ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
252
кҿмегімен балалар кҿпғасырлық адамзат тарихымен жасалған қоршаған ортамен ҿзара ҽрекет тҽжі-
рибесін меңгереді, моральдық нормалар, тҽжірибелік жҽне ақыл-ой тҽсілін игереді. Ойын – балалық
шақта қалыптасып, адамның бҥкіл ҿмірі барысында онымен бірге жҥретін ерекше іс-ҽрекет.
Еліміздегі мектепке дейінгі білім беруде ойын ҽрекетін ҧйымдастыру мҽселесіне Н.С. Қҧлжанова,
Ҽ.Меңжанова, М.Т. Тҧрыскелдина, Т.Иманбеков, Г.М.
Қасымова, С.А. Тҿкеев, Ҧ.Т. Тҿленованың
еңбектерінде зерттеулер жҥргізілген. Ҽ.Меңжанова: «Ойын баланың барлық нышандарының дамуы-
на мҥмкіндік тудыратын интелектуалдық мектеп» - деп айтқан [2, 16 б.].
Д.В. Менджритская ҿзінің «Балалар ойынының тҽрбиешісі» кітабында былай дейді: ерте балалық
шақта бала нақты ойын барысында дербес болуға, ҿз кҿзқарасы бойынша қҧрбыларымен қарым-
қатынасқа тҥсуге, ойыншықты таңдап, тҥрлі заттарды қолдануға, логикалық тҥрде ойын сюжеті жҽне
ережесімен байланысты қандайда бір қиындықты жеңуге аса ҥлкен мҥмкіндікке ие [3, 73 б.].
Балалар есейген сайын, олардың жалпы даму деңгейі жоғарылайды, оған қоса ҿз кҥшімен мінез –
қҧлық қалпының қалыптасуы ҥшін ойын (ҽсіресе педагогикалық бағыттағы) қҧнды болады: бала-
ларда сюжетті ҿзі жоспарлау немесе ойынды ережелерімен ҧйымдастыру, серіктес табу, мақсат қою
жҽне ҿз ойлағанын жҥзеге асыру ҥшін қажетті қҧрал таңдау мҥмкіндігі туады (
қимыл-қозғалыс,
дидактикалық ойындар).
Лидер-бала – кез келген жағдайды ҿзгерте алатын, қандай да бір істе басқаларға ықпал ете ала-
тын, артынан ерте алатын ҧйымдастырушы, белсенді жҽне бастамашыл тҧлға.
Сонымен қарастырған мҽселелерді қорыта келе, психология ғылымында «іс-ҽрекет» ҧғымы
психикалық қҧбылыстар мен ҥдерістерді саралауда тҥсіндірмелік ҧстаным сапасында қолданылады.
Психологиялық деңгейде іс-ҽрекет адамның нақты болмысының ҥдерістер жиынтығы ретінде
кҿрінеді. Ал ойын ҽрекеті – баланың жетекші ҽрекеті.
Лидерді қандайда бір мақсатқа жету ҥшін адамдарды біріктіруге қабілетті тҧлға
деп анықтау
қажет. Лидерліктің ажырамас бҿлігі – ең болмағанда ізбасарлардың болуы. Адамдарды артыңнан
ерту, олардың арасында ортақ мақсатқа қол жеткізу бойынша нақты міндеттерді шешуге мҥмкіндік
беретін жҥйелі байланыстың болуын қамтамасыз ету қабілеті болу маңызды.
Лидерлік – қандай да бір ортақ ҧйымның мақсатына жетуге барлығының кҥшін бағыттай алатын,
жекелеген тҧлғаға да, топқа да ҽсер ете алуы. Ол беделді тҧлғаның топ мҥшелеріне ықпал етуімен
байланысты.
Ал, мектепке дейінгі балалардың ойын ҽрекеті арқылы лидерлік сапасын қалыптастырудың педа-
гогикалық шарттарын тҿмендегідей тҧжырымдаймыз:
– оқу-тҽрбие ҥдерісі ойын арқылы лидерлік сапасын арттыру бағдарламаларымен қамтамасыз
етілуі;
– мектепке дейінгі балалардың лидерлік сапаларын ойын ҽрекетінде
қолдана білу біліктіліктері
мен дағдыларының қалыптасуы.
– «Мектепке дейінгі балалардың ойын ҽрекеті арқылы лидерлік сапасын қалыптастыру» арнайы
курс бағдарламасын жоғары педагогикалық оқу орындарының оқу ҥдерісіне енгізу.
Зерттеу барысында жасалған теориялық талдаулар негізінде тҿмендегідей тҧжырым жасауға
болады:
– Зерттеу барысында «лидер», лидерлік», лидерлік сапа» ҧғымдарына контент-талдау арқылы
мектеп жасына дейінгі балалардың ойын ҽрекеті арқылы лидерлік сапасының мҽні анықталды. Зерт-
теудің практикалық-тҽжірибелік бҿлімі ҽлі де зерттелуде...
Пайданылған әдебиеттер тізімі:
1 Н.Ә. Назарбаевтың Жолдауы "Қазақстан жолы-2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси
бағыты. – Егемен Қазақстан 2013 жыл 28 ақпан
2 Меңжанова Ә. Мектепке дейінгі педагогика. – Алматы: Рауан, 1992
3 Менджерицкая Д.В. Воспитателю о детской игре. – М.:Просвещение, 1982