Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы

Сонда 6ipey «аттьщ Kymi алдында» дсйдк 6ipey «аттьщ купи 
артында», ещц 6ipey «аттьщ Kymi ортасында» дсйдк
Энет бабац Kymi ортасында дегенде задала 6ip парады да:
- Аттьщ Kymi алдында да болмай, артында да болмай, орта­
сында болатын ce6e6i ка лай9 - дсйдк
- Бас - басшы, арт косшы. астында терт 
Tipeyi 
бар - ортасы 
аркалык емес пе? Куш ортасында болатын 
ce6e6i 
сол, - дещц 
соцгы айтушы.
Тагы да Энет бабац:
- Бурынгылар айткан екен, «би екеу болса, дау тертеу бола­
ды», - деп, уш ел уш жакка тартып, дау 6iTiMi бытырамаска Тебе 
би атап койса калай болар сдГ- - дещц.
Оган кауым «дурыс» дещц. Bipaic тебе бшпкке талас туады.
¥ л ы жуз: - «Бп боламыз, ейткеш жасымыз улкен агамыз», -
дегенде,
Kinii жуз: - «Бп боламыз, ейткеш кара шанырактагы кенжелж 
жолымыз бар», - дейдк
Сонда манаты аттыц Kymi ортасында деген ж ш т отырып:
- Ага терепп болмайды,алдында каймыгары жок, ini Tepeini 
болмайды, артында кайырылары жок. Айбар кылар алдында агасы 
бар, каймыгарльщ артында imci бар, ею жагынан да cyfieyi бар, 
бш пкп айтатын тебе билж ортаншы улга лайык! - дсйдк
Сонда Энет бабац жш ттерден ж ен сурайды. «Аттыц Kymi ба- 
сында» деген ¥ л ы жуз жшт1 Теле, «Аттыц купи артында» деген 
Аксуат, ал «аттыц купи ортасында» деген ж ш т Казыбек болып 
шыгады.
- «Кой асыгы демендер,
Колыца жакса сака кой.
Жасы Kinii демендер,
Акылы асса ага гой», -
деген бурынгылардыц айтуы бар ед1, уа, жаным, Казыбек, тебе 
бш пкп саган бердж, айткан сезщ нщ oopi жоба болсын, - деп Энет 
бабац оц жагына отыргызып, батасын бершт1.
77

Энет Бабаныц картайган кезшде к е ц ш н сурамак болып Каз 
дауысты Казыбек би кслсдк Тесекте жаткан Энет Баба:
- Б1рден онга дешн санныц магынасын маган еш и м айтып 
бере алмады, Казыбек. сен айтып 6epini? - деген.
Сонда Казыбектщ берген жау абы:
- Bip дегешщз - 6i рлi ri кеткен ел жаман.
Ею дегешщз - erecin еткен ер жаман.
Yin дегешщз - уш бунакты ппдерден шошыган ат жаман.
Терт дегешщз - б ш к п адамнан белгЫ бала тумаган жаман. 
Алты дегешщз - аймагын билей алмаган Kici жаман.
Ж ел дегешщз - жетем деген максатка жете алмаган жаман. 
Ceri3 дегешщз - серкесгз бастаган кой жаман.
Тогыз дегешщз - толганганыцыз.
Он дегешщз - еткешщз, о дуниеге жеткешщз.
***
Энет Бабадан тагы б1рде Култебеге жиналган ел:
- Баба дуниеде не арсыз, не гайып, не даусыз, не кад1рсп. не 
тэтп, не кушти не жаман? - деп жет1 сурак койыпты.
Сонда Баба ж е л сауалга уш-уштен косактап былай деп, жауап 
6epinri:
- Ym арсыз бар.
Олар мыналар: уйкы арсыз, тамак арсыз, кулю арсыз.
- Ym гайып бар.
Олар мыналар: ажал гайып, конак гайып, Hccioc гайып.
- Ym даусыз бар.
Олар мыналар: мшез даусыз, к э р ш к даусыз, ажал даусыз.
- Ym кад1рсгз бар.
Мыналар: ж ш т п к кад1рсп. денсаульщ кад1рсгз, эйел кад1рсп.
« K ajipcn» дегенде, бул жерде, Энет Баба, адам баласы уагында 
осы уш асыл нэрсешц кад1рш бимейдк ес токтата келе опынады 
дегеид1 айтып отыр.
- Ym т э т бар.
78

Олар мыналар: жан тэтп, мал тэтп , жар тэтт1.
- Y i n к у ц т бар.
Олар мыналар: акыл к у ц т . журск к у ц т . тш к у п т .
- Ym жаман бар.
Олар мыналар: на ка к кан тегу, Kici малын накак алу, ата-баба- 
дан калган е с и журтты бузу.
MiHe, 
будан сак больщдар, - дсптк
***
Жалпы «Жет1 жаргымен» катар, «жет1 казына», «жет1 ата», 
«ж сп журт», «жет1 гылым», «жет1 хак» деген секшд1 угымныц Ke6i 
сол Энет Бабаньщ с т п м с н тыгыз байланысты.
- «Дуниеде неше турл1 жет1м бар», - деп сураганда Энет Баба 
айтыпты:
- Дуниеде ж е л ж елм бар. Олар мыналар:
Сез ж елм , ынтаменен, тьщдалмаса,
Без жет1м, кшлместен, тозган болса.
Жер ж елм , neci жок, калган болса,
Ел жет1м. жаксы басшы, арман болса.
Кел жет1м каз конбаса, кустар ушып,
Ер жет1м жеке кале а, тп е кутттытт 
Болмаса замандасым, тойга барма,
Басьща жалгыздыктьщ, торы Tycin.
Казак «жет1 жок» деп Энет Бабаньщ тусынан мынаны айтады: 
Аспанда 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: