Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
302 оның ҽлеуметтік кҥш-қуатын жҽне жан дҥниелік ҽлеуетін қоғамдық ҿмірге дайындау», - екеніне тоқталады [1]. Әлеуметтік тәрбиенің негізгі мақсаты - тҧлғаның бойындағы азаматтық қҧндылықтарды қалып- тастыруға, қоғамдық сҧраныстарға жауап беруге, арнайы ҽлеуметтік қҧндылықтарды менгеруге, тҧлғаның мҧратқа ҧмтылуына, жаңа талаптарға сай ҿмір сҥруіне бағыттайды, бойындағы кемші- ліктерден қҧтылуға ықпал етеді. Бастауыш сынып оқушыларына ҽлеуметтік тҽрбие беруде олардың сҧранысына жҽне жас ерек- шелігіне сай қажетті шараларды қамтуымыз керек. Бастауыш сыныпта тҧлғаны ҽлеуметтендіруде ойындарда аса ҥлкен маңызды орын алады. Ҽлеуметтік тҽрбие беруде кҿп жағдайда тҿмендегі ҧста- нымдар негізгі орын алатынына баса назар аударуымыз керек: - ойын арқылы шынайы ҿмірде қол жеткізе алмайтын мҽселеге қол жеткізіп, сонан кейін оны шынайы ҿмірде қолдануға болады; - ойын арқылы адам жаңа идеяны белгілі бір іс-ҽрекет, іс-қимыл арқылы жылдам игеруге ҧмтылады; - ойында қиял элементі болғандықтан, ол адамның жасырын қабілетін ашуға мҥмкіндік береді; - ҿзге адамның рҿлін орындау арқылы, сол адам ҥшін ненің маңызды екенін жҽне оның жеке басына тҽн тҥрткісін тҥсінуіне кҿмектеседі. Тҽрбиеленуші іскерлік ойынның танымдық мазмҧнымен танысу арқылы ҿзге қатысушылармен ҿзара ҽрекеттесуге, белгіленген нҧсқаға сҽйкес бірігіп қызмет атқаруға жҽне оны шешуге дайын- далады, ҿз шешімімен бірге, ортақ шешім қабылдауға дағдыланады. Тҥрлі жағдаяттық мҽселелер қатысушыларды бірігіп ҽрекет етуге, ортақ пікірге сай шешім қабылдауға жаттықтырады» - деген ҧсынысы бастауыш сынып оқушыларының дамуына іргелі ықпал етеді. Яғни, жеке тҧлғаның іскер- лік ойын барысындағы шығармашылығы, ҽсіресе дҧрыс шешім қабылдай білуі мен оның оң баға- лануы, ҿзінің Менін сезінуіне кҿмектеседі; ойын ҥдерісіндегі ҿзінің бар мҥмкіндігін жинақтауы, бас- тапқы кездегі қысылу, тартыну қалпын жеңіп, ойын ҥдерісіне кірісу сезімін бойынан ҿткізеді. Ойын- ға деген қызығушылықтың басымдылығынан, шығармашылық тҥрткі мен жағымды кҿңіл-кҥй пайда болып, жаңаша ойлауға мҥмкіндік алады. Ойын барысында қатысушылар арасында ҿзара байланыс пен шығармашылық қатынас орнайды [1]. Тҧлғаны ҽлеуметтендіруде мектеп негізгі орын алатыны, мектеп тҽрбие институты, бірақ ата-ана тҧлғаның ҽлеуметтенуіне, бейімделуіне ықпал ететін негізгі кҥш екенін басты назарда ҧстауымыз керек. Бастауыш сынып оқушыларын білім алуын ҧйымдастыру, тҽрбиелік сапаларын дамуын қада- ғалау, олардың неге бейімділігі, топта ҿздерін еркін ҧстауы, еркін қарым-қатынасы, жеке тҧлғалық қасиеттерін жетілдіру барлығы ҽлеуметтендіру ҥдерісінде іске асады. Бастауыш сынып оқушылары- на тҧжырымдамада кҿрсетілген тҽрбие бағыттарымен жҥйелі сабақтастыра отырып ҽлеуметтік тҽр- бие беру арқылы – ҽлеуметтік белсенді тҧлға қалыптастыруды, қоғамдық тҽрбиені, тҽртіпті бойы- на сіңіруге, мҽдени ортада ҿзін-ҿзі ҧстауына ықпал етеміз. Ҽлеуметтендіру арқылы ҽртҥрлі жағдай- ларға бейімделу ҥдерісі іске асады. «Бейімделу нҽтиже ретінде – баланың жас ерекшелігіне қарай ҿмірлік ортаға, белгілі жағдайға жҽне оның іс-қимылы, қарым-қатынасы мен іс-ҽрекетінің сол ҽлеу- меттік ортаға, ҽлеуметтік қалыптар мен ережелерге сҽйкесуі, оның белгілі ҽлеуметтік ортаға