Қысқа мерзімді дебиторлық берешек («Бухгалтерлік баланс» нысанының
014, 017, 019-жолдары)
Көрсеткіштер
|
Жол коды
|
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер
|
Қызметкерлер
|
Өзгелер
|
Барлығы
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
Есепті кезеңнің басындағы сальдо
|
010
|
|
|
|
|
Дебиторлық берешектің есептелуі
|
011
|
|
|
|
|
Дебиторлық берешектің өтелуі
|
012
|
|
|
|
|
Есепті кезеңнің аяғындағы сальдо
|
013
|
|
|
|
|
Есепті кезеңнің басындағы күмəнді борыштар бойынша резерв сальдосы
|
020
|
Х
|
х
|
х
|
|
Есепті кезеңдегі күмəнді борыштар бойынша резерв есептелген
|
021
|
Х
|
х
|
х
|
|
Есепті кезеңдегі күмəнді борыштар бойынша резерв есептен шығарылған
|
022
|
Х
|
х
|
х
|
|
Есепті кезеңнің басындағы күмəнді борыштар бойынша резерв сальдосы
|
023
|
Х
|
х
|
х
|
|
Таза өзіндік құны бойынша есепті кезеңнің басындағы сальдо
|
030
|
|
|
|
|
Ұрлықтар мен жетіспеушіліктер бойынша дебиторлық берешектер түсін- дірме жазбада мына деректер бойынша жеке ашылады [6.8-кесте].
6.8-кесте
Ұрлықтар мен жетіспеушіліктер бойынша дебиторлық берешектер
(1262, 1280-шоттар)
Көрсеткіштер
|
Жол коды
|
Есепті кезеңнің
басында
|
Есепті кезеңнің
аяғында
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Активтердің жетіспеушіліктері жəне ұрланулары бойынша:
|
010
|
|
|
өз қызметкерлерінің дебиторлық берешегі
|
011
|
|
|
басқа жеке жəне заңды тұлғалардың
дебиторлық берешектері
|
012
|
|
|
Барлығы
|
|
|
| Дебиторлармен есеп айырысуды түгендеу
Дебиторлармен есеп айырысуды түгендеу нəтижелері бойынша өндіріп алу үшін мүмкін емес мынадай:
1) дебиторлық берешек:
өндіріп алуға сот бас тартқан, оның ішінде талап ету уақытының өтіп кету себебі бойынша;
мүлкінің жетіспеуіне байланысты борышкерді таратқан кезде қанағаттандырылмаған, сондай-ақ тарату балансын бекіткенге дейін кре- дит беруші мəлімдемеген;
егер міндеттеме борышкердің қайтыс болуына байланысты тоқтатылса, егер атқару борышкердің жеке қатысуынсыз жүргізіле алмаса немесе міндеттеме борышкердің жеке басына басқаша ажыратусыз байланысты болса.
Мемлекеттік мекеменің басшысы есеп айырысуларды түгендеу актісін (онда басшының бұйрығына сəйкес комиссия құрамы, дебиторлардың атауы, берешектің сомасы, пайда болуының уақыты мен себебі көрсетіледі), сондай- ақ түгендеу комиссиясы хаттамасының негізінде бұл туралы 10 күн мерзімде бюджеттік бағдарламалар əкімшісіне хабарлай отырып, дебиторлық берешекті есептен шығару туралы шешім қабылдайды.
Үмітсіз дебиторлық берешекті есептен шығару мынадай тізбектермен көрсетіледі:
егер бұрын күмəнді берешекке резерв құрылса – тепе-тең құрылған ре- зервке: 1290 «Күмəнді дебиторлық берешектер бойынша резерв» шотының дебеті жəне үмітсіз берешек қосалқы шотының кредиті;
егер күмəнді берешекке резерв болмаса – шығыстарға: 7140 «Өзге операциялық шығыстар» шотының дебеті жəне үмітсіз берешектің тиісті қосалқы шоттарының кредиті.
Өткен қаржы жылдарында пайда болған дебиторлық берешек сомасын қайтарған жағдайда жазбалар (бір мезгілде) жүзеге асырылады:
дебиторлық берешек сомасы есепте болған кезде: 1010 «Кассадағы ақша қаражаты» шотының дебеті жəне дебиторлық берешектің тиісті шотының кредиті; 7120 «Бюджетке төленетін төлем бойынша шығыстар» шотының дебеті жəне 3133 «Өзге операциялар бойынша бюджет алдындағы қысқа мерзімді кредиторлық берешек» қосалқы шотының кредиті; 3133 «Өзге опе- рациялар бойынша бюджет алдындағы қысқа мерзімді кредиторлық берешек» қосалқы шотының дебеті жəне 1010 «Кассадағы ақша қаражаты» шотының кредиті;
бұрын есептен шығарылған дебиторлық берешек қалпына келтіруге жа- тады: дебиторлық берешектің тиісті шотының дебеті жəне 6360 «Өзге кірістер» шотының кредиті; 1010 «Кассадағы ақша қаражаты» шотының дебеті жəне дебиторлық берешектің тиісті шотының кредиті; 7120 «Бюджетке төленетін
төлем бойынша шығыстар» шотының дебеті жəне 3133 «Өзге операциялар бойынша бюджет алдындағы қысқа мерзімді кредиторлық берешек» қосалқы шотының кредиті; 3133 «Өзге операциялар бойынша бюджет алдындағы қысқа мерзімді кредиторлық берешек» қосалқы шотының дебеті жəне 1010
«Кассадағы ақша қаражаты» шотының кредиті.
Есепті кезеңнің аяғына өтелмеген, шетел валютасында берілген жəне ақша қаражатымен алуға/өтеуге жататын дебиторлық берешек валюта айырбастаудың түпкілікті бағамы бойынша шетел валютасын қайта есептеу жолымен Қазақстан Республикасының ұлттық валютасында көрсетіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |