БөЖ 5 Тақырып: Мембранасыз клеткалық органеллалар. Клетка орталығы мен цитоскилет
жүктеу/скачать 154,07 Kb.
|
СРО 5
| Микрофиламенттер
Микрофиламенттер немесе актин жіпшелері, олар эукариотты жасушалардың цитоскелетінің үш негізгі компоненттерінің бірі болып табылады (микрофиламенттер, микротүтікшелер және аралық жіпшелер) және олар актин деп аталатын ақуыздың кішкене жіпшелерінен (актин полимерлері) тұрады. Эукариоттарда актин микрофиламенттерін кодтайтын гендер барлық организмдерде жоғары деңгейде сақталады, сондықтан оларды әртүрлі типтегі зерттеулер үшін молекулалық маркерлер ретінде жиі қолданады. Микрофиламенттер бүкіл цитозолға таралады, бірақ олар әсіресе плазмалық мембрананың астындағы аймақта өте көп, олар күрделі тор құрып, цитоскелет түзетін басқа арнайы ақуыздармен байланысады. Сүтқоректілер клеткаларының цитоплазмасындағы микрофиламенттік желілер микрофиламенттер динамикасына қатысатын және тіпті бағаналы жасушалардың дифференциациясы кезінде өте маңызды актин үшін сипатталған алты геннің екеуімен кодталады. Көптеген авторлар микрофиламенттер эукариоттық жасушалардың көпшілігінің цитоскелетіндегі ең әр түрлі, жан-жақты және маңызды белоктар екендігімен келіседі және олардың прокариоттық микроорганизмдерде кездеспейтінін есте ұстаған жөн. Жасушалардың бұл түрінде, керісінше, микрофиламенттерге гомологты жіпшелер болады, бірақ олар басқа ақуыздан: MreB ақуызынан тұрады. Қазіргі уақытта осы ақуызды кодтайтын ген эукариоттық актин үшін мүмкін гендік ген болып саналады. Алайда, MreB ақуызын құрайтын аминқышқылдарының реттілік гомологиясы актиндік қатарға қатысты небәрі 15% құрайды. Олар цитоскелеттің негізгі бөлігі болғандықтан, микротүтікшелердегі де, аралық жіпшелердегі де, актинді микрофиламенттердегі де (цитоскелет) кез-келген фенотиптік ақаулар әртүрлі жасушалық және жүйелік патологияларды тудыруы мүмкін. Цитоскелет Жасуша қаңқасы— жасушаның пішінін анықтап, оның қозғалысын қамтамасыз ететін құрылым. Жасуша қаңқасы — микротүтікшелерден, микрожіпшелерден және микрофиламенттерден құралған. Микротүтікшелер центриольдердің, базальды денешіктің, кірпікшелер мен талшықтардың құрамына кіреді. Олар тубулин протеинінен құралған. Жасуша қаңқасы плазмолемма астындағы цитоплазманың шеткі кортикальды қабатында орналасады. Микрофиламенттерді жиырылғыш протеиндер: актин, миозин, тропомиозин құрайды. Сондықтан микрофиламенттер жасушадағы жиырылу аппараты қызметін атқарады. Жасуша қаңқасы торшаның пішінін анықтап, тіректік қызмет атқарады. Цитоскелет - эукариотты жасушалардың , прокариоттық жасушалардың және архейлердің «инфрақұрылымын» құрайтын талшықтар желісі. Эукариоттық жасушаларда бұл талшықтар жасуша қозғалысына көмектесетін және жасушаны тұрақтандыруға көмектесетін ақуыз жіптері мен моторлы ақуыздардың күрделі торынан тұрады. жүктеу/скачать 154,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|