Орталық жүйке жүйесі. Қарт науқастар бензодиазепинді анксиолитиктерге өте сезімтал болып келеді, өйткені, антипсихотикалық препараттар жиі есінің адасуын,гипотония және зәрдің тоқтауын шақырады. Қарт науқастарда опиоидты анальгетиктердің ауыру сезімін басу әсері айқын көрінеді(тіпті,фармакокинетикалық параметрлердің маңызды өзгерістері болмасада), жастарға қарағанда, тыныс орталығының тежелуі мен құсу орталығының қозуы жылдамырақ болады.
Қарт науқастарға фармакотерапияның жағымсыз әсерлері ЖДР(НЛР) даму қаупін жоғарылататын факторлар, 1 суретте көрсетілген.
ЖДР пайда болу жиілігі жастарға қарағанда, қарттарда екі есе жоғары. ЖДР дифференциальды диагнозды жүргізуде қиындық туғызуы мүмкін. Сонымен қатар, олар мынаған алып келеді:
Жүргізілген терапияда науқастың комплаенттілігі мен функциональды жағдайының төмендеуі;
Фармакотерапияда шығынның жоғарылауы
Өмірге қауіпті гериатриялық синдромдар мен госпитализациялау жиілігінің жоғарылау қауіптілігі.
Дифференциальды диагнозды жүргізудің қиындауы.
Дұрыс емес талданған ЖДР ДЗ «тағайындау каскадына»алып келеді.(2.сурет)
1 кестеде қарт науқастарда кездесетін әртүрлі аурулардың кең таралған жанама әсерлері көрсетілген.
Зерттелген фармакоэпидемиологиялық мәліметтер , полипрагмазия (алжу) қарт науқастарда ЖДР дамуында негізгі жоғары қауіп факторы болып табылатынын көрсетеді.Қабылдаған препараттар көлемі мен жанама әсерлердің туу қаупі арасында тікелей тәуелділік орнатылған.Емдеуші дәрігердің рұқсатынсыз қабылданатын рецептсіз препараттар мен биологиялық активті қоспаларға (БАҚ)басты назар аударылуы керек.
2 кестеде ДЗ БАҚ құрамына кіретін өсімдіктермен маңызды клиникалық әсерлесуі (фармакодинамикалық және фармакокинетикалық) көрсетілген.
Кесте 2 - ДЗ мен БАҚ қурамына кіретін өсімдіктердің өзара әсерлесуі
Қос жапырақты гингко
Ginkgo biloba
Дягиль(Аюбалдырған)
Тиазидті диуретиктер
АҚ жоғарылауы гипертониялық кризге дейін
Фармакотерапияның асқынуына алып келетін, ятрогенді факторлар:
Диагнозды қате қою,медикаментозды емді қажет ететін анықталмаған аурудың болуы.
Обьективті медициналық көрсеткіштері жоқ бола тұрып,препараттарды негізсіз тағайындау(антибиотиктер, жүрек гликозидтері,антикоагулянттар, диуретиктер, іш жүргізетін дәрілер)
Препараттарды ұтымсыз таңдау
Бақылау адекваттылығының болмауы
Фармакокинетикалық және фармакодинамикалық жастық ерекшеліктеріне,қосымша ауруларының болуына және препараттардың өзара әсерлесуіне қарамай ДЗ тағайындау, басқа дәрігерлермен тағайындалған дәрілер,ДЗ әсерінің болмауына және мөлшерінің шамадан асып кетуіне алып келеді.