Болатын теориялық және методологиялық мәселелер қарастырылды
жүктеу/скачать 1,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Karzhylyk-esep-2-Baiboltaeva
|
Баланс Ағымдағы активтер: Алынуға тиісті сый ақылар: 4000 Ұзақ мерзімді активтер: Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар 93 537 Табыстар мен шығыстар жөніндегі есептілік. Негізгі емес (қосалқы) қызмет бойынша табыстар: Сый ақы түріндегі табыс 9259 Сатуға арналған қолда бар қарыздық бағалы қағаздарға салынған инвестициялардың есебі. Сатуға арналған қолда бар қарыздық бағалы қағаздарға салынған инвестициялар әділетті құны бойынша бағаланады. Әділетті құнның өзгеруіне байланысты туындаған пайда мен зиян «Капитал және резервтер» бөлімінің 5440 шотына немесе таза пайдаға (зиянға) есепке алынады. Сатуға арналған қолда бар қарыздық бағалы қағаздарға салынған инвестицияның есебін нақты мысал арқылы қарастырайық: «Алекс» компаниясы 2010 жылдың 1 қаңтарында 5 жылға шығарылған 100 000 теңге тұратын 10 пайыздық облигацияларды 108111 теңге төлеп сатып алды. Облигациялар бойынша пайыз (сыйақы) жылына 2 рет 1 шілдеде және 1 қаңтарда төленуге тиісті. Үстеменің (сыйақының) сомасы 8111 (108 111 - 100 000) теңгені құрайды. Тиімді пайыздық ставка - 8%. 2010 жылдың 1 қаңтарында облигациялардың кіріске алынуын «Алекс» компаниясы төмендегі бухгалтерлік жазу арқылы көрсетеді: 68 1 қаңтар 2010 жыл Дт Кт 2030 1030 108 111 теңге Төмендегі кестеде облигациялар бойынша үстеменің (сыйақының) амортизациялануының пайыздық табысқа және облигацияның баланстық құнына тигізетін әсері тиімді пайыздық ставка әдісі бойынша кезең сайын көрсетілді. Облигациялар бойынша сыйақыны (пайызды) есептеу және үстемені амортизациялау графигі. 10%- дық облигациялар 8%-дық тиімді пайыздық ставкамен Мерзімі Алынған ақша қаражаты (сыйақы сомасы) Пайыздық табыс (пайда) Облигация бойынша үстеменің амортизациялануы Облигациялардың баланстық құны 1.01.10 108111 1.07.10 5000 4324 676 107435 1.01.11 5000 4297 703 106732 1.07.11 5000 4269 731 106001 1.01.12 5000 4240 760 105241 1.07.12 5000 4210 790 104451 1.01.13 5000 4178 822 103629 1.07.13 5000 4145 855 102774 1.01.14 5000 4111 889 101885 1.07.15 5000 4075 925 100960 1.01.16 5000 4040 960 100000 5000 41889 8111 Алынған сый ақы – 100000 * 0,10 / 2 = 5000 Пайыздық пайда – 108111 * 0,08 / 2 = 4324 Үстеменің амортизацияланған сомасы - 5000 – 4324 = 676 1 2 шілде 2010 жыл Облигациялардың баланстық құны –108111 – 676 = 107435 69 2010 жылғы 1 шілдеде бірінші кезеңде алынған пайыздық пайданың сомасын және үстеменің амортизациялануын көрсету үшін инвестордың бухгалтерлік есебінде төмендегі шот корреспонденциясы орындалады. 1 шілде 2010 жыл Дт Кт 1030 “Ағымдағы банк шоттарындағы ақша қаражаттары” 5000 2030 “Сатуға арналған қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар” 676 6110 “Сыйақылар бойынша табыстар” 4324 2010 жылдың 31 желтоқсанында компания инвестор пайыз (сыйақы) бойынша табысты есепке алу үшін төмендегі бухгалтерлік жазуларды орындайды: 31 желтоқсан 2010 жыл Дт Кт 1270 “ Алынуға тиісті қысқа мерзімді сыйақылар” 5000 2030 “Сатуға арналған қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар” 703 6110 “Сыйақылар бойынша табыстар” 4297 Нәтижесінде компания 2010 жылға 8621 (4324 + 4297) теңге мөлшерінде пайыздық табысты көрсетеді. Бұл қарыздық бағалы қағаздарға қатысты әділетті құн әдісін қолдану үшін жылдың аяғында облигациялардың әділетті құны 105 000 теңгені құрады делік. Бұл әділетті құнды облигациялардың 2010 жылғы 31 желтоқсандағы баланстық (амортизацияланған) құнымен салыстыра отырып, компания облигацияларға иелік етуден 1732 теңге мөлшерінде (106 732 – 105 000) зиянды есепке алады. Бұл зиян инвестордың бухгалтерлік есебінде төмендегі шот корреспонденциясы арқылы көрсетіледі. 70 31 желтоқсан 2010 жыл Дт Кт 7330 2030 1732 теңге немесе 5440 2030 Әділетті құн – бұл баланста көрсетілетін сома. Әрбір есеп беру мерзіміне облигациялар оларды иеленуден алынған табыстың немесе шығыстың сомасын түзете отырып әділетті құны бойынша көрсетіледі. Әділетті құнның корректировкалануын инвестициялық портфель бойынша көрсетейік. Мысалы: «Арман» корпорациясында 2010 жылғы 31 желтоқсанда сатуға арналған қолда бар бағалы қағаз ретінде есепке алынған қарыздық бағалы қағаздардың екі түрі болды делік. Бұл бағалы қағаздардың әділетті құнының корректировкалануы төмендегі кестеде келтірілді. Сатуға арналған қолда бар қарыздық бағалы қағаздар портфелі 31 желтоқсан 2010 жыл Инвестициялар Амортизацияланушы құн Әділетті құн Бағалы қағазды иеленуден алынған пайда (зиян) «Капитал» корпорациясының 8%- дық облигациялары 93537 103600 10063 «Достық» корпорациясының 10%- дық облигациялары 200000 180400 (19600) Инвестициялық портфельдің жиынтығы 293537 284000 (9537) Бағалы қағаздардың әділетті құнының корректировкалануы (9537) Компаниядағы сатуға арналған қолда бар қарыздық бағалы қағаздар бойынша инвестициялық портфельдің жалпы әділетті құны 284000 теңгені құрады. Бағалы қағаздарды иеленуден алынған жалпы пайда – 10063 теңге, ал шеккен зиян – 19600 теңге болды. Бұл кәсіпорынның бағалы қағаздарды иеленуден 9537 теңге таза зиян шеккенін көрсетеді. Яғни, сатуға арналған қолда бар қарыздық бағалы қағаздардың әділетті құны амортизацияланған құнынан 9537 теңгеге аз болып отыр. 71 «Арман» корпорациясында сатуға арналған қолда бар қарыздық бағалы қағаздардың құнының азаюы және одан кәсіпорының шеккен зияны төмендегі бухгалтерлік жазу арқылы көрсетіледі: 31 желтоқсан 2010 жыл Дт Кт 7330 “Қаржылық құралдардың әділетті құнының өзгеруінен болған шығыстар” 9537 2030 “Сатуға арналған қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар” 9537 жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|