Пайдалы әсер коэффиценті
Берiлiстердiң пайдалы әсер коэффициентi қуат шамасының ілінісудегі үйкеліс, подшипниктердегі үйкеліс және жабық берілістерде майдың орналластыру мен шашылуына (гидравликалық) байланысты болып табылады.
немесе ;
- берілістің жоғалған қуаты;
- ілінісудегі үйкелістен жоғалған қуатии;
- подшипниктердегі үйкелістен жоғалған қуаты;
- гидравликалық жоғалған қуат.
; ; ; белгілеу енгізу арқылы берілістің п.ә.к. төмендегі түрде жазамыз.
; немесе
Сатылы орналасқан бiрнеше берiлiстердiң жалпы пайдалы әсер коэффициентi,олардың әрқайсысының пайдалы әсер коэффициенттерiнiң көбейтiндiсiне тең:
- берiлiстердiң жалпы пайдалы әсер коэффициентi.
- жеке берiлiстердiң пайдалы әсер коэффициентi.
К.П.Д.
Жабық цилиндрлі беріліс үшін:
Ашық цилиндрлі беріліс үшін:
Жабық конусты беріліс үшін:
Ашық конусты беріліс үшін:
2.3.3. Тiстi берiлiстердiң кинематикасы мен геометриясы.
Тісті берілістің пішініне қойылатын негізгі талаптар беріліс санының тұрақтылығы мен дайындалу технологиясы күрделі болмауы қажет. Бұл шартты эвольвенттік ілігу толығырақ қанағаттандырады.
Эвольвента пішінді тістерді қарапайым түзу құралдармен кесіп дайындауға болады. Кесу кезінде түзу сызықты пішінді кескіш құралдың(рейканың) орта сызығына сәйкес келетін шнңберді немесе кескіш құрал кесу кезінде жылжитын шеңберді бөлгіш шеңбер деп, ал оның диаметрі d –бөлгіш шеңбер диаметрі деп аталады.
Тісті дөңгелектердің өлшемдері ілінісу модулі – m және тістер саны – z сипатталады.
Сурет-2
1. Бөлгіш шеңбер диаметрі: d=mtΖ=mnZ/cosβ, мм
Мұнда: р-ілінісу қадамы;
Ілінісу қадамы деп қатар тұрған екі тістің бөлгіш шеңберімен өлшенген аттас нүктелер ара қашықтығын атайды. Ілінісудегі дөңгелектердің қадамы бір-біріне тең болуы керек. Шеңбер бойынша өлшенген ілінісу қадамы:
рn – қалыпты қадам, мм өлшенеді;
рt – шеңберлік қадам,мм өлшенеді;
β – тістің көлбеу бұрыш, град. өлшенеді.
2. Ілінісу модулі – ілінісу қадамына тура пропорционал шама, ілінісудің негізгі параметрі болып табылады.
Іліністің қалыпты және шеңберлік модулі:
mn=рn/π; mt=рt/π= mn/cosβ;
Қалыпты модуль mn берілістің негізгі өлшемі болып саналады және олардың шамасы 1-кестеде көрсетілген стандартық мәндерге сәкес етіп алынады.
1-кесте
Қатар
|
Модульдер шамасы, мм
|
1
|
1,0
|
1,25
|
1,5
|
2,0
|
2,5
|
3,0
|
4,0
|
5,0
|
6,0
|
8,0
|
10
|
12
|
2
|
1,25
|
1,375
|
1,75
|
2,25
|
2,75
|
3,5
|
4,5
|
5,5
|
7
|
9
|
11
|
14
|
3. Тіс төбесінің диаметрі: , мм
4. Тіс ойығы шеңберінің диаметрі: ,, мм
5. Осьаралық қашықтық: ,мм
6. Беріліс саны u =
Цилиндрлі түзу тісті берілістер үшін беріліс саны u 3-6; және олардың ең үлкен мәні u болуы керек.
7. Стандартты ілінісу бұрышы: - 20°.
8. Тісті дөңгелектердің ендік коэффиценті ψва=в2/аw
мұндағы: в2 – тісті дөңгелектің ені.
Есептеу барысында ψва шамасы, орналасуына байланысты көрсетілген
2-кестедегі мәндер арасында болуы тиіс.
2-кесте
№
|
Тісті дөңгелектертің тірекке
байланысты орналасуы
|
ψва
|
1
|
симметриялы
|
0,4....0,5
|
2
|
симметриялы емес
|
0,25....0,4
|
3
|
бір шетіне орналасқан
|
0,2....0,25
|
Түзу тісті берілістерді қиғаш тісті берілістің жеке түрі ретінде, яғни β=0 болған жағдайда деп қарастыруға бола береді.
Достарыңызбен бөлісу: |