нотариалдық  куәләндырылуынан

Б И З Н Е С   С А Б А Қ Т А Р Ы         У Р О К И   Б И З Н Е С А
 
 
 
 
www.palata.kz
                                             
                             
 
контакт-центр 59-79-60
 
32
 
Бір  тарап  ӛзінің  міндеттемелерін  орындағаны  үшін  тӛлем  алуы  қажеттігі  бойынша  шарт  орны 
толтырылған  болып  есептеледі.  Несиелік  шарт  орны  толтырылу  шартының  мысалы  болып 
табылады. 
Бір  тарап  басқа  тараптан  тӛлем  алмайқандай  да  бір  затты  жеткізуге  міндеттелу  бойынша 
жасалған  шарт  орны  толтырылмайтын  шарт  деп  танылады.  Ақысыз  қолдану  шарты  орны 
толтырылмайтын шарттың мысалы бола алады 
Тараптар әр түрлі шарттар тармақтары бар шартты жасаса алады (аралас шарт). 
Шарттың әр түрі шартта кӛрінуі міндетті түрде керек болатын сол немесе басқа талаптарға ие 
болады.  
Сату-сатып алу шарты 
Сату-сатып  алу  шарты  –  жылжымалы  және  жылжымайтын  мүлікті  сату-сатып  алуы  және 
тараптар  құқығы  келісілетін  келісімді  шарт.  Мұнда  сатып  алушы  сатушының  ұсынысын 
қабылдайды.  Сату-сатып  алу  шартын  құру  барысында  екі  тарап  үшін  екі  маңызды 
міндеттемелері туындайды.  
Сатушы  сатып  алушыға  шарттың  мәнін  беруге  және  оған  жек  меншігінің  құқығын  қайта 
рәсімдеуге міндетті. Сатып алушы шарттың мәнін қабылдап алады және оның келісімді бағасын 
тӛлейді. 
Сату-сатып  алу  шарты  үшін  жеке  белгілі  бір  жазбаша  формасы  бар.  Алайда  сату-сатып  алу 
шарттары мен жерді пайдалану құқығы мемлекеттік міндетті тіркеуге тиесілі.  
Сату-сатып алу шартында келесілерді кӛрсету керек: 

 
тараптардың атаулары мен мекен-жайлары;  

 
беругетиесілі шарт мәні немесе объектісі;  

 
сатып алынатын мүлік күйі;  

 
құны және тӛлем талаптары;  

 
ӛзінің  меншігінің  анық  иесі  екендігін  және  сатып  алушыға  тапсыратындығын  сатушының 
растауы;  

 
шарттың құрылу орны, күні, тараптар қолы.  
 
Мердігер шарты 
Мердігер  шарты  екі  тараптар  арасында  жасалады.  Мақсаты-  жұмыс  орындалуы  және  қызмет 
кӛрсету(ғимарат құрылысы немесе жабдық орнату). Еңбек шартына қарағанда, мердігер шарты 
бойынша тек жұмыс (қызмет кӛрсету) ғана емес, сонымен қатар шарттың орындалуы бойынша 
нәтиже  де  ұсынылуы  керек.  Атаулы  шартты  жасау  барысында  тараптардың  екі  негізгі 
міндеттемелері бар:  

 
Кәсіпкер  белгіленген  мерзім  ішінде  ӛзінің  міндеттемелерін  орындауы  және  тапсырыс 
берушіге лайықты түрде тапсыруы керек. 

 
Тапсырыс беруші орындалған жұмысты (қызмет кӛрсетуді) қабылдап алады және шартқа 
сәйкес ақысын тӛлейді. 
Жазбаша шарт жасау ұсынылады. Ережеге сай, бұл шарт күрделі және кӛлемді. 
 
Еңбек шарты 
Еңбек  шарты-    бұл  жұмысшы  мен  жұмыс  берушінің  арасындағы  келісім.  Ол  ерікті  формада, 
ауызша  болуы  керек  және  екі  тараптың  келісімі  бойынша  құрылуы  қажет  (мыс,  жұмысқа 
қабылдау).  Атаулы  жағдайда  сонымен  қатар  жазбаша  шарт  құру  қажет.  Еңбек  шарты  келесі 
тармақтарды қарастырады: 
•  тараптардың атауы мен мекен-жайы 
•  еңбек қарым-қатынасының басы, сынақ мерзімі мен қызмет сипаты 
•  еңбегіне сыйақы 
•  жұмыс уақыты және жұмыстан тыс сағаттар 

Б И З Н Е С   С А Б А Қ Т А Р Ы        У Р О К И   Б И З Н Е С А
 
www.palata.kz
 
                                                 
                                 
контакт-центр 59-79-60
33
 
 
•  еңбек демалысының ұзақтығы мен ӛндірістік процесстің міндеттемелері 
•  шартты бұзу мерзімі 
•  орны, күні және тараптар қолы. 
 
Жалға алу жҽне мҥліктік жалдау шарты 
Жалға  алу  және  мүліктік  жалдау  шарты  –  бұл  мүлікті  жалға  беруші/жалға  алушы  белгілі  бір 
кезеңге немесе белгісіз кезеңге жер телімін, тұрғын жай немесе ӛндірістік үй-жай және басқа да 
мүлкін ұсынатын шарттық қарым-қатынас. Мүлікті қолданғаны, жалға алға алу үшін ай сайынғы 
тӛлемдерін  тӛлейді.  Сонымен  қатар  орны толтырылмас  негізде  де  қолдануы  мүмкін.  Шарттың 
мұндай түрлері тараптардың еркіндігін қарастырады. Шешімдісі тараптардың келісімділігі болып 
табылады. Жалға беру/мүліктік жалдаудың жазбаша шарты келесі тармақтардан тұрады: 
•  тараптардың атауы мен мекен-жайлары 
•  жалға алатын/жалдау объектісінің нақты атауы 
•  ай сайынғы тӛлем  мен қосымша шығындар 
•    жалға  алу/жалдау  мерзімі,  жалға  алу/мүліктік  қарым-қатынастың  аяқталуы  мен  шартты 
бұзу мерзімі 
•  жалға алушының құқығы мен міндеттемелері  
•    тараптардың  қайсысының  ӛзіне  күрделі  жӛндеуді  және  сонымен  қатар  косметикалық 
жӛндеуді алатындығы туралы келісімшарт 
•  мүлікті жалға беру/қосалқы жалға беру мүмкін бе 
•  құрылыс жұмыстары мүмкін бе 
•  орны, күні мен тараптар қолы.  
Ӛндірістік жалға беру/жалдау барысында шартты бұзудың ұсынылған мерзімі бір жыл. 
Жалға  алу  шарты  мүліктік  алға  беру  шартынан  ерекшелігі  бар,  мұнда  алға  беруші  жалға 
берілген  мүлкінің  жанында  оның  пайдаланылымынапайда  алуға  құқығы  бар.  Мүліктік  жалдау 
шартының  талаптарына  қосымша  жалға  беру  шартында  жалға  беруші  үшін  жалға  беру 
мерзімінің  бәсекелестігін  болдырмауға  және  осы  мерзімнің  жалға  беруші  үшін  аяқталуы 
бойынша тармақтарын келісіп алғаны жӛн. 
 
Қарыз шарты 
Қарыз шарты –несие беруші мен қарызгер арасындағы екі тараптық келісім. Шарттың жазбаша 
формасы  ұсынылады.  Егер  несие  беруші    банк  болып  табылатын  болса,  онда  олардың 
орнатылған  шарт  үлгілері  қолданылады.  Сізге  негізді  түрде  қарыз  шартымен  ,  сонымен  қатар 
басқа да шарттармен танысып алғаныңыз жӛн. Туысқандар және таныс адамдарыңыздан қарыз 
алу барысында шарттың жазбаша қорытындысы жеткілікті.  
Қарыз туралы келісім ӛзіне келесі тармақтарды қосып алады: 
•  тараптардың атауы мен мекен-жайлары (заемщик және несие беруші)  
•  қарыз кӛлемі 
•  пайыздар және пайызды тӛлеу мерзімі 
•  қарыз сомасы мен оны ӛтеу мерзімі 
•  шартты бұзу 
• орындалу орны мен заңды сотқа қаралуға тиесілілік 
•  шартты жасасу орны, күні және қолы. 
 
Кепілгерлік шарты 
Кепілгерлік–бұл үшінші тұлғаның міндеттемелері бойынша несие беруші кепілгер алдында 
кепілгер сӛз алатын шарттық қарым-қатынас. Кепілгер үшінші тұлғаның міндеттемелері 
бойынша, егер соңғысы шарт талаптарын орындамаса,  толық немесе ішінара жауап береді. 
Егер несие берушімен оның міндеттемелерін қарызгермен соттық тәртіпте күштеп орындату 
қабылданбаған болса, онда кепілгер ӛзінің міндеттемелерін орындамауға құқығы бар. Егер  

Б И З Н Е С   С А Б А Қ Т А Р Ы         У Р О К И   Б И З Н Е С А
 
 
 
 
www.palata.kz
                                             
                             
 
контакт-центр 59-79-60
 
34
 

 
ол ӛзіне экспромиссорлы (абсолютті) кепілгерлікті алса; 

 
қарызгер мүлкі конкурстық немесе сот ӛндірісінде болса; 

 
қарызгер енді бұл елде тұрмайтын болса, кепілгер осы құқығын пайдалана алмайды. 
Экспромиссорлы  (абсолютті) кепілгерлік барысында кепілгерге тікелей қарызгер қарыз 
бойынша жүгіну құқығына ие. Кепілгерлік барысында шығын туындағаны немесе кіріс тӛмендеуі 
жағдайында кепілгер несие беруші қарызгерден сол бӛлігін ала алмағанының жауапкершілігін 
кӛтереді.
 
 
 
 
 
 
 
 
Бақылау-кассалық машиналары 
не ҥшін қажет (БКМ)? 
 
ҚР территориясында сауда операциялары, жұмыс, қызмет кӛрсету бойынша қаржылық есептер 
бақылау-кассалық машиналары (БКМ) міндетті қолданылуымен жүргізіледі. Қол ақшамен жұмыс 
істейтін  барлық  кәсіпкерлер  дерлік    клиенттермен  есеп  жасау  барысында  БКМ  болғаны  және 
пайдаланғануы қажет.

жүктеу/скачать 5,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: