Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко

98 
 

 
Тамыр жҥйесі жабық кӛшеттерді жыл бойы отырғызуға болады. Әрине, 
қыста  кішкентай  және  орташа  ӛсімдіктер  ешкім  отырғызылмайды,  ал  ірі 
кӛлемді ағаштар ҥшін мҧздатылған коммен қысқы отырғызу ҧзақ уақыт бойы 
практикада кеңінен қолданылатын жалғыз әдіс болып қалды. 

 
Контейнерлік кӛшеттерді отырғызу технологиясы ӛте қарапайым және 
тҥбегейлі  аз,  жоғарыда  сипатталған  тамыр  жҥйесі  ашық  кӛшеттерді 
отырғызудан  ерекшеленеді.  Сондықтан,  оны  негізге  алып,  контейнерлік 
ӛсімдіктерді отырғызудың ерекше ерекшеліктерін қарастырайық. 

 
Біріншіден,  топырақ  (жер  қоспасы)  мемлекеттік  шекаралар  арқылы 
тасымалдауға  тыйым  салынған  карантиндік  материалдар  тізіміне  кіретінін 
білу  керек,  осыған  байланысты  шет  елден  кӛшеттерді  ресми  жеткізу  ҥшін 
олар  шымтезек  салынған  контейнерлерге  немесе  алып  ӛту  ҥшін  рҧқсат 
етілген,  осы  ӛсімдіктердің  одан  әрі  ӛсуі  ҥшін  мҥлдем  жарамсыз  басқа  да 
материалға  орналастырылады.  Мҧндай  кӛшеттерді  контейнерлерден  тез 
шығарып, тҧрақты орынға ашық топыраққа немесе қалыпты жер қоспасы бар 
контейнерлерге отырғызу қажет. 

 
Соңғы  жылдары  шетелден  кӛшеттерді  жеткізумен  айналысатын 
ҧйымдар ӛз базаларында отырғызу материалдарын қайта бҧрғылау процесін 
жолға  қойды,және  сатуға,  әдетте,  контейнерлерде  Жақсы  жер  қоспасымен 
ӛсімдіктер тҥседі. 

 
Алайда, тікелей жеткізу жағдайлары да бар. 

 
Сондықтан  контейнерде  зауытты  сатып  алмас  бҧрын,  егер  сіз  оны 
тҧрақты  орынға  отырғызғанға  дейін  2-3  апта  ҧстап  тҧру  қажет  болған 
жағдайда қоспаның сапасына кӛз жеткізу керек. 

 
Отырғызар  алдында  кӛшетті  контейнерден  Мҧқият  алу  керек.  Егер 
тамырлар  комадан  шығып,  контейнер  қабырғаларының  бойымен  бҧралса, 
оларды  команың  барлық  шеңбері  бойынша  ӛткір  әкетілген  пышақтың 
бірнеше  рет  тік  қозғалыстарымен  кесу  немесе  комада  оның  бҥйір  беті 
бойынша  ҥшбҧрышты  формадағы  бірнеше  терең  емес  саңылауларды  кесу 
қажет. 

 
Одан  кейінгі  операциялар  ашық  тамыр  жҥйесі  бар  кӛшеттерді 
отырғызудан айырмашылығы аз: 

 
алдымен  отырғызылатын  шҧңқырға  жер  қоспасы,  оған  қойылған 
команың  беті  топырақ  деңгейінен  5-10  см  болатындай  етіп  тӛселеді.;
 
содан 
кейін  шҧңқырға  су  қҧйылады  және  қҧрғақ  жер  қоспасын  компом  мен 
отырғызу шҧңқырының шеті арасындағы саңылауға оның барлық периметрі 
бойынша тегістей отырып себу жҥргізіледі..
 
 
Бекіту
:  ағаштар  табиғи  ӛсетін  жерлерде  топырақ  кеңістігінің  ҥлкен 
кӛлемін  тығыз  қамтитын  тамыр  есебінен  ҧсталады.  Кӛшеттер  мҧндай 
тіректен  айырылған,  сондықтан  олар  отырғызғаннан  кейін  бекітуді  қажет 
етеді. 
Отырғызылған  бҧталар  әдетте  топырақта  жақсы  сақталады,ӛйткені  олардың 
қашу жҥйесі тӛмен орналасқан ауырлық орталығы бар. Ағаштардың ауырлық 

99 
 
орталығы  әлдеқайда  жоғары,  сондықтан  жас  ағаштар  отырғызғаннан  кейін 
бекітуді қажет етеді.
 
Отырғызуларды бекіту тіректердің көмегімен жүргізіледі:
 
*  ашық  тамыр  жҥйесі  бар  кӛшеттер 
ҥшін  бір  тірек  жеткілікті,  оны 
шҧңқырдың  тҥбіне  тҥсірер  алдында 
оның орталығынан 10-15 см. 
*  комамен  отырғызылған  кӛшеттерді 
ҥш  тіректен  жасалған  пирамиданың 
кӛмегімен нығайту керек •  
*  ірі  кӛлемді  кӛшеттер  ҥшін  ағаштың 
дҧрыс  дамуына  кедергі  келтірмейтін 
жалғыз  бекіту  жҥйесі-кӛшеттер  ҥшін 
Кобраның сақтандыру жҥйесі (Cobra®) болып табылады.
 
Білу маңызды
 
 Кҥзде  жапырақтарды  тастайтын  барлық  тҧқымдар  (пирамидаль  терек,  ақ 
акация,  қара  ольха,  еменнің  қысқы  тҥрлері)  кҥзгі  отырғызуға  нашар  тӛзімді 
және оларды кӛктемде отырғызған жақсы. 
Жазғы ағаш отырғызу қаптамалық жағдайда ең қауіпті болып табылады. Ол 
ағаштарды  жоғары  температура  мен  тікелей  кҥн  сәулесінен  қорғауды  талап 
етеді. 
Келесі ағаш тҧқымдары ересек жағдайда қайта отырғызуды қанағаттанарлық 
тҥрде ауыстырады: 
*  жапырақты:  Тҥлкі,  терек,  ҥйеңкі,  ат  каштан,  кҥл,  емен  (жақсы 
Қызыл), алма, алмҧрт, қара ӛрік, шетен, ал оңтҥстікте-тҧт; 
* қылқан жапырақты: шырша (жақсы тікенек), Майқарағай, туя, арша. 
Ересек жағдайда қайың, қарағай және қарағайлар отырғызылады.

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: