-тоқсан бойынша жиынтық бағалау сипаттамасы

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау сипаттамасы 

 

Бөлім 

Тексерілетін мақсат

 

Ойлау 

дағдыларының 

деңгейі 

Тапсырма 

саны* 

*Сұрақ 

№ 

Тапсырма 

түрі* 

*

Уақыт, 

мин 

*

Балл 

саны 

Барлық 

балл 

11.4А 

Биосфера, 

экожүйе, 

популяция 

11.3.1.1  -  экологиялық  пирамида 

ережесін түсіндіру;

 

Қолдану  

1 

1(i) 

  (ii) 

ТЖ 

8 

5 

20 

11.3.1.2  -  экожүйелердегі  трофикалық 

деңгейлердің сызбасын құрастыру

 

Білу және түсіну 

1 

2(i) 

  (ii) 

ҚЖ/ТЖ 

8 

5 

11.3.1.3  -  экожүйенің  алуан  түрлілігі 

мен  тұрақтылығы  арасындағы  өзара 

байланысты орнату

 

Қолдану 

1 

3(a) 

(b)(i) 

    (ii) 

(c)(i) 

    (ii) 

ҚЖ/ТЖ 

8 

10 

11.4В 

Экология 

және адам іс-

әрекетінің 

қоршаған 

ортаға әсері 

11.3.2.1  -  мүмкін  болатын  климаттың 

жаһандық жылыну салдарын болжау 

Жоғары деңгей 

дағдылары 

1 

4(i) 

   (ii) 

ТЖ 

8 

4 

     10 

11.3.2.2  -  Қазақстанның  экологиялық 

проблемаларын оқып білу және шешу 

жолдарын ұсыну.

 

Жоғары деңгей 

дағдылары

 

1 

5(a)(i) 

     (ii) 

(b)(i) 

ТЖ 

8 

6 

 

 

Барлығы 

 

5 

 

 

 

 

30 

 

 

 

31 

 

Тапсырмалар мен балл қою кестесі үлгісі 

«Биология» пәнінен 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары 

1. Ғалымдар табиғаттағы тірі ағзалар арасындағы қоректік қатынасты зерттеп, төмендегідей 

деректерді ұсынды. 

 

 

(і) Берілген деректерді пайдаланып, энергия пирамидасын құраңыз. Өз жұмысыңызды 

төмендегі бос орынға көрсетіңіз. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                                                [4] 

(іі)  Энергия  пирамидасы  бойынша  қояннан  келесі  деңгей  түлкіге  берілетін  энергия 

пайызын есептеңіз. Өз есептеуіңізді көрсетіңіз. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                   Жауабы ............. [1] 

2 Төмендегі сызбада экожүйедегі қоректік тізбек берілген.  

(і) Сызбадан өндірушілерді анықтаңыз. 

Өндірушілер....................................................................................................................... [1] 

 

 

 

 

32 

 

(іі) Сызбадағы әріптердің орнына тірі ағзалар атауын жазып, қоректік тізбек құрыңыз. 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                                                    [4] 

3. Оқушылар үш түрлі аумақта таралған жәндіктердің алуан түрлілігін зерттеді.    

3 түрлі аумақ: 



 

Егістік дала 



 

Шалғындық 



 

Үй ауласы. 

Зерттеу нәтижесі төмендегі кестеде берілген. Берілген формула биоалуантүрліліктің 

Симпсон индексін есептеуге арналған 









1

N

N

1

n

n

D









i

i

 

N = табылған барлық жәндіктер саны, n

i

 әр түрге жататын дарақтар саны 

 

 

 

 

(a

) Биоалуантүрлілікке анықтама беріңіз 

…………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

 [1]

 

(b) (i) Биоалаунтүрлілікті зерттеу кезінде қолданатын әдістерді сипаттаңыз. 

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................[2]

33 

 

(іі) Биоалуантүрлілікті зерттеу аумағын таңдау кезінде ұстанатын басты принцип не? 

Оның маңызы қандай? 

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................[3] 

(с)  (і)  Берілген  деректерді  қолданып  Симпсон  индексін  есептеңіз.  Есептеу  жолын 

көрсетіңіз. 

 

                                                                                                                                                 [2] 

(іі) Есептеу нәтижесін пайдаланып экожүйенің биоалуантүрлілігі мен тұрақтылығы 

арасындағы өзара байланыс туралы қорытынды жасаңыз. 

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………...

[2]

 

4. Көмір қышқыл газы мен метан жылыжай әсерін туғызатын газдар. Төмендегі графикте 

атмосфера құрамында осы газдардың соңғы 100 жылдағы концетрациясы берілген.  

 

 

 

(і) Берілген деректі пайдаланып өзгерісті сипаттаңыз. 

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................[2]

34 

 

(іі) Бұл өзгеріс ғаламдық жылынуға қалай әсер етуі мүмкін екенін болжаңыз. 

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................[2] 

 

5. Индустриялану табиғатқа кері әсерін тигізеді. Соның бірі ормандық алқаптардың 

көлемінің азаюы. Төмендегі графикте соңғы төрт жылдағы  Қазақстандағы орман 

алқаптарының азаюы берілген. 

 

 

(а)(і) Графикте берілген өзгерісті сипаттаңыз. 

 

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................[2] 

(іі) Берілген деректерді пайдаланып орман алқаптарының азаюы қандай проблемаға 

әкелуі мүмкін екенін түсіндіріңіз. 

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................[2] 

(b)(і) Қазақстандағы қазіргі кезде бар үш түрлі экологиялық проблеманы атаңыз және 

қалай шешуге болатынын ұсыныңыз. 

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................[2] 

 

 

35 

 

Балл қою кестесі

 

 

№ 

Жауабы 

Балл 

Қосымша ақпарат 

1(і)  

Пішіні  дұрыс  пирамида,  астында  өндірушілер 

(ең үлкен бөлігі) одан кіші тұтынушылар т.с 

4 

 

(іі) 

10% 

ережені пайдаланып дұрыс есептейді

 

1 

 

2 

В 

1 

 

(іі) 

Өндіруші, 

тұтынушы, 

ыдыратушыларддың 

дұрыс мысалын келтіреді 

4 

 

3 (і) 

Белгілі  бір  ареалда  тірі  ағзалардың  көп  түрге 

жатуы 

1 

 

(b) (i)

 

Квадрат, трансект, 

2 

 

(іі) 

Кездейсоқтық-алдын 

ала 

болжауды 

(предвзятость)  болдырмау;  қателіктерді  азайту; 

өлшеу (санау)  мүмкіндігі  

3 

 

(с)(і) 

Тиісті  сандарды  қойып  есептеуді  дұрыс 

жүргізеді  

2 

 

(іі) 

D  мәні  0  -ге  жақын  болса  биоалуантүрлілік 

төмен,  яғни  экожүйе  тұрақтылығы  қоршаған 

орта өзгерісіне төтеп бере алмайды. 

D  мәні  1  -ге  жақын  болса  биоалуантүрлілік 

жоғары,  яғни  экожүйе  тұрақтылығы  қоршаған 

орта өзгерісіне төтеп бере алады. 

2 

 

4 

Берілген  деректі  пайдаланып  метан  мен 

көмірқышқыл  газы  өзгерісін    сипаттайды/1800 

дейін тұрақты/ көтерілген 

2 

 

(іі)  

Жылыжай  әсерін  туғызатын  газдар  идеясы/ 

жылыжай әсерін туралы идея 

2 

 

5(а)(і) 

Графикте 

берілген 

деректерді/ 

өлшем 

бірліктерін қамтиды/ қорытынды жасайды 

2 

 

(ii) 

Орман 

алқаптарының 

азаюы 

орман 

жануарларларының  мекендерінің  жоғалтуына 

әкеледі. Қоректік тор бұзылады. 

2 

Мағынасы 

жойылмаған 

жауаптар 

қабылданады. 

(b)(і) 

2  түрлі  экологиялық  проблема/  шешу  жолдары 

ұсынылған 

 

 

Барлығы  

30