Блиц-тест:
1. Өзге дыбыстардың ықпалынан алмасуға ұшырамайтын, ұяңданбайтын қатаң дыбыс?
А) к
В) т
С) ш
Д) с
Е) ж
2. Ілгерінді ықпал байқалатын сөз?
А) бірнәрсе
В) шаққалды
С) Ботагөз
Д) көгі
Е) достық
3. Үндестік заңы дегеніміз?
А) сөздерді дұрыс айту
В) сөз бен сөз аралығындағы
С) сөздегі дауысты дыбыстардың санын реттейтін заң
Д) дыбыстардың өзара үйлесу заңдылығы
Е) сөздерді дұрыс жазу
4. Регрессивті ассимиляция?
А) ақ бота, тас бөгет
В) тасқа, кесті
С) кешсе, ұшса
Д) қыздың, аттар
Е) сенген, сөзшең
5. Аккомодация?
А) ақ-бота, жас дәурен
В) он бес, қанбады
С) тарағы, қарагөз
Д) жөнге, түнгі
Е) сенген, сөзшең
6. Ілгерінді ықпал байқалатын сөз?
А) тарағы
В) шындық
С) әділеттіекен
Д) қыстыкүні
Е) демеу үшін
7. Үндестік заңына бағынбайтын қосымшалар?
А) -ып, -іп, -п
В) -шы, -ші
С) -тық, -тік
Д) -ған, -ген, -қан, -кен
Е) -хана
8. Буын үндестігі дегеніміз?
А) дауысты дыбыстың қатысымен сөздің бөлініп айтылуы
В) сөздерді дұрыс жазу
С) сөздерді дұрыс айту
Д) буындардың бірыңғай жуан не жіңішке айтылуы, жазылуы
Е) дыбыстарды зерттейтін сала
9. Сингармонизм дегеніміз?
А) дауыссыздардың үндесуі
В) дауыстыларға қатысы жоқ
С) дауысты мен дауыссыздың үндесуі
Д) жуан дыбыстардың үндесуі
Е) дауыстылардың үндесуі
10. Ықпалдың күшті түрі?
А) акустикалық
В) артикуляциялық
С) тоғыспалы
Д) ілгерінді
Е) кейінді
11. «Жұмысшы» сөзінде «с-ш» дыбыстары бірін-бірі қалай игереді?
А) акустика-артикуляциялық
В) артикуляциялық
С) игермейді
Д) акустикалық
Е) ілгерінді
12. Қай қатардағы сөздерде тіл үндестігі сақталған?
А) бидай, қолөнер
В) бала, қазір, талапкер
С) дәптер, оқушы, қалам
Д) өнерпаз, кінәсіз, шайқор
Е) кітап, мұғалім, қабілет
13. «Құрлысшы» сөзін қандай заңдылық бойынша дыбысты өзгертіп айтамыз?
А) езу үндестігі
В) аккомадация
С) буын үндестігі
Д) ерін үндестігі
Е) тіл үндестігі
14. «Абай» сөзіндегі «б» фонемасының айтылымы?
А) «уа»-ға жуықтап
В) «ва»-ға жуықтап
С) «ф» болып
Д) «в» болып
Е) «в»-ға жуықтап
15. «Өлең» сөзіндегі үндестік?
А) жақ, езу
В) тіл, ерін
С) жақ, ерін
Д) тіл, езу
Е) езу, ерін
16. Ассимиляция деген?
А) дауысты мен дауыссыздың үндесуі
В) үнді мен қатаң дыбыстардың үндесуі
С) дауыссыздардың үндесуі
Д) қатаң дыбыстардың үндесуі
Е) дауыстылардың үндесуі
Әдебиеттер:
Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика. А., 2015.
Қазақ тілі. Энциклопедия. А., 2018.
Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика. Грамматика. А., 2020.
Қалиұлы Б. Қазіргі қазақ тілі. А., 2014.
Мырзабеков С. Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы. – Алматы: Дәуір-Кітап, 2013. – 220 б.
Жүнісбек Ә. Қазақ фонетикасы. – Алматы: Арыс, 2019. -312 б.
Садуақас Н.А. Құдайберген Жұбанов және қазақ тілінің дыбыс жүйесі. – Ақтөбе, 2012. -175 б.
Садуақас Н.А. Қазақ тілі фонетикасының зерттелуі (оқу құралы). – Ақтөбе: Литер, 2018. - 273 б.
Садуақас Н.А. Қазіргі қазақ тілі фонетикасы. Оқу құралы. – Ақтөбе: 2016. -194 б.
№15-16 практикалық сабақ тақырыбы: Дыбыстық өзгерістер
Сабақ жоспары:
1. Тілдегі әр түрлі фонетикалық құбылыстар туралы.
2. Сөз басындағы, cөз ортасындағы, cөз соңындағы дыбыстық құбылыстар.
Достарыңызбен бөлісу: |