Қайталау үшін сұрақтар: 1. Баланстық табыс (залал) қандай бөліктерден құралады?
2. Негізгі емес қызметтерден түскен табыстарға нелер жатады?
3. Өткізуден түскен табыс қай шоттардың мәліметтері бойынша
есептеледі?
4. № 60 пен № 62 бөлімшелердің шоттарында нелер бейнеленеді?
5. № 70 пен № 74 бөлімшелердің шоттарында нелер бейнеленеді?
65. Қосымша құнға салынатын салық. (ҚҚС) Қосымша құнға салынатын салық (ҚҚС) әлемдегі көптеген ел-
дерде кеңінен таралған. Қазақстанда ҚҚС айналымнан болған салық
пен сатуға салынған салықтардың орнына келді.
ҚҚС тауардың бағасына жоғарылата келіп енгізіледі. Сондықтан,
салық тауарды сатып алған тұлға тарапынан төленеді. Салықтың
«қосымша құнға салынатын» деген аталуы қосымша құнның
мөлшерімен сәйкес сол тауарларды өндіретін кәсіпорындар арқылы
бюджетке оның төленуімен байланысты.
Мысалы, кәсіпорын жеткізушілерден 11400 теңгеге материалдар
алып оларды өндіріске жұмсады, оның ішінде бұл материалдардың
ҚҚС-ы 1400 теңгеге тең деп есептейік.
Бұл материалдарды пайдаланып, кәсіпорын 80000 теңгеге өнім
өндірді және олардың сату құнына 14% мөлшерде ҚҚС-ын енгізді.
Яғни, тауарлардың сату бағасы мынаған тең болды:
80000 + 80000 х 15% : 100% = 91200 теңге (ҚҚС=11200 теңге).
Бюджетке кәсіпорын тек қана өткізілген тауарларға есептелген
салық пен сол тауарларды өндіру үшін пайдаланған материалдарға
бұрын есептелген салықтың арасындағы айырмасын төлеуі тиіс.
Кәсіпорын аударатын ҚҚС-тың сомасы 9800 теңгеге тең болады.
Қазіргі уақытта қосымша құнға салынатын салық бойынша
мөлшерлеме 14%-ға тең.
128
ҚҚС есебінің жүргізілуін төмендегі мысалда қарайық.
1310 «Шикізат пен материалдар» 1210 «Сатып алушылардың қысқа мерзімді дебиторлық
