Болтаева ә. М

7 
І. 
ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ҰҒЫМДЫҚ – КАТЕГОРИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
 
 
1. 1. Ғылым – таным процесінің ерекше формасы ретінде 
Ғылым - табиғат, қоғам және ойлау заңдарын зерделеу, болмыс туралы 
объективті білімді тұжырымдау және теориялық жағынан жүйелеу болып 
табылатын адам қызметінің құрылымы өте күрделі саласы. Ғылымды жүйе ретінде 
сапалы және сандық жинақталған ғылыми білімдердің біртұтас бірлігі және олардың 
арасындағы өзарабайланысы ерекшелейді. Жүйе
 
кең мағынасында дүниедегі барлық 
процестер, заттар және құбылыстардың бір-бірімен тығыз, өзара байланыста екенін 
анықтайды. Сондықтан да ғылым жүйе ретінде қоғамдық санада көрініс табады. Қоғамдық 
сана өз құрылымына
 
табиғат, қоғам және адам туралы ғылымдар кіретін адамзат 
болмысының мағынасын суреттейді. Қоғамдық сана формасы шеңберіне ғылыми 
құрылымдар, әдіснама, теория және ғылыми құрылымдар кіреді. 
Ғылымның мақсаты
 
- қоғам және табиғаттың даму белгілерін тану, олардың 
логикалық және абстрактілі ойлау арқылы жүзеге асатын заттар мен құбылыстарға 
әсер етуі, олардың ерекшеліктері мен қатынасын айқындау. Ғылымның
 
танымдық 
үрдісі ұғымдар, категориялар және критерийлер арқылы жүйелілік және 
жалпылауға жататын фактілердің жинақталуын ескереді. Ғылыми білім табиғат 
және қоғамның заңды даму үрдісін бейнелейтін бір-бірімен арақатынастағы 
ұғымдардың жүйесі ретінде көрінеді. Ғылыми білімнің жүйелік дамуы, оның 
жүйеленуі, апробациясы және кемелдендіруі ғылыми зерттеулер арқылы жүзеге 
асады. 
Қазақстанда ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласындағы қоғамдық 
қатынастарды ғылым туралы заңы
 
реттейдi. Бұл заң бойынша зерттеуші ғалым 
ретінде ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын әрі ғылыми және ғылыми-
техникалық қызмет нәтижелеріне қол жеткізетін жеке адамды қарастырады
1
. 
Ғылым - бұл қоғам тәжірибесінің даму мақсатына тәуелді, адамзат әрекетінің 
нәтижесі болып табылады. Сондықтан да нақты 
ғылым деп
тек қоршаған орта 
туралы білімнің жиынтығы ғана емес, нақты ғылыми түсініктермен және ой-
пікірлер көмегі арқылы көрсетілген, табиғат заңдары мен қоғамның өзара 
байланысы нақты тұжырымдалған білімдер жүйесін де айта аламыз. Ұғымдар мен 
пайымдаулар ғылыми әдістер арқылы алынса (эмпирикалық, теориялық) және 
тәжірибелік тексеру кезінде дәлелденсе, олар ғылыми тұжырымдар болып 
саналады. Нәтижесінде, ғылым – адам және қоғам, табиғат туралы жаңа білімдерді 
алуға бағытталған зерттеу әрекетінің бір саласы болып табылады.
Ғылым қоғамда бірқатар маңызды қызмет атқарады:

жүктеу/скачать 2,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: