Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко

85 
 
Ақ қараған
 
+ 
+ 
+ 
+
 
Сары қараған
 
– 
– 
– 
+
 
Сақалды қайың
 
– 
– 
– 
+
 
Қайың
 
+ 
+ 
+ 
+
 
Қара аюбадам
 
+ 
– 
+ 
+
 
Кәдімгі шамшат
 
+ 
– 
– 
+
 
Кәдімгі қызылқайың
 
+ 
– 
– 
–
 
Емен 
 
+ 
– 
+ 
+
 
Қарағаш 
 
+ 
– 
+ 
+
 
Ат талшын
 
– 
+ 
+ 
–
 
Ӛткір жапырақты 
ҥйеңкі
 
+ 
– 
+ 
–
 
Кҥміс ҥйеңкі
 
– 
– 
– 
+
 
Ірі жапырақты жӛке
 
– 
+ 
– 
–
 
Сҧр қандыағаш
 
– 
+ 
– 
+
 
Кәдімгі шетен
 
+ 
– 
– 
+
 
Ақ тҧт
 
– 
+ 
– 
+
 
Алма
 
+ 
– 
– 
+
 
Кәдімгі шаған
 
+ 
– 
– 
+
 
Ескертпе. 
+  және  -  белгілері  осы  нысанның  ұшар  басының  болуын  немесе 
болмауын білдіреді
. 
Қара, сібір, ӛткір жапырақты ҥйеңкі, ақ ҥйеңкі (ақ), ат талшын, кәдімгі, 
қара  шелек,  Шығыс  боз  аршасы,  Лавсонның  сарыағашы,  арша,  мойыл, 
шырша, Сібір самырсыны, қара терек, емен, жидек шелек, Батыс боз аршасы, 
жӛке, шегіршін ағаштары аз мӛлдірлі болып табылады.
 
Жапырақтар мен қабықтардың түсі
 

86 
 
Ағаштар  мен  бҧталардың  жапырақтары  мен  қабығының  тҥсі-
ӛсімдіктердің 
тҥр-тҥрін 
таңдаудағы 
шешуші 
факторлардың 
бірі. 
Жапырақтардың  тҥсі  жыл  мезгіліне  байланысты  ӛзгереді.  Кӛктемгі-жазғы 
кезеңде  ол,  мысалы,  ашық-жасыл  (балқарағай,  ақ  қараған,  ҥшқат),  қара-
жасыл (ӛткір жапырақты ҥйеңкі, ат талшын, қарағай, далалық ҥйеңкі), қызыл 
тҥсті  (ӛткір  жапырақты,  шведлер  және  Рейтенбах,  еуропалық  және  т.б 
ҥйеңкі.) болуы мҥмкін. Кҥзде кӛптеген ағаштар мен бҧталардың тҥрлері мен 
нысандары жасыл болып қалады, мысалы, бҧта, терек, мамыргҥл, шеңгел, ал 
ӛткір  жапырақты  ҥйеңкі,  кӛктерек,  батпақты  емен,  шетен,  долана,  ырғай 
сияқты тҧқымдарда қызыл, кҥлгін және қызғылт сары тҥсті болады.   
Ағаштар мен бҧталардың діңдері мен бҧтақтарын бояуда алуан тҥрлілік 
байқалады.  Ақ  тҥсті-қайың;  ашық  –  сҧр-шетен,  сҧр  жаңғақ,  ат  талшыны; 
қоңыр және алтын тҥсті – ырғай, жасаман, итмҧрын; қызыл тҥсті — кӛкнәр, 
шие, қызыл жапырақты раушан.  
Жарық пен кӛлеңке ойыны ӛсімдіктердің тҥс бояғыштарын байытады. 
Әр 
композицияның 
тҥстік 
шешімінің 
қиындығы 
композицияның 
қабылданған  шешімін  нашарлатпау  ҥшін  ӛсімдіктер  тҥсінің  маусымдық 
ӛзгеруін алдын ала қарастыру қажеттілігімен кҥрделенеді. 
Ең кӛп қолдану мынадай тҥсті шешімдерді табады: бір-тҥсті, онда тҥсі 
ӛсімдіктер мен жасанды қҧрылыстардың пішінін және фактурасын реңдейтін 
фон  болып  табылады,  мысалы  ашық-жасыл  терек  фонындағы  ашық-жасыл 
балқарағайы  тҥс  емес,  пішін  болып  бӛлінеді;  кӛп  тҥсті,  онда  қабылдаудың 
мәні тҥрлі тҥстер мен тҥстердің жиынтығынан тҧрады, мысалы, қара-жасыл 
қылқан  жапырақты  ағаштардың  фонындағы  ақ  кҥркелер,  долана  шарбақ 
жанды қоршауының қараңғы фонындағы Ақ мҥсін немесе қара-жасыл кӛгал; 
тҥстердің,  мысалы  емен  тобы  арасында  кҥміс  терек  немесе  ашық-жасыл 
кӛгал  арасында  қара-жасыл  туя;  бір  тҥстен  екіншісіне  жҧмсақ  ауысуымен 
тҥсті шешімдер.

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: