Білім беру бағдарламасы біліктілігі : 071101 2 Топограф-геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстардағы өлшеуші*

«Жоғары геодезия негіздері» пәні бойынша оқу бағдарламасын жүзеге асыру үшін оқытуды ұйымдастырудың келесі түрлері ұсынылады: дәріс, семинарлар, экскурсиялар, тәжірибелік сабақтар.

Оқыту материалдары мазмұнының ерекшелігі мен күрделілігін есепке ала отырып оқытудың келесі әдістерін ұсынамыз: жеке және фронталды әңгімелесу, нақты жағдайларды сараптамалау, имитациялық жаттығулар, семинар-пікір таластар.

Танымдық қызметін ұйымдастыру үлгісі ұсыныс сипатында беріледі. Бөлімдерді оқуға берілетін сағаттар саны мазмұнның минимумын сақтаған кезде ғана өзгертіледі.

Берілген оқу бағдарламасы өлшеу кемшіліктері теориясының элементтерін; физикалық және сфероидтық геодезияның негізгі түсінгін; тиангуляция; полигонометрия; нақты нивелирлеу; геодезиялық астрономия элементтерін қарастырады.

Оқу пәні бойынша оқу бағдарламасы білім алушының білім, білу керек және дағдыға бағытталған:

– Сызу және топографиялық сызу негізі;

– Тау-кен ісі;

– Геология;

– Геодезия.

Оқу пәнінен алған білім келесі пәндерді оқуда пайдаланылады: «Маркшейдер ісі», «Маркшейдер ісін ұйымдастыру» және тәжірибе.

Оқыту пәнін оқу барысында жалпы кәсіптік және арнайы пәндер пәндерімен міндетті түрде интеграция жасау қажет.

Пәнді оқу нәтижесінде «Жоғары геодезия негіздері» студенттер:

білуі қажет:

– Жер үлгісін; жердің деңгейлі қыртысын;

– геоид, жер эллипсі мен эллипс геометриясы;

– геодезияның астрономиямен қатынасы, желілерді құру әдістері, жоғарғы геодезия туралы негізгі түсінік, қателіктер теориясы, өлшемдерді өңдеу, теңдестіру есептерінің негіздері;

– өлшеу кемшіліктері теориясы;

– нақты және нақты емес өлшемдер, нақтылық және қателіктер шегінің шаралары;

– астрономиялық және геодезиялық координаттар арасындағы айырмашылықтар;

– биіктікті жүйелі есептеу туралы түсінік;

– сфералық және сферодиотық үшбұрыштар және олардың қамсиеттері;

– картографиялық жобалаулар мен тегіс үшбұрышты координат жүйесі;

– жоспарлы геодезиялық желіні құру әдістері, оларды тағайындау және классикациялау;

– геодезиялық желіні жобалау;

– базисті (тағайындау, өлшем жүргізу, есептеу) өлшеу туралы түсінік;

– радиоұзақтықты есептеу мен шағылысты есептеуді қолдану саласы;

– нақты өндірістік жағдайларда мәселелерді шешу үшін нақты коммуникацияның жалпы сипатын;

– триангуляциядағы алдын ала есептеу;

– триангуляциядағы теңдік есебінің математикалық түсінігі;

– шартты теңдік түрлері;

– коррелаттық теңдік түсінігі;

– қарапайым теңдік түсінігі;

– маркшейдер мен геодезияда таңбаларды қолдану;

– параметрлік әдістермен теңдікті есептеу;

– трилатерация түсінігі;

– әдіс түсінігі, классификация мен полигонометрия тәсілін қолдану саласы;

– полигонометрияда жобаны құру тізбегі;

– бұрыштық және сызықтық өлшеу;

– ұзындық пен бұрышты өлшеуге арналған құралдар мен құрылғылар;

– полигонометриялық желілер мен қадамдарды теңдестіру түсінігі;

– биіктік желісін құруды тағайындау түсінігі;

– тығыздық желісін нивелирлеу;

– желіні теңдестіру тәсілдері;

– тригонометриялық нивелирлеуді тағайындау және өндіру;

– астрономиялық терминология, астрономия және геодезия байланысы;

– астрономиялық және аспан координатының байланысы;

– ұзақтығы мен кеңдігін анықтау, уақыт түрлері;

істей алуы қажет:

– өлшемдерді орындау (маркшейдер мен геодезиялық және әртүрлі құралдарды қолдану арқылы сызықтық, бұрыштық);

– теңдік тәсілдерін тандау, өлшемдердің әртүрлі тізбектерін өңдеу;

– нақты және нақты емес өлшемдер қатарын өңдеу;

– дененің ерікті құлауының жылдамдығын есептеу;

– көлемді өлшеу функциясы арқылы тапсырмаларды шешу;

– қарапайым тапсырмаларды шешу және теңдестіру;

– өлшем нәтижелерін сараптамалау және бағалау;

– жазықтық нүктелерін тегіс жерге орналастыру;

– тіктеуіш сызықтардың ауытқуын суреттеу;

– дыбыс жоғарлауын есептеу;

– қабаттың рекогносцировкасын орындау;

– нақты теодолиттер тексерісін орындау;

– нақты теодолиттерді орталықтандыру;

– полигонометрия тәсілін классификациялау;

– желілерді құру және олардың камералдық өңдеу әдістері арқылы дала өлшемдерін орындау;

– нивелирлеу тәсілін классификациялау;

– жер шарында жұлдыздарды анықтау;

– темірқазықты анықтау;

– тау- кен- графикалық құжаттаманы жүргізу

– кен және қоршаған ортаны қорғау мен тау-кен жұмыстарын жүргізудің қауіпсіз әдістері мен ережелер бойынша тәсілдерді қолдану.

Оқыту пәнін оқу үдерісінде міндетті түрде келесі жағдайларды жасау қажет:

– тәртіпке, ұйымшылдыққа, тиянақтылыққа, өзіндік жұмыс атқаруға тәрбиелеу;

– көңіл бөлу мен назарын аудару қабілетін, сауатты жазу мен жазба тәртібін, кең тұрғыда ойлау мен жылдау ойлау.