Білім берудегі менеджмент
жүктеу/скачать 309,25 Kb.
|
әдістемелік құрал Менеджмент
| Педагогикалық жүйенің жүйе құраушы факторлары
Педагогикалық жүйенің жұмыс істеуінің бастапқы бастамасы, маңызды жүйе құраушы фактор - мұғалім мен оқушылардың бірлескен іс-әрекетінің мақсаты болып табылады, ол баланың жеке тұлғасының мәнін үйлесімді дамытуға, оның өзін-өзі билеуіне және өзін-өзі дамытуға жағдай жасауға бағытталған. Мектептің мақсаты-оқушылардың зияткерлік, адамгершілік, эстетикалық, еңбек, экологиялық, құқықтық мәдениетін қамтитын базалық мәдениетінің негіздерін қалыптастыру. Жалпы мақсат оқу-тәрбие жұмысының жекелеген бағыттары бойынша тұжырымдалған жеке мақсатта нақтыланады. Тиімді басқару белгілерінің бірі мектеп басшыларының, мұғалімдердің, оқушылардың өзін-өзі басқару органдарының жеке мақсаттарды белгілеу және әрбір маңызды уақыт кезеңінде белгіленген нәтижелерге оңтайлы қол жеткізуді реттей және түзете отырып, оларды жалпы мақсатпен сәйкестендіру қабілеті болып табылады. Нәтижелер жүйе құраушы фактор ретінде жекелеген оқушылардың, сондай-ақ жалпы оқушылар ұжымдарының тәрбиелену деңгейін айқындауды қамтамасыз ететін неғұрлым тұрақты және нақты өлшемдердің жиынтығымен анықталады. Критерийлердің негізделген жүйесінің болуы қабылданған қызмет мақсатын оның нақты жай-күйімен байланыстыруға, мұғалімдердің, мектептің жекелеген буындарының іс-әрекетін нақты түзету жолдарын анықтауға мүмкіндік береді. Педагогикалық жүйенің жұмыс істеуінің әлеуметтік-педагогикалық және уақытша жағдайлары Педагогикалық жүйенің жұмыс істеуінің әлеуметтік-педагогикалық жағдайлары деп оның жағдайы мен дамуын анықтайтын тұрақты жағдайлар түсініледі. Мектеп басқаруында кемінде екі топ – жалпы және ерекше. Жалпы жағдайларға әлеуметтік, экономикалық, мәдени, ұлттық, географиялық жағдайлар жатады. Ерекше - оқушылардың әлеуметтік-демографиялық құрамының ерекшеліктері; мектептің орналасқан жері-қалалық немесе ауылдық; мектептің материалдық мүмкіндіктері, оқу-тәрбие үрдісінің жабдықтары; қоршаған ортаның тәрбиелік мүмкіндіктері. Педагогикалық процесс тиімділігінің айтарлықтай көрсеткіші-педагогикалық және оқушылар ұжымдарындағы моральдық-психологиялық ахуалдың сипаты, оқушылардың ата-аналарының педагогикалық мәдениетінің деңгейі. Педагогикалық жүйенің уақытша сипаттамасы балалардың жас, жеке-психологиялық даму ерекшеліктерімен, жалпы білім беретін мектептің үш сатысын енгізумен байланысты үш өзара байланысты кезеңдерден тұрады: жалпы бастауыш — I–III (IV) сыныптар; жалпы негізгі — IV (V)–IX сыныптар; жалпы орта (Толық) білім беру - Жалпы мектеп пен оқушының бірлескен жұмысының он бір жылын қамтитын X (XI) сыныптар. Жалпы білім берудің әрбір сатысы өзінің ерекше міндеттерін шешеді, бірақ қызметтің жалпы бағыты негізгі мақсатқа — оқушы тұлғасын дамытуға бағынады. Оқытудың әрбір сатысындағы мақсатқа сай қызмет жеке тұлғаның жаңа сандық сипаттамаларын жинақтауға және бекітуге және олардың кейіннен жаңа сапалы жеке білім беруге көшуіне ықпал етеді. Оқытудың бір сатысынан екіншісіне ауысу жеке-жеке дамудағы елеулі секіріс болып табылады. Жүйе құраушы факторлар, әлеуметтік-педагогикалық және уақытша жағдайлар құрылымдық және функционалдық компоненттердің өзара іс-қимыл ерекшеліктерін анықтайды. Педагогикалық жүйенің құрылымдық компоненттері Кез келген әлеуметтік жүйеде шешуші рөл басқарудың жеке немесе ұжымдық субъектісіне тиесілі. Мектептің педагогикалық жүйесінің негізгі құрылымдық құрамдас бөліктерінің бірі педагогикалық ұжымның және оның басшыларының немесе Басқару жүйесінің қызметі болып табылады. Практика мен арнайы зерттеулерді талдау педагогтар ұжымы өз функцияларын кеңейту жағдайында ғана емес, сондай-ақ олардың негізделген саралануы мен қызметін үйлестіру кезінде де мақсаттарға қол жеткізуді тиімді жүзеге асыра алатынын көрсетеді. Сондықтан басқару жүйесі деңгейлерінің проблемасы туындайды. Көптеген мектептердің басқару жүйесінің құрылымы басқарудың төрт деңгейлерінен тұрады. Көптеген мектептердің басқару