2-бел1м. Абылай ханныц Сабалак аталуы туралы
1734 жылы аргын Карауылдыц кеп малы менжанын цалмац жагы
тартып алып, царауылдыц батырлары жауга шабуга батылдары жет-
пей турады. Е й жац тартысып турганда Казыбек би мен Бегембай
батыр бастаган кеп адам келедк Арасында 21 жасар Эбшмэнсур де
болатын. Каскайып турган цалыц цалмац цолына Казыбек бимен
6ipre келген Сецюбай еарбаздары лап цойганда, ец алдында «Абы
лай!, Абылай!» - деп уран салып 21 жасар Эбшмэнсур болды. Жай
уацытта сабырлы, арыцша келген, ею урты еуалыццы ж1пт. Keii
цырагы, ез1 алгыр дала баласы Эбшмэнсур алдында, Сецюбай ба
тыр бастаган кеп эскер азгана уацыт 1ш1нде цалыц цалмацты цац жа-
рып ете шыгыпты. Алдында мен-менеш турган цалмац жагы цатты
сасып цалыпты. Осыган дешн, бата алмай турган царауылдыц ба
тырлары уялгандарынан урысца араласыпты.
Согыстыц барысын толыц цадагалап турган цалмац Контай-
шысы кезс1з батыр, ержтрек ж1пт Эб1лмэнсурд1
Kepin:
У а, Са
364
валах!, Савалах!, - депп. Цалмацтыц «савилЬх» сезш щ казакша
магынасы - Ерен шапшац сарбаз (Кар.: калмакша сездш бойынша
«савилЬх»-т1ц орысша магынасы - Взъершенный боец! Караныз:
Русско-калмыцкий словарь. Москва).
Осы жещстен кешн Карауыл ел1 Казыбек б ид in усынысы бой
ынша Эбшмансурд1 езше султан сайлап, 6iрак ел карауылдын
ханы Абылай деп атапты. «Абылай 21 жасында хан сайланган»,
- деген сездщ мэш осы.
Десек те, Эбшмансурдщ алгашкы кезге тускеш будан 6ip жыл
бурынгы (1733 ж.) Буланты согысы болатын. Сол согыста Эбшмансур
Шарышпен жекпе-жекке шыгып (Yмбстсй жырау), аты тарихта цалды:
Жиырмага жасыц толганда,
Цалмацпен согыс болганда.
Алгашцы бацты тащанда,
Шарыштыц басын цаццанда.
Цанжыгаца басты байлап ап,
Абылай-лап шащанда,
¥мыттыц ба, соны Абылай!
Осы ею согыстан кешн ел1 Эбшмансурд1 Абылай атап, оныц
е р л т арткан сайын, бул ат оган лайыц болып, тацылып цалды. Азан
шацырып цойган аты Эбшмэнсур цалып, Кор кем Уэл1 улы Абы
лай хан аталып, Казактьщ ханы Абылай атанып, цазац тарихыныц
тер1нен орын алды.
Буцар жыраудыц Бегембайдыц цазасын Абылай ханга жетюзук
Цазацтыц ханы Абылай!
Ациыцты аспанга,
¥шпастай гып торлады.
Цулаганга уцсайды,
Цазацтьщ цамал цорганы.
Цайгырмацыз, ханзадам,
Айтпасыма болмады,
Батырыц ommi Бегембай!
365
«У акыт алшактыгына байланысты тупнуска т ш н туе i ну кандай
киын болса, мурагаттарда жатцан цужаттардыц o.iioiH ажырату да
оцай емес. Оган арнайы дайындык. бЫ м керек екендш н басы
нан кешкен зерттеушшер жацсы бшедЬ> [1, 4], - дещц профессор
Зарцын Тайшыбай. Галым дурыс жазады, гылымда тупнусцасыз
зерттеу - жалган дуние, жас жэне келер урпацца
Достарыңызбен бөлісу: |