Басшылары
Біріккен Ұлт т ар Ұйымының бас хат шысы
Антониу Гутерреш
Біріккен Ұлт т ар Ұйымы Бас хат шысының
орынбасары
Әмина Джейн Мұхаммед
БҰҰ Бас Ассамблеясының төрағасы
Абдулла Шахид
БҰҰ Экономикалық және әлеумет т ік
кеңесінің төрағасы
Коллен Виксен Келапиле
БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің төрағасы
Мексика
Құрылуы
БҰҰ Жарғысына қол қою
26 маусым
1945 жыл
Жарғының күшіне енуі
24 қазан
1945 жыл
www.un.org (https://www.un.org/)
www.un.int (https://www.un.int/)
Біріккен Ұлттар Ұйымы
Ортаққорда
Тарихи шолу
Біріккен Ұлттар Ұйымының ең басты әрі
негізгі құжаты оның Жарғысы болып
табылады. Тарихи деректерді алға тартсақ,
Ұйым Жарғысының жобасы
КСРО
,
АҚШ
,
Қытай
және
Ұлыбритания
мемлекеттері
өкілдерінің қатысуымен жасалған.
Құжат бес тілде –
орыс
,
ағылшын
,
қытай
,
фран цуз
және
испан
тілдерінде дайындалып,
оған 1945 жылдың 26 маусымында Сан-
Франциско конференциясында 51 мемлекет қол қойды.
Ал Жарғы сол жылдың 24 қазанында аталмыш конференцияға қатысушы елдердің
Жарғыны ратификация лауларына байланысты күшіне енгізілді. Содан бері 24 қазан
халықаралық қоғамдас тықта Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылған күні ретінде
кеңінен аталып өтіп жүр.
Көзі қарақты көпшілікке жақсы таныс, Ұйымға мүше барлық мемлекеттер кіретін
Бас Ассамблея Біріккен Ұлттар Ұйымының бас органы саналады. БҰҰ-ға мүше
елдердің әрқайсысы шешім қабылдау кезінде бір дауысқа иелік етеді. Жалпыға ортақ
ерекше маңызды мәселелер, атап айтқанда, бейбіт шілік пен қауіпсіздік, Ұйымға жаңа
мүше лер мен оның бюджетін қабылдау мәселе лері БҰҰ-ға мүше мемлекеттердің
үштен екісі қатысып, дауыс беру қорытындысы бойынша шешіледі.
Сондай-ақ Бас Ас самблея Ұйымның бюджетін қарап, бекітеді. Ұйымның әртүрлі
органдарына мүшелер Қауіпсіздік Кеңесінің ұсынуымен БҰҰ-ның Бас хатшысын
сайлайды. Бүгінде Қауіп сіздік Кеңесіне Ресей, АҚШ, Қытай, Ұлыбритания және
Франция мемлекеттері тұрақты мүше. Осы тұста айта кетейік, біраз жылдардан бері
Қауіпсіздік Кеңесінің мүшелері қатарын көбейту жөнінде мәселе қозғалып жүр. Бірақ
әзірше ол шешімін тапқан жоқ.
[2]
Жарғысына сәйкес, БҰҰ өз қызметінде келесі 4 мақсатты көздейді:
бүкіл әлемде бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау;
ұлттар арасындағы достық қатынастарды дамыту;
Мақсаты
халықаралық мәселелерді шешуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру
мен адам құқығын құрметтеуді қолдау;
осы мақсаттарға қол жеткізуде ұлттардың бірлесіп әрекет ететін орталығы болу.
БҰҰ өзінің көп қырлы функцияларын қосқанда әлемдік қауымдастық қызметінің
барлық дерліктей салаларын қамтиды. Оның өзектілігі, әсіресе өсіп келе жатқан
ғаламдық тәуелділік пен мемлекетттердің халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті
қамтамасыз етуде күш-жігерін біріктіруді талап етумен ерекшеленетін қазіргі
заманның қақтығыстарын шешудегі рөлі өте зор.
БҰҰ мүше-мемлекеттері үшін басты маңыздылық Ұйымның халықаралық
бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау, қарусыздану мен жаппай қырып-жою қаруын
таратпау секілді өзекті мәселелерді шешуге қатысуы болып табылады. Ұйым,
сонымен қатар лаңкестік, есірткінің заңсыз айналымы мен ұйымдасқан қылмысқа
қарсы күрес бойынша халықаралық күш-жігер бастамасын көтерді.
Бүгінгі таңда ол халықаралық қауымдастықтың көкейкесті мәселелерін шешудің
өзінше бір орталығына айналды: БҰҰ адам құқығын құрметтеуді қолдау, қоршаған
ортаны қорғау, аурулармен күрес, жоқшылық ауқымын тежеу, босқындарға көмек,
миналарды залалсыздандыру және ЖҚТБ-мен күрес бойынша жүйелі жұмыс
атқаруда.
БҰҰ-ның басты мақсаттарының бірі - бүкіл әлемде бейбітшілікті сақтау. Көптеген
жылдар бойына ұйым халықаралық дағдарыстардың алдын-алу және ұзаққа
созылған қақтығыстарды шешуде маңызды рөл атқарып келеді. Бейбітшілікті
орнату мен сақтау және гуманитарлық көмек көрсету жөніндегі кешенді
операцияларды жүзеге асырды. Сонымен қатар ол өршіп келе жатқан
қақтығыстардың алдын-алу шараларын қолға алды. Қақтығыс соңынан кейінгі
жағдайларда ол зорлықтың түп негізгін жою мен тұрақты бейбітшілік негізін салуға
бағытталған ұйымдасқан шараларды жиі қолға алуда.
Құрылымы
1.
Бас Ассамблея
— БҰҰ Жарғысы шегінде кез келген іс пен мәселені талқылау,
мүше мемлекеттерге ұсыныс әзірлеу уәкілетін иеленеді, Қауіпсіздік Кеңесінің
жыл сайынғы әрі арнайы баяндамаларын талқылап, бүкіл Ұйымның бюджетін
қарап, бекітеді. Қауіпсіздік және Экономикалық-әлеуметтік кеңестерге
мүшелерді тағайындайды. Қауіпсіздік Кеңесінің ұсынуымен Бас хатшыны 5
жылдық мерзімге тағайындайды және Халықаралық сот мүшелерін
тағайындадйды. Бас Ассамблея отырысы жыл сайын қыркүйек пен желтоқсан
айлары арасында өтеді.
2.
Достарыңызбен бөлісу: |