Әдістер. Нәтижелер. Пікір-талас

Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 
185 
- Ҽрбір білім алушының білім алуына деген ҧжымдық жауапкершілігін арттыруға, (ол 
топтық, жҧптық жҧмыс арқылы). 
Когнитивті сала 
- Тҽуекелге бару жҽне оқыту мен оқуда қиындықтарды жеңу ҥшін ҿз-ҿзіне сенімділігін 
арттыруға. 
- Топтағы іс-ҽрекеттің мағынасы мен маңыздылығын тҥсінуге. 
- Ойлану, сауал қою, талқылау ҥдерісіне қатысуға. 
- Сҧрақ қою жҽне идеяларды анықтауға. 
- Білім алушыларды сабаққа белсенді қатысуға. 
Осы ҧстанымды басшылыққа ала отырып, бірінші басымдық беретін жҧмыс бағытымыз болып 
табылады. 
Екінші басымдық беретін жҧмыс бағыты: сабақты жоспарлауда білім алушылардың жеке қажетті-
ліктері мен анықталған оқу мақсаттары тҧтастай шығу ҥшін негізгі тҿрт сҧраққа жауап іздей отырып, 
қол жеткізуге болады.
Тҽжіребемізге сҥйенсек, оқытушы ҿзіне-ҿзі сҧрақ қоя отырып, бірінші сҧрақ, «Мен кімді оқытып 
жатырмын?» - білім алушылардың қазіргі білім деңгейі; екінші сҧрақ «Мен не ҥйретіп жатырмын?» - 
оқыту мен оқудағы қалыптасатын дағдылары; ҥшінші сҧрақ «Мен қалай оқытамын?» - оқыту ҽдіс-
тҽсілдері; тҿртінші «Білім алушылардың сабақты тҥсінгенін қалай анықтаймын?» - бағалау, сҧрақ-
жауап тҽсілдері, білім алушылардан кері байланыс алу арқылы жҥзеге асырамыз.
Жоспарлаудағы келесі жҧмыс бағыты ол мақсат қою, мақсат қою – белгілі бір уақыт аралығында 
жҥзеге асатын ҥздіксіз процесс. Ҽрбір қойылған мақсатты ҥнемі талдап, қажет болса қайта қарастыру 
керек. 
Қазіргі уақытта мақсат қоюдың ҽдістемелері жетерлік. Оқу мақсатын SMART критерийлері 
бойынша болуы қажеттілігі туындап отырғаны баршаңызға белгілі. SMART атауы ағылшын сҿздері-
нің бірінші ҽріптерінің аббревиатурасы болып табылады. Д.Доурдэн бойынша SMART мақсаттарды 
қою: [3] 
-
S (Specific) – мақсат нақты болуы керек, қол жеткізу ҥдерісіне жҧмылдырылған қатысушылар 
оның неден қҧралатыныны тҥсінуі керек. 
-
M (Measurable) – мақсат ҿлшенетін болуы керек, қол жеткізу ҥдерісіне жҧмылдырылған қаты-
сушылар олармен мақсатқа қол жеткізе ме, жоқ па, соны тҥсінуі керек. Ҿлшенетін нҽрсе ғана 
ҿнімдірек жасалады. 
-
A (Achievable) – мақсат қол жеткізетін болуы керек, қол жеткізу ҥдерісіне жҧмылдырылған 
қатысушылар тиісті ресурстарға ие болуы қажет. 
-
R (Realistic) - мақсат шынайы болуы керек, нақты нҽтижеге бағытталуы тиіс. 
-
T (Timely) – мақсат уақытпен айқындалуы керек, ҽрбір мақсат ҥшін оған қол жеткізудің уақыт 
тарапынан шектеу болуы тиіс. 
Мақсатқа жеткісі келген адам оны жақсы білуі керек. Брайан Трейси ҿзінің «Мақсатқа қол 
жеткізу» кітабында кҿрінбейтін мақсатқа дҿп тҥсіру мҥмкін емес екендігіне назар аударады. Алайда 
бҧл мақсат анық кҿрінетін болса жҽне сіз атуды жалғастыратын болсаңыз, тҥптің-тҥбінде оған дҽл 
жеткізесіз, - деген тҧжырымы шындығында сабақтың сҽттілігі сабаққа қоятын мақсатына байла-
нысты екеніне дҽлелдей тҥседі [7]. 
Жаңартылған білім берудегі оқу бағдарламасында оқу мақсаттары білім алушылардың пҽнді 
меңгеруін дамытуы қажет білімі мен дағдыларын анықтайды. Қазақстан Республикасында Мемле-
кеттік жалпыға міндетті білім беру Стандартында кҥтілетін нҽтижелерді анықтау, осы дамытуды 
ақпараттандыру ҥшін оқу бағдарламасындағы негізгі бағыт болып табылатын Б.Блумның таксо-
номиясы қолданылады. [1] 
Ғалым Э.Уилсон «Жеке нҽтижелер Блум сипаттаған ҥш саланың біріне байланысты болуы керек» 
екеніне, маңыздылығына назар аударады. Блум таксономиясының когнитивті сала бойынша сипат-
тамасы мен нҽтижеге негізделген қолдануға болатын пайдалы етістіктерді басшылыққа алуға 
болады. [2] 

ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018 
186
Блум 
таксономиясы: 
когнитивті 
қатынас 
Сипаттамасы 
Нҽтижеге негізделген сҿлемдерде қолдануға 
болатын етістіктер 
Эвалюация 
Х-ті белгілі мақсатпен бағалау 
мҥмкіндігі 
Бағалау, баға беру, эвалюация, салыстыру 
Жинақтау 
Элементтерді бір бҥтін етіп реттеу 
жҽне біріктіру 
Қҧрастыру, ҧйымдастыру, ҧсыну 
Талдау 
Мҽселені 
анықтаап 
алу 
ҥшін 
қҧрамдарға бҿлу 
Анықтау, талдау, есептеу, тестілеу, тексеру 
Қолдану 
Ережелер мен қағидаттарды қолдану 
Қолдану, пайдалану, кҿрсету, ҿз ойын білдіру, 
тҽжірибеден ҿткізу. 
Тҥсіну 
Мағынасын тҥсіну, бірақ бҧл тҥсінік-
ті белгілі бір жағдайдың шегінен 
асырмау 
Сипаттау, тҥсіндіру, талқылау, мақҧлдау 
Білу 
Алдында кҿрсетілген мҽліметті қайта 
қҧрастыру 
Анықтау, атап шығу, қайта қҧрастыру, жазу 
А.Энштейнннің «Мен ешқашанда шҽкірттерімді ҥйретпеймін. Мен тек қана олардың ҥйренуіне 
тиімді жағдайлар жасауға тырысамын» – деген пікірі расында да ой саларлық тҧжырым. 
Практикалық, семинар сабақтарда интерактивті ҽдістеме арқылы қолданылатын тапсырмалар 
жҥйесі дайындалды. Бҧл тапсырма, стратегияларды қолдану арқылы білім алушыларда проблема-
ларды анықтап, оларды шешудің шынайы қҧралдарын айқындау; тиісті ақпаратты жинақтау мен 
сҧрыптау; белгіленбеген жорамал мен қҧндылықтарды мойындау; дҽлелдерді бағалау, тҧжырым 
жасау; алынған тҽжірибенің негізінде ҧстаным модельдерін тҥзету сынды дағдылар қалыптасады. 
Жоспарлау ҥдерісінің маңызды компоненті бірі – семинар-практикалық сабақтарда, білім беруші-
нің ҿзіндік жҧмысында (БҾЖ) Блум таксономиясының жоғары ойлау деңгейіне бағыттап тапсырма-
лар жҥйесін қҧрастыру болып табылады. 
Сабақта білім алушылардың дарындылығының тҥрлері кҿрініс тапқанын кҿрсету ҥшін олардың 
есте сақтауы мен біліміне, ҿз білімін жетілдіруіне, ойлау қабілетінің жылдамдығына, мҽселені шешу 
ерекшеліктеріне, шешім қабылдау икемділіктеріне, тапсырма қиындығына деген кҿзқарасына, назары 
мен кҥш-жігерінің шоғырлануына сияқты сенімді ҿлшемдерге баса назар аудару қажет етеді [4] 
Егер сіз маған атып берсеңіз – мен ҧмытып қаламын, егер жазып берсеңіз – мен оны оқимын, 
бірақ бҽрібір де ҧмытамын, ал егер сіз мені іске тартсаңыз – мен білемін ҽрі есте сақтаймын – деген 
Конфуцийдің ой-тҧжырымы ҿміршеңдігін жоймаған. Дэвис жҽне Херш «Білім танымның келісілген 
аймағы ретінде қарастырылады: білім алушы пассивті тҥрде алуды тоқтатып, сол білімнің «жасау-
шысы, қҧрастырушысы» бола бастайды» деген. Сондықтан семинар-практикалық жҽне білім алушы-
ның ҿзіндік жҧмыстарындағы сҧрақтар мен тапсырмалар сын тҧрғысынан ойлауға, білім алушылар 
ҿздері қҧрастыруға бағытталды. [5]
«Ғылыми педагогикалық зерттеу ҽдістемесі» пҽнінен Блум таксономиясына негізделген ғылыми 
зерттеу жҧмысының алгоритмін қҧрстыру тапсырмасы. 

жүктеу/скачать 6,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: