Бейсебаева салтанат бейсекуловна «мемлекет және қҰҚЫҚ теориясы»

дара биліктік нақты ұйғарым

құзырлы ұйғарым

субъективтік құқықтар мен міндеттерді айқындайды

құқық бұзушылық үшін жауапкершілік мөлшерін белгілейді

Құқықты қолдану актілерінің түрлері:

1. 
   ресми өкілеттікке ие органдардың құқықты қолдануы;
   
2. 
   оның билік мәніне ие болуы;
   
3. 
   іс жүргізу түрінде іске асырылуы;
   
4. 
   жеке түрдегі билік актілерді іске сай қолдануға байланысты көрінеді.
   

4. 
   құқықты сақтау – құқықта тиым салынған іс-әрекеттерге жол бермеу;
   
5. 
   құқықты орындау – заң міндеттерін орындауға белсенді түрде қатысу;
   
6. 
   құқықты пайдалану – өзінің мүддесін қорғай отырып, субъективтік құқықты іске асыру;
   
7. 
   құқықты қолдану – ресми өкілеттікке байланысты және соның нәтижесіне сай жеке актіні енгізу. Құқықты қолдану құқықты іске асырудың ерекше түрі. Бұл адамдардың өз құқықтары мен міндеттерін билік органдарының көмегінсіз іске асыра алмаған жағдайда қажет болады.
   

5. 
   ресми өкілеттікке ие органдардың құқықты қолдануы;
   
6. 
   оның билік мәніне ие болуы;
   
7. 
   іс жүргізу түрінде іске асырылуы;
   
8. 
   жеке түрдегі билік актілерді іске сай қолдануға байланысты көрінеді.
   

1. 
   Ол конституция және барлық басқа актілер арасында пайда болады. Нәтижесінде Конституцияның пайдасына шешіледі.
   
2. 
   Заңдар және заң негізіндегі актілер арасында пайда болады. Заңдық күші жоғары болғандықтан заңдар пайдасына шешіледі.
   
3. 
   Әр түрлі мерзімде шығарылған бір органның актілері арасында туады. Бұл жерде соңғы қабылданған акті қолданылады.
   
4. 
   Әр түрлі органдар қабылданған актілер арасында пайда болады.
   

• 
  өкілеттікке ие органнан туындайды;
  
• 
  мемлекеттік – билік мәніне ие;
  
• 
  оны орындайтын нақты субъектінің көрсетілуі;
  
• 
  мемлекет бекіткен форма түрінде жазылуы.
  

1. 
   түрі жағынан – жарлықтар, бұйрықтар, шешімдер, қаулылар т.б.;
   
2. 
   оларды қабылдаған субъектілері бойынша бөлеміз:
   

3. 
   құқықтық қызметі бойынша:
   

4. 
   заңдық табиғаты бойынша – негізгі, заңдық істің шешімінің орындалуы (мысалы,үкім) және қосымша, негізгі істің орындауын қамтамасыз етеді (мысалы, тұлғаны айыпкер ретінде тарту туралы қаулы);
   
5. 
   құқықтық реттеу пәні бойынша мынадай актілерге бөлінеді: азаматтық-құқықтық, қылмыстық-құқықтық актілер т.б.;
   
6. 
   мәні жағынан – материалдық және іс жүргізу.
   

• 
  құқықтық;
  
• 
  моральдық;
  
• 
  заңды – техникалық;
  
• 
  нормативті – техникалық;
  
• 
  корпоративті (топтық);
  
• 
  салт –дәстүр,
  
• 
  дін т.б.
  

• 
  мәнділігі;
  
• 
  нұсқаулылығы;
  
• 
  хабарлылығы;
  
• 
  болжамдылығы т.б.
  

1. 
   әлеуметтік нормалар;
   
2. 
   техникалық нормалар.
   

1. 
   құқықтық;
   
2. 
   моральдық;
   
3. 
   саяси;
   
4. 
   діни;
   
5. 
   эстетикалық;
   
6. 
   салт – дәстүр;
   
7. 
   корпоративті нормалар, яғни бұларды нормативті реттеушілер жүйесі деп те атаймыз.
   

1. 
   пайда болу жағынан: мораль – қоғаммен бірге пайда болса, құқық – мемлекетпен бірге пайда болады;
   
2. 
   көрінісі жағынан: мораль – қоғамдық санада көрінсе, ал құқық жазбаша түрде арнаулы актілерде көрінеді;
   
3. 
   іс - әрекет саласы бойынша: мораль барлық қоғамдық қатынастарды реттесе, ал құқық тәртіптілікті қажет ететін саланы реттейді;
   
4. 
   іс - әрекет ету уақыты бойынша: мораль нормалары ұғыну бойынша енгізілсе, ал құқық – нақты белгіленген мерзімде енгізіледі;
   
5. 
   қамтамасыз ету әдісі бойынша: мораль нормалары қоғамның әсерінен қамтамасыз етілсе, құқық нормалары мемлекет тарапынан қамтамасыз етіледі;
   
6. 
   құндылық өлшемі бойынша, мораль қоғамдық қатынастарды қайырымдылық және зұлымдық, әділеттілік және әділетсіздік тұрғысынан реттесе, ал құқық – заңды және заңсыз, құқықтық және құқықтық емес жағынан реттейді.