жүйесінің құрылымы басқарудың төрт деңгейлерінен тұрады. Бірінші деңгей - мемлекеттік орган тағайындайтын немесе ұжым таңдаған мектеп директоры; Мектеп Кеңесінің, оқушылар комитетінің, қоғамдық бірлестіктердің басшылары. Бұл деңгей мектептің стратегиялық даму бағыттарын анықтайды. Екінші деңгей — мектеп директорының орынбасарлары, мектеп психологы, қоғамдық пайдалы еңбекті ұйымдастыруға жауапты әлеуметтік педагог, аға вожатыйлар, мектеп директорының әкімшілік-шаруашылық жұмысы жөніндегі көмекшісі, сондай-ақ өзін-өзі басқаруға қатысатын органдар. Үшінші деңгей - оқушылар мен ата-аналарға, балалар бірлестіктеріне, үйірмелерге қатысты оқудан тыс қызмет жүйесінде басқару функцияларын орындайтын мұғалімдер, тәрбиешілер, сынып жетекшілері. Бұл деңгейге қоғамдық басқару және өзін-өзі басқару органдарымен, қосымша білім беру мекемелерімен өзара іс-қимыл жасайтын педагогтар да жатқызылуы мүмкін. Төртінші деңгей - оқушылар, сынып және жалпы мектеп оқушыларының өзін-өзі басқару органдары. Бұл деңгейді бөлу мұғалімдер мен оқушылар арасындағы қарым-қатынастың субъектілік сипатын атап көрсетеді: оқушы өзара іс-қимыл объектісі бола отырып, сонымен бірге өзінің даму субъектісі ретінде әрекет етеді. Педагогикалық жүйенің функционалдық компоненттері Құрылымдық компоненттер өздігінен болмайды, олар мұғалімнің қызметіне кіреді, білім беру мақсаттарына жетуді қамтамасыз етеді және сонымен бірге педагогикалық жүйенің функционалдық компоненттерін құрайды. Функционалдық компоненттер негізінде педагог қызметі процесінде туындайтын негізгі құрылымдық компоненттердің тұрақты базалық байланысы жатыр. Функционалдық компоненттер - педагогикалық талдау, мақсатты болжау және жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау, реттеу және корригирлеу оның даму және жетілдіру логикасын анықтай отырып, қозғалыста, өзгеруде педагогикалық процесті көрсетеді. Білім беру мекемелері әлеуметтік-педагогикалық жүйе ретінде келесідей аспекттер тұрғысынан қарастырылады: жүйелі-құрылымдық аспектісі; жүйелі-функционалдық аспектісі; тарихи аспектісі; жүйелі-қатынастық аспектісі; ақпараттық аспектісі; басқару аспектісі. 1. Жүйелілік, тұтастық – бұл өз компоненттерін өндіруші. Компоненттер, элементтер және оның бөліктері арасындағы бірлік пен өзара әрекеттесу берілген сапада жүйені құрайды, оның қызмет көрсетуін және дамуын қамтамасыз етеді. Осылайша, біз жүйенің құрылымымен, оны ұйымдастырумен жұмыс істейміз, яғни жүйелілік пен тұтастықтың жүйелі-құрылымдық аспектісін қарастырады. 2. Әлеуметтік жүйелерде мақсат жүйені қалыптастырушы фактор ретінде алға шығады және оған қол жеткізу үшін құралдар мен әрекеттерді талап етеді. Мақсатты жүзеге асыруда оның компоненттері мен жүйенің әрекет етуі оның функуциясын анықтайды. Мұнда жүйенің жүйелі-функционалдық аспектісі сипатталады. 3. Әлеуметтік жүйе, қоғамдық бола тұра өзгеріп отырады, себебі оған ішкі қайшылықтар тән. Демек, жүйелер тарихи қамтылғандықтан, олар тарихи аспектіде қарастырылады. 4. Жүйе ашық және көптеген коммуникация ортасымен байланыста бола тұра әрекет етеді, сыртқы ортада дамиды. Неғұрлым жоғары деңгейдегі жүйелер жүйе бөлімшелерінің алдында мақсаттар мен міндеттер қояды, ресурстарын анықтайды, шектеулер орнатады. Мұнда жүйеліліктің жүйелі-қатынастық аспектісі айқын көрінеді. 5. Жүйеге кіретін және одан шығатын ақпарат, жүйе компоненттерінің өзара байланысын көрсетеді және компоненттердің тұтас, ал жүйені ортамен тұтастық жүйесі ретінде сипаттайды. Бұл жерде жүйенің ақпараттық аспектісінің көрінісін табамыз. 6. Келешектегі (қалайтын) жүйенің жағдайымен (мақсаты) қолданыстағы жүйе арасындағы айырмашылық басқару аспектісін анықтайды. Бұл әдіснамалық жағдайлар білім берудің әлеуметтік-педагогикалық жүйесінде білім беру мекемелерін басқару процесін сипаттаудың негізін қалаушылары болып табылады. Алайда, әлеуметтік-педгогикалық жүйенің мәнін оқып-зерттеу, кешенді тұрғысыз мүмкін емес. жүктеу/скачать 309,25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|