Бөлім жалпы психологияға кіріспе Тарау Психология ғылымының жалпы мєселелері. Психология пәні, оның міндеттері мен әдістері
жүктеу/скачать 1,11 Mb.
|
ПСИХОЛОГИЯ
| Полимотивация феноменi. Бұл ұғым негiзiнде адам жүрiс-тұрысындағы бiрнеше қажеттiлiктердiң анықтау тенденциясы жатыр. Л.И Божович пiкiрiнше, түрлi обьектiге бiр ғана қажеттiлiк емес, сол обьектiге әртүрлi өзара әрекеттесушi, шиеленiсушi көп жағдайда бiр-бiрiне қарама-қарсы қажеттiлiктердi; мұғалiмнiң қостауына, өзiндiк бағалауының жоғарылауына, жолдастарының назарына iлiгу, болашақ жұмысында творчестволық жоғары жетiстiкке жету нақтылы iске асыра алады.
АН. Леонтьев концепциясы бойынша: мотивтердiң қалыптасу процесi бiрқатар қажеттiлiктердiң затталынуы анықтамасын бередi. А.Н Леонтьевтiң ңқажеттiлiктердiң дамуы олардың обьектiлерiнiң дамуы арқылы өтедi” деген пiкiрi қажеттiлiктердiң бөлек түрi ғана емес, бүкiл системасын сипаттайды. Бiрқатар қажеттiлiктер өз шығу тегi жағынан-экзогендi болып табылады. Полимотивация түрлерi: Жүрiс-тұрысты анықтайтын түрлi талаптану күштерiнiң өзара әрекеттестiгi мен жиынтығы бiрқатар түрлер мен формаларға бөлiнiп кетедi. Белсендiлiктiң полимотивациясы кем дегенде екi түрлi жағдайды қамтиды. Бiрiншiден, нәтижесiнде тiркелген тұрақты полимотивациялық және поливаленттi қажеттiлiктердiң онтогентикалық орталықтандырылуы және олардың негiзiнде тiкелей дамитын жаңа мотивациялық құрылымындағы мотвациялық қатынас болады. (В.С.Магул). Екiншi, нақты ситуациялық жағдайда адамның бiр мезгiлдiк өзара әрекеттесуiнен немесе қарама-қарсы қажеттiлiктердi бастан кешiруi немесе оларды бiрден-бiр мәмiлеге келтiруде қалыптасатын полимотивация. Полимотивацияның екi жағдайы да өзара тығыз байланысты. Бұл онтогенезде қалыптасқан поливаленттi мотивациялық қатынас, ситуативтi өзара әрекеттестiк нәтижесi болып табылады. Бұдан басқа iс-әрекеттiң күрделi түрлерiндегi мотивтер арақатынасының толығырақ сызбасын Б.И.Додонов (1978) ұсынды. Бүл схема бойын ша: iс-әрекет мотивтердiң келесi “шектi” құрамымен жүзеге асады. iс-әрекет процесiнiң өзiнен қанағат алу, iс-әрекеттiң тiкелей нәтижесi, iс-әрекет үшiн сыйлық беру (еңбек ақы, атақ-даңқ), iс-әрекет дұрыс орындалмаған жағдайларда жазаланудан қорқу-депривация. Бұл мотивтердiң әрқайсысы iс-әрекет мотивациясының жиынына өздерiнiң үлес салмағын( жағымды, жағымсыз) қосады. Осыған сәйкес полимотивация феноменологиялық сипатқа ие болады. Сонымен, мотивация–бұл iс-әрекеттiң бiрнеше түрлерiнде жүзеге асатын, адамның қажеттiлiктерiн анықтайтын мотивтердiң жиынтығы ретiнде қарастырылатын күрделi психологиялық құбылыс. Адамның iс-әрекетiнiң әрбiр түрi көп мағыналы мотивтерден тұрады. Мотивтердiң пайда болуы, өзара қатынасқа түсуi, құрылымдық деңгейi нақты адамның түлғалық ерекшелiктерiне және iс-әрекеттiң өзiндiк ерекшелiгiне байланысты болады. Жеке адамның мотивациялық сферасын оның дамушылық табиғаты тұрғысынан бiрқатар өлшемдермен бағалауға болады. Жеке адам мотивациялық сферасының кеңдiгi. Бұл мотивациялық факторлардың (қажеттiлiк, мақсат, мотив) әр түрлi сапалылығы, яғни адам да әр түрлi қажеттiлiк, мақсат, мотивтер неғұрлым көп болса, оның мотивациялық сферасы соғұрлым кең болады. Жеке адам мотивациялық сферасының икемдiлiгi. Бұл қандай да бiр қажеттiлiктi қанағаттандыру барысында түрлi мотивациялық талпыныстарды пайдалана алумен сипатталады. Жеке адам мотивациялық сферасының иерархиялылығы. Бұл жеке адам бойында болатын қажеттiлiк, мақсат, мотивтердiң әрқайсысы өз алдына мотивациялық диспозиция ретiнде өмiр сүрмейтiнiн, керiсiнше олардың бiр-бiрiне бағыныштылығы немесе басымдылық белсендiлiгiмен сипатталынады. жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|