Болатын теориялық және методологиялық мәселелер қарастырылды

4.
2 Қаржыландырылған жалдаудың жалға алушыдағы есебі 
 
Қаржыландырылған  жалдаудағы  мүлiктер  жалға  алушы  кәсiпорынның 
балансында  «ұзақ мерзiмдi активтер»  бөлiмiнде, ал жалдық мiндеттемелер – 
«
мiндеттемелер»  бөлiмiнде  есепке  алынады.  Бухгалтерлiк  есептiң  17 
«
жалдаудың есебi» деп аталатын стандартына сәйкес жалға алушы актив пен 
мiндеттеменi  жалдау  басталған  кезде  төмендегi  екi  бағалаудың  ең 
төменгiсiмен есепке алады: 
 
Сатып-өткiзу  (ағымдағы)  құны  бойынша  немесе  ең  төменгi  жалдық 
төлемнiң дисконтталған құны бойынша (егер ол сатып-өткiзу құнынан төмен 
болса) Мысалы, келiсiм-шарт бойынша құрал жабдық жалға алынды: жалдау 
мерзiмiнiң басында оның стып-өткiзу құны 100000 теңге, ең төменгi жалдық 
төлемнiң дисконтталған құны – 125000 теңге, құрал- жабдық баланста сатып-
өткiзу  құнымен  көрсетiледi  –  100000    теңге.  Келешек  жалдық  төлемдер 
бойынша  мiндеттемелер  –  100000теңге.  25000  теңге  мөлшерiнде  төленетiн 
сый ақы  ағымдағы шығыс ретiнде танылады.  
 
Ең  төменгi  жалдық  төлем  дегенiмiз 
- 
жалдау  мерзiмi  iшiнде  жалға 
алушы  жүзеге  асыруға  тиiстi  төлемдер  (жалға  берушi  төлеуге  тиiстi 
салықтардың  және қызметтердiң құнын алып  тастағандағы), сонымен бiрге:  
жалға алушы жағынан – кепiлдендiрiлген кез-келген сомалар. Жалға берушi 
жағынан  –  жалға  алушы  жалға  берушiнi  кепiлдендiрген  кез  келген  қалдық 
құн. 
 
Төлемнiң  әрбiр    кезеңі  бойынша  төленуге  тиiстi  ең  төменгi  жалдық 
төлемдi анықтау үшiн төмендегi формула пайдаланылады: 
 
                                      P = K*N / 1- (1+N)t  
  
P- 
кезең сайын төленуге тиiстi ең төменгi жалдық төлемдер  
N- 
жалға  алушының  қарызға  алған  капиталына  қарастырылған  пайыздық 
ставка немесе өспелi пайыздық ставка 
К – жалға алынған мүлiктiң сатып-өткiзу құны 
  t-
төлем мерзiмдерiнiң саны 
Мысалы,  «Арай»  ЖШС-i  мен  «Жеңiс»  акционерлiк  қоғамы  төмендегi 
шарттар бойынша  қаржыландырылған жалдау келiсiм шартын  жасады:  
1.
 
жабдық 5 жыл мерзiмге жалға алынды 
2.
 
жалдау мерзiмiнiң басында жабдықтың сатып-өткiзу құны – 110000теңге 
3.
 
жалдау мерзiмiнiң соңында меншiк құқығы жалға берушiде қалады 
4.
 
жабдықтың  кепiлдендiрiлмеген  қалдық  құны  (жалдаудың  бас  кезiнде 
анықталған) 10000 теңгенi құрайды. 
5.
 
Жалға алушы жабдықты 100000 теңге құнымен есепке алады. 
6.
 
Қарастырылған  пайыздық  ставка  –  ең    төменгi  жалдық  төлемнiң 
дисконтталған құнын анықтау үшiн алынатын дисконт ставкасы– 12,5 
41 
 

Жоғарыдағы формуланы пайдалана отырып, жалға алушы «Арай» ЖШС – 
нде  төлемнің  әрбір  кезеңі  бойынша  төленуге  тиісті  ең  төменгі  жалдық 
төлемді анықтауға болады. 
                      
 
P= 
K x N 
= 
100000 x 12.5 
= 
100000 x 0.125 
= 
12500 
= 
1-(1+N)
-t 
1-(1+12.5)
-5 
1-(1+0.125)
-5 
1-(1.125)
-5 
 
= 
12500 
= 
12500 
= 
12500 
= 
25000 
1- 
1 
1-0.5 
0.5 
 
1.8   
 
 
 

жүктеу/скачать 1,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: