басы үлкен

сақ

Тік тұрады

Орманда

өмір

сүреді

Құйрығы ағаш тәрізді


Модельді жауап
Қасқырды орманда ,қырда кездестіруге болады. Ол жыртқыш аң. Қасқырдың басы үлкен, маңдайы кең. Сақ құлақтары тік тұрады. Көз қарасы суық.

Аңның жүні қалың, қатты, сұр түсті. Құйрығы ағаш сияқты, төмен түскен.

Қасқырдың аяқтары өте мықты. Аяқтарының көмегімен өзіне тамақ аулап жейді. «Қасқырды аяқтары асырайды» деп халық тегін айтпайды.

жүктеу/скачать 484,88 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: