Білім беру бағдарламасы Телібеков Б. А. «ҚР Қылмыстық құқығы»
- ТАҚЫРЫП . Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылы
жүктеу/скачать 403,76 Kb.
|
УМКД ҚР Қылмыстық құқығы (Жалпы бөлімі) Телибеков Б.А. 2
| 20 - ТАҚЫРЫП . Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылы
Дәріс жоспары 1. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығының жалпы мәселелері 2. Кәмелетке толмағандарға қолданылатын жаза түрлері 3. Кәмелетке толмағандарды жазадан босату және оларға тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану 4. Кәмелетке толмағандарды жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босату. 5.Соттылық және оның жойылуы Дәріс тезистері Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы мен жаза сұрақтарына ҚР ҚК-нің арнайы бөлімі алғаш рет арналған, бұл 1990 жылдың 15 қазан күніне енген және БҰҰ-ның Бас Ассамблеясымен мақұлданған "Бала құқықтары туралы" конвенциясында көрсетілген гуманизм мен әділдік принциптеріне сәйкес келеді. Заң шығарушы осы жағдайда мынадан шығады, кәмелетке толмағандардың қылмыстылығына жасының психологиялық ерекшеліктері. Жақын тұрмыс айналасының приминогендік факторлар өзінің бекітіліміне ұмтылуына сипаттама. Ерекше зейін мемлекетпен кәмелетке толмағандардың қылмысын алдын алуына балалардың қадағалауымен күресуіне балалар мен жасөспірімдердің мінез-құлқына ересек құқық бұзушылардың теріс әсеріне аударылады.1921 жылы «Балалар қылмыстылығымен 18 жасқа жетпеген кәмелетке толмағандардың моральдық төмендігімен және бұзақылығымен күресу ісіндегі кейінге қалдырылмайтын шаралар туралы» әділет органдары жүйесінде дайындалған жетекшілік баяндаманың біреуінде жазылған тек қана жай адам ұнамдылығының ойлауымен қоғамдық моральдық тасталған және бұзақылық тұрғынға көшенің әсерімен ең шешіледі. Мысалыға, қылмысты жауаптылыққа кәмелетке толмағандарды тарту туралы өзінің тарихи ерекшелікте және даму кезеңдерінде. Мысалы, қазақтың әдеттегі қылмыстық құқығы бойынша 13 жасқа дейінгі қылмыскерлер сотқа тартылмаған. Профессор Фукс С.Л. осы себеп бойынша былай жазады: «13 жасқа дейінгі балаларды кісі өлтіру мен ұрлық қарағанда жеңілдірек қылмыстар бойынша қылмыстық жауаптылықтан толық босату, өзінің әрекетіне есеп беруге олардың қабілетсіздігімен сондай-ақ олардың көп жағдайларда кез-келген жазаның сүйенетіні айыпты төлей алмауымен түсіндіріледі. Азаматтық және неке кәмелеттігінің жасы болып саналатын 1 жасқа толуы жас қазақ әке болып табылады. Қазақтың мақалы: «13-тегі - отау иесі» дейтін. Сот алдында өзінің қылмыс үшін жауап беруге қабілетті меншік иесі тұратын, яғни қазақ құқығының көзғарасымен қылмыстық жауаптылықты жүктеуге қабілетті. Әдеттегі қазақтың қылмыстық құқық нормаларының әсерін Қазақстан территориясында әрекет еткен 1922 жылғы РСФСР ҚК-не өзгертулер мен толықтыруларынан көруге болады. Қазақстанның Орталық атқару комитетінің 3-ші жиналысы көшпенді халық нысанасының деңгейін ескере кәмелетке толмаған қазақтардың қылмыстық жауаптылыққа тартудың ерекше жағдайын орнатқан. Ішінара қылмыстық жаза 14 жасқа дейінгілерге сонымен қатар 14-тен 18 жасқа дейін қазақ ұлтына жататын кәмелетке толмағандарға, басқа ұлттардың адамдарына 14-тен 18 жасқа дейін қолданылмады. 35 жыл бойы Қазақстан территориясында әрекет еткен 1926 жылғы РСФСР ҚК-і қылмыстық жауаптылықтың жасын келесі үлгіде анықтаған: «соттық түзеу сипаттағы әлеуметтік қорғау шарасы 14 жасқа дейінгі жас өспірімдерге қолдануға жатпайды. Оларға қатысты тек медико- педогогикалық сипаттағы әлеуметтік қорғау шарасы қана қолдануы мүмкін. 14 жастан 16 жасқа дейін кәмелетке толмағандарға соттық түзеу сипаттағы әлеуметтік қорғаушылары мұндай жағдайларды қолданылуы мүмкін, егер кәмелетке толмағандардың істері бойынша комиссиямен медико-педагогикалық сипаттағы әлеуметтік қорғау шаралары оларға қолдану мүмкін емес деп танылса (1926 ж РСФСР ҚК 12 б). Бірақ КСРО ОАКмен ХКК қаулысымен 1935 жылға 7 сәуірінен «Кәмелетке толмағандардың арасындағы қылмыстылықпен күресу шаралары». КСРО-мен одақтас республикалардың қылмыстық қаулысы заңның негізгі бастаманың 8 бабына тастап былай орнатты: 12 жастан бастап ұрлық жасауда болған зорлық келтірген ауыр дене жарақат жасаған кісі өлтірген екі кісі өлтіруге оқталған кәмелетке толмаған қылмыстық сотқа қылмыстық жазаның барлық шарасын қолданумен тартады. ҚР ҚК бойынша жасалған қоғамға қауіпті әрекет үшін қылмыстық жауаптылыққа қылмыс жасауға дейін 16 жасқа толған адамдар тартылады. Сонымен бірге қылмыстардың қатары бойынша қоғамдық қауіптілігі кәмелетке толмағанның түсуіне жеткілікті қылмыстық жауаптылық 14 жастан пайда болады. Мұндай қылмыстардың таусылатын тізімі ҚК-ң 15 бабында анықталған. Соңғы жылдарда кәмелетке толмаған адамдардың жасаған қылмыстың өлшемі төмендеп келеді. Тәжірибе көрсетіп тұр, кәмелетке толмаған адамдардың олармен зорлық пен мүліктік қылмыстарды жасаудың елеулі санымен сипатталады. Кейде бұл қылмыстар аса қатыгездік пен олардың арасындағы маскүнемдік, токсикамания, наркомания мен жезөкшеліктің таралуымен жасалады. Сонымен бірге есте сақтау қажет кәмелетке толмағандардың қылмыстылығы көбінесе топтық мінезді жүктейді, ал республика бойынша қылмыстың 20 пайызынан аса ересек адамдар олармен бірге жасалады. ҚР ҚК-ң 78 б сәйкес: «Кәмелетке толмағандар деп қылмыс жасаған кезде жасы 14-ке толған кезге қарай бірақ 18-ге толмаған адамдар танылады». Заң шығарушы қылмыстық жауаптылық пайда болатын кішігірім жасты анықтай отырып белгілейді, тек белгілі жасқа толуымен кәмелетке толмаған өзінің әрекетін дұрыс ұғынуға және қылмыстық жазаны қабылдауға қабілетті болып келеді. Сонымен қатар заң шығарушы кәмелетке толмаған терминнің түсінігін белгіледі, бұл қылмыстық жауаптылық туралы нормаларды дұрыс қолдану үшін өте маңызды осымен байланысты 1976 жылғы 3 желтоқсаннан Жоғарғы Сот Пленумының қаулысының 16-шы «Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы және оларды қылмысты, яғни өзге қоғамға қарсы қызметке тарту туралы істері бойынша заңнаманы соттармен қолдану тәжірибесі туралы» 6-шы тармағында түсіндірілген. «Сот кәмелетке толмағанның жасын (туғанжылы, айы, күні) дәл орнатуға шараларды қолдануға міндетті. Осымен тұлға белгілі жасқа толу күнінде емес тек келесі тәуліктен бастап саналады. Сот медициналық сараптамасымен жасты орнату кезінде сотталушының туған күн сарапшыларымен аталған сол жылдың соңғы күнін санау қажет, ал жастың төменгі және жоғарғы деңгейін анықтау кезінде сотқа мұндай адамның сараптамамен болжанылған төмен жасынан шығу тиіс. Қазіргі кезде көптеген шетелдің ҚК-де кәмелетке томағаннның қылмыстық жауаптылығымен жазасының ерекшеліктері жеке тарауға алынған. Соңғысында кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылық туралы нормаларын ҚР ҚК – гі жеке бөлімде орналастыру. Олардың қылмыстық іс жүргізу нормаларымен байланысы ерекшеленеді. Прогресивтік мына факт табылады. ҚР жаңа Қылмыстық іс-жүргізу кодексінде «кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істері бойынша іс-жүргізу» тарау бар , ол жерде кәмелетке толмағандарға қатысты алдын ала тергеу мен қылмыстық істің сот талқылауының еркешеліктеріне жататын барлық нормаларын анықтаған. «Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы» бөлімі кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығының ерекшеліктерін сипаттайтын жалпы ережелерін (78 б), кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазаның сипаттамасы(79б), кәмелетке толмағандардың адамға жаза тағайындауын (80б)құрайды, кәмелетке толмағандарды жазадан тартып(81б), тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларының (82 б) және олардың мазмұнын қарастырады, кәмелетке толмағандарды жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босату (84 б), ескеру мерзімінің (85 б) және соттылықты мерзімнің (86 б) негіздерінен көрсетеді, сонымен қатар алғашрет қылмыстық жауаптылықпен жазаның ерекшеліктері туралы осы бөлімнің ережелерін 18 жастан 20 жасқа дейінгі қылмыс жасаған адамдарға қолдану мүмкіндігін қарастырады. Бұл олардың қоғамдық қауіптілігінің сипатымен дәрежесіне қылмыс жасалу мән-жайларына және кінәлінің жекелігіне тәуелді қылмыс жасаған адамдардың гуманизм мен жекелендіру принциптерін іске асыру туралы куәландырады. Кәмелетке толмағандардың жаза түрлерін белгілейік: ҚК-ң 79 б сәйкес кәмелетке толмағандар үшін жаза түрі болып табылады: а) айыппұл б) белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айрылуы) қоғамдық жұмыстарға тарту г) түзеу жұмыстары д) бас бостандығынан айыру. Кәмелетке толмағандардың жастық ерекшеліктерін ескере оларға қолданылатын жаза, бірінші кезекте тәрбиелеумен ескерту әсері мақсатын қояды. Сот тәжірибесі көндірмелі түрде алғашрет қылмыс жасаған кәмелетке толмағандарға бас бостандығынан айырудың төмен тиімділігін көрсетеді. Кәмелетке толмағандарға мынадай жазалар қолданылмауы тиіс: бостандықты шектеу (45 б 3 б), өмір бойына бас бостандығынан айыру (48 б 4 б), өлімжазасы (49 б 2 б ) және мүлікті тәркілеу. Кәмелетке толмағандарға қолданылатын жазаның мазмұны өзіндік арнайы ерекшеліктеріне ие. Мысалы, 79 б 2 б сәйкес айыппұл кәмелетке сотталған адамның дербес табысын емес еөндіріп алуға жарайтын мүлкі болған жағдайда ғана тағайындалады. Айыппұл оннан бес жуз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе кәмелетке толмаған адамның жалақысының немесе өзге табысының екі аптадан алты айға дейінгі кезеңдегі мөлшерде тағайындалады. Осыдан көретініміз ересектерге қарағанда кәмелетке толмағандар үшін айыппұлдың төмендетілген мөлшерде орнатылған бірақ мұнда 40 б 2 б ережесі сақталады, осыған сәйкес айыппұл мөлшерін жасалған қылмыстың ауырлығын және сотталушының мүліктік жағдайы есбімен сот анықтайды. Белгілі бір қызметтен айналу құқығынан айыру кәмелетке толмағандарға бір жылдан екі жылға дейінгі мерзімде тағайындалады, мұндай жағдайларда олар заңды негіздерде қандай бір қызметтің түрімен айналысса осымен бірге қылмыстық іс-әрекет жасаса. Қоғамдық жұмыстарға тарту 40 сағаттан 60 сағатқа дейін мерзімді тағайындалатын қылмыстық заңдарда жазаның жаңа түрі болып табылады. Осы кәмелетке толмағандар үшін күшіне қабілетті жұмыстар орындалуына және оқудан немесе негізгі жұмыс уақытынан бос болуында айналысады. Жазаның осы түрін орындаудың уақыты 16 жасқа дейінгі жаста күніне екі сағаттан аспайтын, ал 18 жасқа дейінгілерге күнініне үш сағаттан аспауы қажет. Осы жағдайда ересектерге қарағанда кәмелетке толмағандарға мерзімі азырақ. Қоғамдық жұмыстан әдейі жалтарған жағдайда бұл ҚК-ң 45 және 46 баптарға сәйкес қарастырылған мерзім шегінде қамаумен ауыстырылады. Кәмелетке толмаған сотталушыларға түзеу жұмыстары сот үкімінің шығару сәтіне 16 жасқа толған жағдайда бір жыл мерзімде тағайындалады. Жалақыдан ұстапқалуды әрбір субъективті және объективті факторлар есебімен(отбасы материалдық жағдай отбасы мүгедек жүйе және т.с.с.) есептеу қажет. Қамау кәмелетке толмаған сотталушыларға сот үкімі шығу сәтіне 16 жасқа толғандарға 1 айдан 4 айға дейін мерзімде тағайындалады. Бұл жазаның жаңа негізгі түрі оның енгізілуі бас бостандығынан айырудан қысқа мерзімді мерзімнің тиімсіздігіне байланысты, бұл туралы заң әдебиетінде бірнеше рет белгіленген. Қамау мазмұны бойынша бас бостандығынан айыруға жақын жаза болып табылады және адамдық атаңизоляция жағдайында ұстауда, еркін жүруіне шектеуде тұрады. Кәмелетке толмаған сотталушыларда бас бостандығынан айыру 6 айдан 10 жыл мерзімде, ауырлататын мән-жайларды кісі өлтіру үшін - 12 жылға дейін тағайындалуы мүмкін. 14 жастан 16 жасқа дейінгі жастағы кішігірім ауырлықтағы қылмысты алғаш рет жасаған адамдарға бас бостандығынан айыру тағайындалмайды. Бас бостандығынан айыру жазасын кәмелетке толмағандар ересектерден екі түрлі колонияда өтейді: бас бостандығынан айыруға алғаш рет сотталған ер адам жынысындағы кәмелетке толмағандар, сонымен қатар әйел жынысындағы кәмелетке толмағандар – жалпы тәртіптегі тәрбие колониялар; бас бостандығынан айыруды бұрын өтеген ер адам жыныстағы кәмелетке толмағандар – қатаң тәртіптегі тәрбие колониялары. Осымен бірге кінәлі жекелігінің қоғамға қауіптілігінің сипатымен дәрежесіне және істің өзгеде мән-жайларына тәуелсіз сотпен қабылданған шешімдерін, ниеттерін көрсетумен ер адам кәмелетке толмаған сотталушыларға бас бостандығынан айыруды жалпы тәртіптегі тәрбие колониясындағы өтеу тағайындалады. Сонымен бірге кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазалардың ерекшелігін анықтау кезінде осы туралы ереже қосылған: сот қылмыстық іс қарау кезінде білген, жазаны орындайтын органға оның жекелігінің белгілі ерекшеліктерін кәмелетке толмаған сотталушымен жолығу кезінде есеп туралы нұсқау бере алады. Мұндай жағдайларды кәмелетке толмағандардың жастық психикалық және жекеерекшеліктерін ескеру қажет, мысалы, өмір мен тәрбиенің шарты, денсаулық тұрғысы, қабілеттілк пен бағыттың дамуы, ересектер арасындағы айналаның әсері және т.с.с. Осы ерекшеліктердің ескеру жазаның әділдігінеж етуге, тәрбие колониясындағы кәмелетке толмағандардың түзеу мүмкіндігін анықтауға; олардың тарапынан жаңа қылмыстардың алдын алуға, сонымен бірге жазамен жауаптылықты жекелендіру кезінде қажет. ҚК-ң 53 б 1 б «б» тармағында көрсетіледі ,айыпкердің кәмелетке толмауы жазаны жеңілдететін мән-жай болып табылады бірақ осы мән жай шешуші болмауы тиіс. ҚК-ң 96 б 2 б сәйкес кәмелетке толмаған жас жеңілдететін мән-жай ретінде басқа жеңілдететін және ауырлататын мән- жайлар жиынтығында ескеріледі. Кәмелетке толмағандарды жазадан босату және тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары өзгеріске ұшырады. ҚК-ң 81 б сәйкес орнатылған: бірінші рет кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмыс жасағаны үшін сотталған кәмелетке толған адам, егер оны түзеуге тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану жолымен қолжеткізуге болады деп танылса сот оны қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін. Мұндай шаралар болып табылады: а) ескертуб) ата-аналарын немесе олардың орындағы адамдардың не мамандандырылған мемлекеттік органның қадағалауына беруі) келтірілген зиянды қалпына келтіру, міндетті жүктеуге) бос уақытын шектеу және кәмелетке толмаған адамның жүріс тұрысына ерекше талаптар белгілеуі) кәмелетке толмағандарға арнаулы тәрбие немесе емдеу тәрбиелеу мекемесіне орналастыру. Қаралған бапта тікелей көрсетілген осы шараларды қолдану тек соттың ғана прерогативасы болып табылады. Жазадан босату белгілі шарттардың бар болуын талап етеді: қылмысты алғаш рет жасау кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмысты жасау объективті және субъективті факторлардың жиынтығы қатарынан құрылатын тәрбие әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану жолымен кәмелетке толмағанның түзелу мүмкіндіктері туралы соттың қорытындысы: қоғамға қауіпті іс-әрекеттің сипаты; жасөспірімдердің жекелігі. Көрсетілген шарттар бар болуы кезінде құқылы, айыпты үкімді қаулы ете тәрбие әсері бар мәбүрлеу шараларын қолдануға, олардың мәні келесімен байланысады: ескерту кәмелетке толмағанға оның іс-әрекетімен келтірілген залалды және ҚК-пен көзделген қылмысты қайтып жасаудың зардабын түсіндіруде тұрады қадағалауға беру ата-аналарына немесе орындағы адамдардың мамандырылған мемлекеттік органға кәмелетке толмағанға тәрбиелік әсер ету мен оның мінез-құлқына бақылау бойынша міндетті жүктеуден тұрады келтірілген залалды өтеу міндетті кәмелетке толмағанның мүліктік жағдайын және оның тиісті еңбек әдеттерінің бар болуы есебімен жүктелген бос уақытын шектеу және кәмелетке толмаған адамның жүріс-тұрысына ерекше талаптар белгілеу белгілі орындарда болуға, бос уақытын белгі нысандарын пайдалану, соның ішінде механикалық көлік құралын жүргізуге байланысты тыйым салуы, тәуліктің белгілі уақытынан кейін үйден тыс жүруге, мамандырылған мемлекеттік органның рұқсатынсыз басқа жерге шығуын шектеу қоюын көздей алады. Кәмелетке толмаған адамға сонымен қатар оқу орнына қайтып оралу, оқуды жалғастыру немесе аяқтауға не мамандырылған мемлекеттік органның көмегімен жұмысқа орналасуға талабы қойылуы мүмкін. Осы тізім таусылатын болып табылмайды арнаулы тәрбие немесе емдеу – тәрбиелік мекемеге орналастыру 6 айдан 2 жылғы дейінгі мерзімде сотпен орташа ауырлығы қасақана қылмыс жасаған кәмелетке толмағандар тағайындалуы мүмкін. Аталған мекемелерде болу жасының кәмелетке толуымен байланысты мерзімінен бұрын қысқартылуы мүмкін, сонымен қатар егер түзеуді қамтамасыз ететін арнаулы мемлекеттік органның қорытындысы негізінде сот мынадай түйінге келсе кәмелетке толмаған өзінің түзелуі үшін әрі қарай осы шараның қолданылуында қажет болмаса. Кәмелетке толмағанның ұнамдық психологиялық сипаттамасына қылмыс сипатының тәуелді сот оған қатысты оның түзелуіне жаңа алдын алуына жәрдемдестік көрсетілген шаралардың кез келген таңдауға құқылы осы мен бірге ҚК көздейді, кәмелетке толмағанға бір мезгілге тәрбиелік әсер ету бірнеше мәжбүрлеу шаралары тағайындауы мүмкін. Ата –аналарының немесе олардың орныныдағы адамдардың не мамандандырылған мемлекеттік органның қадағалауына берілді. Сонымен бірге бос уақытын шектеу және кәмелетке толмаған адамның жүріс тұрысына ерікті шараларын белгілейді. Кәмелетке толмағандарға арналған арнаулы тәрбие немесе емдеу тәрбиелеу мекемесінде ҚК-ң 83 б 5 б көрсетілген көзделген мезгілдің орналасуна рұқсат етіледі. Тек жалпы оқу және кәсіптік дайындықты аяқтаудың қажетті жағдайында, бірақ оның кәмелетке толуымен аспауы тиіс. Кәмелетке толмаған адаммен арнаулы тәрбие және емдік тәрбиелік мекемесінде болудың тәртібі мен шарты заңнамамен белгіленеді. Сонымен бірге кәмелетке толмағандардың жазаны өтеуден соттылықты жоюды шартты мерзімімен бұрын босатуды қарастырады. ҚК кәмелетке толмағандардың жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатудың белгілі ерекшеліктерін көздейді, ол ҚК-ң 84 б сәйкес жазаны өтеуді шартты түрде мерзімінен бұрын босату кәмелетке толмаған жаста қылмыс жасап бас бостандығынан айыруға немесе түзеу жұмыстарына сотталған адамдарға: А) кішігірім немесе орташа ауырлықтықтағы қылмысы үшін соттағайында ғана жаза мерзімнің кемінде үштен бірі Б) ауыр қылмыс үшін сот тағайындаған жазаның кемінде жартысын В) аса ауыр қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімнің кемінде үштен екісін нақты өтегеннен кейін қолданылуы мүмкін. Кәмелетке толмағандарды жазаның өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатудың негізі болып сотпен мына фактітану табылады, түзелу үшін адам сотпен тағайындалған жазаны толық өтеу қажет емес. Ересектерге қарағанда кәмелетке толмаған сотталушыларды шартты түрде мерзімінен босатуды қолдану үшін заң қылмыс санаттарына байланысты алғаш рет тағайындалған жазаның өтеінен төмен мерзімін орнатады. Жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатукәмелетке толмағандар үшін ҚК 70 б 7 б шартты түрде мерзімінен бұрын босатуды алып тастау және жазаның өтелмеген бөлігін орындау туралы талаптар таралалады. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы мен жазаның ерекшеліктері ескіру мерзімімен соттылықты жазадан қысқартылған мерзімде байланысады. ҚК-ң 85 б сәйкес осы кодекстің 69 және 75 баптарында көзделген ескіру мерзімі кәмелетке толмағандарды қылмыстық жауаптылықтан немесе оның жазасын өтеумен босату кезінде теңжартысынан қысқартылады, яғни кішігірім ауырлығы қылмыстар үшін 1 жыл; орташа ауырлығы үшін 2,5 жыл; ауыр қылмыс үшін 5 жыл; аса ауыр қылмыс үшін 7,5 жыл құрайды. ҚК-ң 85 б сәйкес 18 жасқа толғанға дейін қылмыс жасаған адамдар үшін осы кодекстің 77 бабында көзделген соттылықты жою мерзімдері қысқартылады және тиісінше: А) бас бостандығынан айыруға қарағанда жазаның неғұрлым жеңіл түрлерін өтегеннен кейін 4 айға; Б) кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмысы үшін бас бостандығын анайыруды өтегеннен кейін бір жылға; В) ауыр және аса ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруды өтегеннен кейін 3 жылға тең болады. Сонымен қатар белгілеу қажет ҚК-ң 13 б 4 б сәйкес 18 жасқа толмаған адамның жасаған қылмысы үшін соттылығы қылмыстың қайталануы кезінде ескеріледі. Сонымен гуманизм ойынан шыға отыра заң шығарушы біздің елдің қылмыстық заңнамасына бұрын таныс емес мыналар туралы алғаш рет қарастырған: 18 бен 20 жас аралығындағы қылмыс жасаған адамдарға жасаған әрекеттің сипатын және басын ескере отырып оларға кәмелетке толмағандарға арнаулы тәрбие немесе емдеу тәрбиелеу мекемесіне орналастыруды қоспағанда осы бөлімнің ережелерін қолданады. Заңда айрықша болып танылатын қандай да жағдайда көзделмейді, бірақта бұл жерде жасалған қылмыстың кінәлігін жекелігі сипатын оның өмірімен тәрбиелік шартын жасалған қылмыстық жәрдемдесетін себептерімен шарттырын т.б. ескерту қажет. жүктеу/скачать 403,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|