«Бекітемін» Тжкббф деканы Отыншиев М. А

Жұмыс бағдарламасы ҚР білім және ғылым министрлігінің 2009 жылғы 19 қарашадағы № 530 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу бағдарламасына сәйкес әзірленген.

қаралды
«27» 05 2010 ж № 13 хаттама

Кафедра меңгерушісі: Шарипов.К.О.

Әдістемелік кеңес мәжілісінде бекітілді

Әдістемелік кеңес төрайымы: Джуманкулова Н.Р.

Биология пәні жаратылыстану ғылымдарының негізгі пәндерінің бір ретінде ұсынылып отырған оқу бағдарламасы биологиялық білімнің мақсаты мен міндетіне сәйкес келеді.

Бағдарлама пәннің биологиялық заңдылықтары мен құбылыстарын толық меңгеру үшін, жаратылыстану – математикалық бағытында оқытуға арналған.

Бағдарламаның мақсаты – оқытуды қажетті дәрежеде дараландыру,әрбір білім алушының қызығушылығы мен қабілетін анықтау үшін тиімді жағдай жасау.

Тірі организмдердің құрылысын,қызметін,тіршілік әрекеттерін эволюциялық тұрғыда түсіндіру арқылы тәжірибелік дағдыны қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінеді.

Бағдарлама оқытушының әрбір тақырыптық бөлімдерді оқытуда алдына қойылған мақсаттары мен міндеттері айқындалған.

Бағдарламада зертханалық – тәжірибелік сабақтарда қарастырылған, мақсат – алған білімдерді төмендегі талаптарға сай келуі: болжау, анықтау, салыстыру, түсіндіру, қолдану.

Жұмыс оқу бағдарламасын әзірлеу барысында,білім беру ұйымы үлгілік оқу бағдарламасындағы пәнді оқыту уақытының жалпы көлемін сақтай келе,айналымға бөлінген сағат көлемін қазіргі заманғы оқыту технологиясын пайдалана отырып, 10- 20℅ өзгертуге құқылы.

(Қ.Р. МЖБС 4.05. – 2008 «Орта білім. Техникалық және кәсіптік білім. Негізгі ережелері».)

Бағдарлама төмендегі міндеттерді шешуге көмектеседі:

• 
  биология ғылымының негізгі қағидаларын,ағзалардың тіршілік әрекеттері, олардың жеке және тарихи дамуы,жүйесі,құрылымы және қызметі,адам әрекетінің экологиялық жүйелерде болатын өзгерістерге әсері туралы білімді
  
• 
  тірі организмдердің құрылысын, қызметін, тіршілік әрекеттерін эволюциялық тұрғыда түсіндіру.
  
• 
  тәжірибелік,зертханалық жұмыстарды орындау барысында теориялық білімдерін пайдалана білу;
  
• 
  пәнаралық байланыстарды қалыптастыру.
  
• 
  биологиялық заңдылықтарды түсіндіру кезінде күнделікті өмірмен байланыстыра отырып, тапқырлыққа тәрбиелеу.
  

Сондықтан «Жаңалықты» өздігінен іздеп ашатындай танымдық,эмоциялық жағдайлар туғызатын оқытудың эвристикалық,ғылыми - зерттеу, табиғатты көркем қабылдау сияқты әдіс – тәсілдеріне серекше маңыз беру қажет.

• 
  биология ғылымының негізгі қағидаларын,ағзалардың тіршілік әрекеттері, олардың жеке және тарихи дамуы,жүйесі,құрылымы және қызметі адам әрекетінің эволюциялық жүйелерде болатын өзгерістерге әсері туралы білімді қамтамассыз ету;
  
• 
  экологиялық білім және тәрбие, табиғатқа жауапкершілікті қарым – қатынас,органикалық дүние эволюциясы білім негізінде табиғатты қорғау іс - әрекетіне дайындауды қамтамассыз ету;
  
• 
  тірі организмдердің құрылысын, қызметін,тіршілік әрекеттерін эволюциялық тұрғыда түсіндіру.
  
• 
  тірі организмдерге тән қасиеттерді оқыту барысында өлкетану материалдарын кеңінен пайдалану;
  

білім алушылардың жалпы дүниетанымын дұрыс қалыптастыру да биологиялық ұғымдарды, көзқарастарды заңдылықтарды негізгі тірек ретінде пайдалана білу.

Тіршілік – материя қозғалысының көрінісі. Тіршіліктің негізгі қасиеттері.

Биологияны зерттеу әдістері. Биологиялық маңызы.
Тарау 1. Жасушаның химиялық құрамы.
Тақырып 2. Цитология ғылымы.Цитология пәні және міндеттері.Жасуша теориясының негізгі қағидалары.

Тақырып 3. Жасушаның құрамындағы бейорганикалық заттар: су және оның қасиеттері.

Минаралды тұздар.

Тақырып 4. Жасушаның құрамындағы органикалық қосылыстар. Липидтер. Көмірсулар. Ақуыздар. Олардың биологиялық рөлі және оның қасиеттері

Тақырып 1.4 нуклейн қышқылдары: ДНҚ және РНҚ. ДНҚ – ның құрылымы мен қасиеттері және екі еселенуі.ДНҚ – ның тұқым қуалаудағы рөлі.РНҚ – ның құрылымы.
Тарау 2. Жасушаның құрылысы және атқаратын қызметі.

Тақырып 5. Жасуша мембранасы,құрылысы және қызметі. Цитоплазма.Ядро

Тақырып 6. Жасушаның негізгі органоидтары.Жасуша ядросы құрылысы мен қызметі. Хромосомдар. Прокариоттар және эукариоттар.Вирус – тіршіліктің жасушасыз түрлері.
Зертханалық жұмыс № 1.

Тарау ХІІ. Микроскоп арқылы бактерия, өсімдік,жануар жасушаларының құрылысын бақылау.

Кестелер,сызба нұсқалар мен суреттерді көрсету: жасушалардың көп түрлілігі, «жасушаның құрылысы», жасуша иорганоидтарының электрондық суреттері.

Тақырып 7. Жасушадағы зат алмасу. Зат алмасудың этаптары. Метаболизм, анаболизм және катаболизм.Ағзаның тыныс алуы.

Тақырып 8. Фотосинтез. Автотрофты және гетеротрофты жасушалар. Фотосинтез және тыныс алу.

Фотолиз.

Тақырып 9. Пластикалық және энергетикалық алмасу. Ақуыздың биосинтезі.

Транскрипция.Трансляция.Ақуыз биосинтезінің биологиялық рөлі.

Тақырып 10. Жасушаның бөлінуі. Митоз. Митоз фазалары, маңызы. Организмдердің көбею жолдары.

Тақырып 11. Мейоз және оның фазалары.Мейоздың биологиялық рөлі.

Тақырып 12. Жыныс жасушасының дамуы. Ұрықтану, оның генетикалық маңызы. Онтогенз – организмдердің жеке дамуы.Бөлшектену.Бластула және гаструла. Нейрулла сатысы.

Постэмбриондық даму.
Зертханалық жұмыс № 2

Митоз.Митоздың жүруі.

Мейоз.Мейоздың жүруі.

Көрсетілім «Жасушаның бөлінуі» таблица.
Тарау V. Генетика және селекция негіздері.

Тақырып 13. Генетиканың даму тарихы.Г.Мендель,оның еңбектері.

Доминанттылық,рецессивтік белгілері.

Тақырып 14. Аллельді гендер.Фенотип және генотип. Белгілердің ажырау себептері.

Г.Мендель заңдары.

Тақырып 15. Ген. Құрылымы,қасиеті.Гендердің ара қатынасы.Жыныс генетикасы. Жынысты анықтау. Жыныспен тіркес тұқым қуалау. Гендердің өзгеруіне ортаның әсері.

Тақырыап 16. Адам генетикасы.Тұқымқуалаушылықты зерттеу әдістері.

Адамның тұқымқуалайтын аурулары, олардың алдын алу.

Мендель заңдарын,хромосомалардың айқасуын бейнелейтін кеппешөп материалдарын,жинақтамаларды,нақнұсқа – жапсырмаларды,сызбанұсқаларды көрсету.

Тақырып 17. Өзгершіштік және олардың түрлері. Модификациялық және мутациялық өзгергіштіктер.

Тақырып 18. Мутациялардың жиілігі. Мутацияның пайда болуына ортаның әсері.

Геномдық,хромосомалық және гендік мутациялар.Селекциядағы мутацияның рөлі.

Тақырып 19. Генетика және эволюциялық теория.Популяция генетикасы. Табиғи сұрыптаудың түрлері: қозғаушы және тұрақтандырушы.
Тарау VIІ. Өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдердің селекциясы.

Тақырып 20. Селекцияның генетикалық негіздері.Селекция үшін бастапқы материалдарды іріктеп алу,бағалау.Өсімдіктердің селекциясы.Селекциядағы табиғи сұрыптаудың маңызы. Гетерозис. Жасанды мутагенез,оның селекциядағы маңызы.Жануарлар селекциясы. Қазақстандағы жануарлар селекциясының жетістіктері.Микроорганизмдер селекциясы,оның өнеркәсіптегі маңызы. Биотехнология,оның бағыттары.Генетикалық инженерия.

Тақырып 21. Тіршіліктің анықтамасы. Тіршілік деңгейлері.Тіршілік жүйесінің негізгі қасиеттері. Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы туралы алғашқы көзқарастар. Тіршіліктің шығу тегі туралы қазіргі заманғы теориялар.

Тақырып 22. Биохимиялық эволюция. Тіршіліктің пайда болуын дәлеледеудегі А.И.Опарин,ДЖ Холдейн теориялары.Тіршіліктердің абиогендік жолмен пайда болуы.

Тарау ІХ. Эволюциялық ілімнің негіздері.

Тақырып 23. Эволюциялық идеялардың даму тарихы. Ч.Дарвинге дейінгі тірі табиғаттың дамуы жөніндегі түсініктер. Ерте заманғы және қайта өркендеу дәуіріндегі эволюциялық идеялар. К.Линней, Ж.Б.Ламарктың эволюциялық ілімі, оның негізгі қағидалары және оған берілген баға.

Тақырып 24. Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясы. Табиғи сұрыпталу теориясының негізгі қағидалары.

Тарау Х. Микроэволюция туралы ілім.

Тақырып 25. Популяция - эволюцияның қарапайым өлшем бірлігі. Популяция туралы ұғым. Популяцияның құрылымы және негізгі сипаттамалары.

Тақырып 26. Өзгергіштік пен тұқымқуалаушылық, оның эволюциялық дамудағы рөлі.

Тақырып 27. Ч.Дарвиннің қолдан сұрыптау туралы ілімі.

Тақырып 28. Табиғи сұрыпталу - эволюцияның қозғаушы және бағыттаушы күші.

Тіршілік үшін күре,оның түрлері мен мысалдары. Бейімделушілік – табиғи сұрыпталу әрекетінің нәтижесі. Түр – эволюциясының негізгі кезеңі.Түр тұжырымдамасының даму тарихы,түр критериилері. Түрдің құрылымы. Түр түзілу – микроэволюциясының нәтижесі.
Зертханалық жұмыс № 4.

Тіршілік үшін күрес түрлерімен танысу.

Тақырып 29.Филогенетикалық топтардың эволюциясы. Эволюцияның салыстырмалы – анатомиялық дәлелдемелері.

Тақырып 30.Органикалық дүние эволюциясының негізгі бағыттары мен жолдары. Биологиялық прогресс пен регресс.

Тақырып 31. Аллогенез (идиоадаптация)

Арогенез (ароморфоз). Катагенез (дегенерация).

Топтардағы эволюция қарқыны. Биологиялық регресс – эволюция заңдылығы. Эволюция процестердің кейбір ережелері мен заңдылықтары.Филогенездің түрлері (дивергенция,конвергенция,параллелизм).

Эволюцияның салыстырмалы – анатомиялық дәлелдемелері мысалдарын талдау.

Тақырып 32. Органикалық дүниенің даму тарихы. Жердің даму тарихы.

Тақырып 33. Жер тарихының шежіресі. Архей,протерозой,палеозой заманындағы өсімдіктер мен жануарлардың дамуы.Мезозой және кайнозой заманындағы органикалық дүниенің даму ерекшеліктері.
Көрсетілімдер:
Жердің геохронологиялық шежіресінің сызба нұсқалары.

ХІІІ. Антропогенез – адамның шығу тегі және эволюциясы туралы ілім.

Тақырып 34.Жануарлар дүниесі жүйесіндегі адамның орны.Адамның жануарлардан шыққандығын дәлелдемелері.

Тақырып 35.Антропогенездің қозғаушы күштері.Антропогенездің биологиялық және әлеуметтік факторлары.

Тақырып 36.Адамның пайда болуындағы еңбектің рөлі.Сөздің,сананың адамның қоғамдасып дамуындағы маңызы.

Тақырып 13.5. Адам эволюциясының бағыттары. Австралипитектер. Гоминидтер эволюциясының негізгі кезеңдері. Саналы адамның эволюциясының факторлары және олардың алғашқы отаны.

Саналы адам дамуының негізгі кезеңдері. Адам нәсілдері. Нәсілдердің бір екендігінің дәлелдемелері.

Тақырып 37. Экология ғылымы. Экологияның негізгі міндеттері.

Экологиялық зерттеулердің негізгі бағыттары. Қазақ халқының экологиялық қағидалары. Организмдердің әртүрлілігі және тіршілік ортасы. Экологиялық факторлар. Организмдердің экологиялық топтары.

Тақырып 38. Агрогенез оның құрылымы.,ондағы тіршілік ететін организмдер топтары,қоректік тізбектер. Адам – іс әрекетінің қоршаған ортаға тигізетін әсерлері. Экологиялық апаттар.

Экосистемадағы зат және энергия алмасу.Негізгі экосистемалардың өнімділігі. Биосферадағы биогеографиялық аймақтар және олардың өнімділігі.

Тақырып 39. Қазақстандағы қазіргі экологиялық жағдайлар.Ауаның,су ресурстарының, топырақтың,өсімдік пен жануарлардың экологиялық жағдайлары. Қызыл кітап және оның рөлі.

Қазақстанның экологиялық апат аймақтары.

Тарау ХV. Биосфера ілімінің негізі.

Тақырып 40. Жер планетасының биосферасы және биомассалар қасиеттері. Табиғат байлықтарын тиімді пайдалану және биосфераны қорғау. В.И.Вернадский және оның биосфера туралы ілмі.

Жер планетасының географиясы.

4.Оқу - әдістемелік жабдықталуы
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1.Қасымбаева Т..,Мухаметжанова К. «Жалпы биология» 10 – 11 класс,Алматы,Мектеп, 2006

2. Сартаев А.., Гильманов М., «Жалпы биология» 10 – 11 класс Алматы,Мектеп,2006

3. Беляев Д.К.., «Жалпы биология» 10 – 11 класс,М.Просвещание,2002

4. Голубоев И.Р.., Новиков Ю.В. «Окружающая среда и ее охрана»

М.: Провещание 1998

5. Атқанбаев Ж.Ж. «Экология»,Алматы 2003

6. Р. Сәтімбеков «Биология» 10 – 11 класс Алматы,Мектеп 2007

Алматы,Мектеп 2006

1. Компьютерлік сынып

2. Интерактивтік тақта

3. Электрондық оқу құралдары

4. Электрондық әдістемелік жүйе

5. Әдістемелік көмекші құралдары (кестелер,сызбалар)

6. Әр түрлі деңгейге арналған тест тапсырмалары

7. Өзіндік және бақылау жұмыстарының жиынтығы

2011-2012 оқу жылына Жұмыс бағдарламадағы толықтырулар мен өзгертулер.

«Биология» пәні бойынша жұмыс бағдарламасына толықтырулар мен өзгертулер енгізілген жоқ.

Жұмыс бағдарламасы кафедраның мәжілісінде қайта қаралынған және мақұлданған.

«19»­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 05. 2011 ж. № 23 хаттамасы
Кафедра меңгерушісі Шарипов.К.О.

Енгізілген өзгертулер келісілген

Әдістемелік кеңестің төрағасы Джуманкулова.Н.Р.

­­­­­­­­­­­­

2012-2013 оқу жылына Жұмыс бағдарламадағы толықтырулар мен өзгертулер.

«Биология» пәні бойынша жұмыс бағдарламасына толықтырулар мен өзгертулер енгізілген жоқ.

Жұмыс бағдарламасы кафедраның мәжілісінде қайта қаралынған және мақұлданған.

«21»­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 05. 2012 ж. № 18 хаттамасы

Енгізілген өзгертулер келісілген

Әдістемелік кеңестің төрағасы Джуманкулова.Н.Р.

2013-2014 оқу жылына Жұмыс бағдарламадағы толықтырулар мен өзгертулер.

«Биология» пәні бойынша жұмыс бағдарламасына толықтырулар мен өзгертулер енгізілген жоқ.

Жұмыс бағдарламасы кафедраның мәжілісінде қайта қаралынған және мақұлданған.

«19»­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ 06. 2013 ж. № 21 хаттамасы
Кафедра меңгерушісі Есіркепов.М.М.

Енгізілген өзгертулер келісілген

Әдістемелік кеңестің төрайымы Джуманкулова.Н.Р.

­­­­­­­­­­­­