қан- дай деңгейде бейімделгенін кҿрсетеді. Балаға қатысты бҧл кҿрсеткіш – оның жасына сай ҽлеу- меттік дамуы мен тҽрбиеленуі, ҿз қҧрбы-қҧрдастарына тең (тең емес) екендігін бағалауы. Басқа сҿзбен айтар болсақ, бҧл баланың жасына сай ҽлеуметтік тҧрғыдан дамуын немесе дамымау қалпын бағалау. Бір жағдайда оның іс-қимылдары, балалар жҽне ҥлкендермен қарым-қатынасы, оқуының нҽтижелілігі мен тҥрлі ойындарда ҿзін табиғи қалыпта ҧстай білуі жҽне ҿзге балалардан ерекше- ленбеуі. Бҧлар оның ҽлеуметтенуі мен тҽрбиесінің нҽтижесін білдіреді» [1]. Жоғарыда тҧлғаға ҽлеуметтік тҽрбие беруде отбасында қалыптасқан дағдылардың негізігі орын алатынына тоқталдық. Отбасы тҧлғаны ҽлеуметтендірудің бастау кҿзі болып табылады. Ҽлеуметтік педагогика ғылымы отбасындағы ҽлеуметтендіру мҽcелесінің негізгі даму ҥдерісін ашып кҿрестеді: 1. Адамның тҽндік жҽне эмоциялық дамуы. Сҽбилік жҽне жас кезеңде тҽндік жҽне эмоциялық даму басты рҿл атқарады, оның орнын басқа ҽлеуметтік институттар толықтыра алмайды. Адамның тҽндік жҽне эмоциялық дамуы балалық шақта, бастауыш мектеп жасында жҽне жеткіншектік жас Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 303 кезеңдерінде бала дамуына ықпалы зор жҽне бірегей. Онан кейінгі кезеңдерде отбасындағы тҽндік жҽне эмоциялық даму бҽсеңсиді, ал адамның жасы ҧлғайған шақта, қайта басымды рҿл атқарады. 2. Отбасы сҽбидің алғашқы ҥш жылғы дамуында, мҧнда маңызды рҿлді ҽке атқарады, ҿйткені ол ер жҽне қыз балаға ҽр тҥрлі қатынас (ер баланың белсенділігі мен батылдығын, ал қыздың мейірімді- лігін) дамытады. Ал ана болса, балаларының жынысына қарамастан, оларға жылы, мейірбандық қатынас білдіреді. 3. Отбасы баланың ақыл-ой дамуына жетекші ықпал етеді, сонымен бірге адамды мҽдениет- тендіру шаралары барлық ҽлеуметтену кезеңдерінде жҥреді. 4. Отбасы ҿз қҧрамындағы мҥшелеріне тҥрлі ҽлеуметтік қарым-қатынас қалыптарын игертіп, отбасы мҥшелерінің атқаратын рҿлін бекітеді. 5. Отбасында іргелі қҧндылық бағдарлар мен ҧлтаралық қатынастар, ҿмір сҥру салты, ҿмірлік мҧраттары мен ҧмтылыстары, белгілеген жоспарлары жҽне оны жҥзеге асыру тҽсілдері қалыптасады. 6. Отбасында адамды ҽлеуметтік-психологиялық қолдау, оның ҿзін-ҿзі бағалауын, ҿзін-ҿзі қҧр- меттеуін, ҿзін-ҿзі қабылдауын, ҿзін-ҿзі іске асыру тиімділігін қалыптастырады [1]. Расында да, тҧлғаға әлеуметтік тәрбие беруде отбасы әлеуметтендірудің бастау кӛзі ретінде, эмоциялық дамуы балалық шақта, бастауыш мектеп жасында жҽне жеткіншектік жас кезеңдерінде бала дамуына ықпалы зор. Тҧлғаны ҽлеуметтендіруде толық отбасының ҽке мен ананың, ата мен ҽженінің баланың толыққанды (ер баланың белсенділігі мен батылдығын, ал қыздың мейірімділігіне, балалардың ақыл-ой дамуына, ҿмірлік мҧраттары мен ҧмтылыстарына, ҿзін-ҿзі бағалауына, ҿзін- ҿзі қҧрметтеуіне, ҿзін-ҿзі қабылдауына, ҿзін-ҿзі іске асыруына тиімділігі т.б.) болуы ҿте маңызды. Тҧлғаны ҽлеуметтендіру ҥдерісінде мектеп тәрбие институты ретінде бастауыш сынып оқу- шыларына тҽрбие жҽне білім беру арқылы олардың бейімділігін айқындай отырып, ҽлеуметтік қҧн- дылықтары, рухани қасиеттері жетілген ҽлеуметтік белсенді, ҽлеуметтік - мҽдени ортада ҿзін-ҿзі ҧстауына қажетті тҽртіпті бойына сіңірген тҧлғаны қалыптастыруға бейімдеді. жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|