Уақыттық айырмашылықтар төмендегі себептерден туындайды

сәйкес  бухгалтерлік  есепте  олардың  пайда  болған  сәтінде  есепке  алынады. 
Салық есебінде аталған зиян салық салынатын табысты анықтағанда есепке 
алынбайды, ал бес жылдан аспайтын мерзім ішінде басқа құнды қағаздарды 
сату кезінде алынған табыстың есебінен орны толтырылады. 
б)  негізгі  құралдарды  жөндеу  бойынша  салық  заңымен  белгіленген 
шектеулерден жоғары шығарылған шығындардан; 
в)  күдікті  қарыздарды  шығын  ретінде  есепке  алу  сәтін  анықтаудағы 
айырмашылықтардан.  
      
Уақыттық айырмашылықтар жиынтық табыс салығының мөлшеріне емес, 
әрбір  есепті  кезеңдердегі  табыс  салығы  бойынша  бюджеттің  алдындағы 
салықтық міндеттемелерді бөліп таратуға әсер етеді. Шаруашылық жүргізуші 
субъектілер операциялар мен келісімдердің нәтижесінде туындаған салықтық 
міндеттемелерді  осы  операциялар  мен  келісімдердің  өздері  қай  кезеңде 
есепке алынатын болса, сол кезеңде есепке алуға тиісті. 
     
Демек, есепті кезең ішінде Табыстар мен Шығыстар жөніндегі  есептілікте 
көрсетілген  операциялар  мен  келісімдердің  нәтижелері  бойынша  табыс 
салығының  сомасы  (табыс  салығы  бойынша  шығыста)  ағымдағы  есепті 
кезеңде  қаржылық  есептіліктің  сол  нысанында  (Табыстар  мен  шығыстар 
жөніндегі есептілікте) есепке алынуға (танылуға) тиісті.  
    
Тұрақты  немесе  уақыттық  айырмашылықтар  есеп  саясатының  өзгеруімен 
немесе  маңызды  қателерді  түзетумен  байланысты  қаржы-шаруашылық 
қызметтің  нәтижесі  қорытынды  есепке  түзету  енгізулер  бөлінбеген  таза 
табыстың  бастапқы  сальдосына  түзету  жасау  жолымен  жүзеге  асырылған 
жағдайда 
туындауы 
мүмкін. 
Уақыттық 
айырмашылықтар 
сол 
айырмашылықтардан  салық  тиімділігін  анықтау  және  оны  бухгалтерлік 
есепте көрсету жолымен есепке алынады.  
    
Осы  айырмашылықтардан  бухгалтерлік  есеп  пен  салық  есебінің  еш 
уақытта бірдей болмайтындығын көруге болады.  
     
Бухгалтерлік  есеп  пен  салық  есебінің  арасында  елеулі  айырмашылықтар 
болғанмен  олар  бір-бірімен  тығыз  байланысты.  Себебі  салық  есебінде 
пайдаланылатын  ақпараттар  бухгалтерлік  есеп  мәліметтерінен  алынады, 
содан кейін салық заңының талаптарына сәйкес түзетіледі .  
    
Бухгалтерлік  есеп  пен  салық  есебінің  арасында  өзара  байланысты  мына 
формуладан көруге болады: 
 
Салық салынатын табыс (зиян)  = Бухгалтерлік табыс 
 
 
+
 
тұрақты айырмашылық + уақыттық айырмашылық 
 
     
         
Кәсіпорындардың  бюджетпен  корпоративтік  табыс  салығы  бойынша 
есеп  айырысу  операцияларының  есебі  қаржылық  есептіліктің  №2  Ұлттық 
стандартына  және  №12  «Пайдаға  салынатын  салық»  деп  аталатын 
халықаралық стандартына  негізделеді.  
     
Қаржылық  есептіліктің  №12  «Пайдаға  салынатын  салық»  деп  аталатын 
халықаралық  стандартына  сәйкес  табыс  салығы  бойынша  шығыстар 
міндеттемелік әдіс бойынша танылуға (есепке алынуға) тиісті. Міндеттемелік 
100 
 

әдіс  бойынша  табыс  салығы  кәсіпорынның  табыс  алу  барысында  шығарған 
шығысы  ретінде  қарастырылады  және  де  табыстар  мен  шығыстардың  ара 
қатынасы принципіне сәйкес тиісті табыс пайда болған кезеңде есептелінеді. 
Міндеттемелік  әдістің  негізгі  мақсаты  –  осы  есепті  кезеңде  алынған  және 
ағымдағы есептік кезеңде немесе алдағы кезеңдерде салық салынуға жататын 
табыстан  есептелген  табыс  салығы  бойынша  шығыстардың  жиынтық 
сомасын анықтау болып табылады.  
    
Жоғарыда аталған стандартта міндеттемелердің екі әдісі қарастырылған:  
-   
табыстар мен шығыстар жөніндегі есептілік бойынша міндеттемелік 
әдіс;  
-  
бухгалтерлік баланс бойынша міндеттемелік әдіс. 
 

жүктеу/скачать 1,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: