Дәстүрлі емес және аз тараган дақылдарды қолдануда жасыл конвейер жүйесі. Жасыл конвейерді ұйымдастырғанда дақыл түрлерін көп алмауға тырысады. Өйткені оларды өсіру, жинау, тұқымдарын табу қиындықтар туғызады. Шаруашылықтарда жасыл конвейерге 7-8 дақылдар, табиғи және екпе жайылымдар, көпжылдық және біржылдық шөптер, сүрлемдік дақылдар, мал азықтық тамыр жемістілер, бақша дақылдары алынады. Аралық дақылдар өсіруге көңіл бөлінуге тиісті, соның нәтижесінде егістік жерді пайдалану 20-30% дейін өсетіні және алынатын көк азықтың қоректілігі артатыны белгілі. Төменгі кестелерде жасыл конвейерді республиканың кейбір аймақтарында ұйымдастыру жобалары келтірілген. Мал азықтандыруға сүрлем, пішендеме,шырынды азықтарды жасыл конвейер жүйесінде қолданудың маңызы өте зор. Бұл жағдайда жасыл конвейер толықтай пайдаланып сауын сиырларының сүт өнімдері 2-3 есеге дейін өсетіні көптеген зерттеулер мен алдыңғы қатарлы шаруашылықтардың көрсеткіштерінен белгілі.
Қазақстанның орманды-далалық аймағында сауын сиырға арналған жасыл конвейер жобасы (Қарабалық тәжірибе стансасының мәліметі)
Конвейерге дақылдар және олардың реттік жолдары
|
Себу мерзімі
|
Пайдалану мерзімі
|
Күздік қара бидай
|
өткен жылдың тамызы
|
25.05-5.06
|
Көпжылдық бұршақ-астықты шөп қоспасы (жоңышқа+қылтықсыз арпабас+эспарцет+еркек шөп)
|
өткен жылдардың егістігі
|
6.06-30.06
|
Бұршақ - сұлы қоспасы (ас бұршақ+сұлы)
|
1ші мерзім 25-28.04
|
1-10.07
|
Бұршақ – сұлы қоспасы
|
ІІ-мерзім 8-10.05
|
11-20.07
|
Бұршақ – сұлы қоспасы
|
ІІІ мерзім 18-20.05
|
21-31.07
|
Бұршақ – судан немесе
|
Іші мерзім
|
|
Бұршақ – тары қоспасы
|
8-10.06
|
1-10.08
|
Бұршақ – тары қоспасы
|
ІІші мерзім 18-20.06
|
11-20.08
|
Жүгері
|
15-20.05
|
21-31.08
|
Бұршақ – сұлы қоспасы
|
ІVмерзім 8-10.07
|
1-20.09
|
Жаздық рапс
|
20-30.07
|
21.09
|
Мал азықтық қызылша (немесе қант қызылша)
|
10-15.05
|
10-15.09
және мал қорада тұрғанда
|
Қазақстанның далалық аймағында 100 бас сиырға (тәулік көк азық нормасы 50-60 кг) арналған жасыл конвейер жобасы (салмағы 400 кг тәулік сүт өнімі 10 кг)
Конвейерге дақылдар және реттік пайдалану жүйелері
|
Себу мерзімі
|
Пайдалану мерзімі
|
Табиғи жайылымдар
І мерзім
|
-
|
24.04-1.05
|
ІІ мерзім
|
|
15.09-1.10
|
Екпе ижайылымдар
|
|
|
І мерзім
|
өткен жылдары
|
1.05-5.05
|
ІІ мерзім
|
|
1.10-20.10
|
Күздік қара бидай
|
өткен жылдары тамызы
|
5.05-20.05
|
Көпжылдық шөп
І мерзім
|
өткен жылдары
|
20.05-10.06
|
Сиыр жоңышқа+сұлы 1ші кезең себу
|
1-5.04
|
10.06-20.06
|
Көпжылдық шөп ІІ мерзім
|
өткен жылдары
|
20.06-5.07
|
Сиыр жоңышқа+сұлы 1ші кезең себу
|
15-20.04
|
5.07-10.07
|
Жүгері, судан шөбі, қонақ жүгері+май бұршақ
1ші кезең себу
|
1-10.05
|
10.07-5.08
|
2ші кезең себу
|
15-20.05
|
5.08-20.08
|
3ші кезең себу
|
1-10.06
|
20.08-10.09
|
Қайталап 4ші-6ші кезеңдер себу
|
25.05-20.06
|
20.08-10.09
|
1ші кезеңде себілген дақылдар (судан шөбі, қонақ жүгері) алшыны
|
1-10.05
|
10.09-15.09
|
Шырынды бақша дақылы
|
20-25.04
|
10.07-1.09
|
Шырынды бақша дақылы
|
20-30.04
|
20.10-1.11
|
Екпе шөптер және табиғи жайылымдар алшыны
|
-
|
1.09-15.10
|
Мал азықтық қырыққабат
|
5-10.04
|
1.08-15.09
|
Шөлейт аймақта суармалы жердегі жайылымдық жасыл конвейердің жобасы (ірі қара малға)
Мал азықтық дақылдар
|
Себу мерзімі
|
Пайдалану кезеңі
|
Табиғи жайылым
|
-
|
Оның көлеміне және орналасқан аймағына қарай (жайылым кезеңдерінде)
|
Жоңышқа, 4-5 шабыс
|
Өткен жылғы егістер
|
20.04-20.10
|
Күздік қара бидай + ас бұршақ
|
күздігүні
|
1.05-15.05
|
Сұлы + асбұршақ
|
Ерте көктемде
|
20.05-5.06
|
Судан шөбі 3-4 шабыс
|
10-20.04
|
5.06-20.10
|
Жүгері (көктемде сепкен)
|
10-20.04
|
10.07-10.09
|
Мал азықтық қызылша
|
Ерте көктемде
|
25.08-25.09
|
Ерте жиыннан кейінгі сепкен жүгері (шабыннан кейінгі дақыл)
|
1.06-10.06
|
15.09-20.10
|
Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік шығыс аймақтарында пішен және пішендеме дайындауға арналған жасыл конвейер жобасы
Дақылдар
|
Себу мерзімі
|
Жинау мерзімі
|
Жоңышқа 1ші орым
|
Өткен жылғылар
|
6-11 мамыр
|
1 кезең (шанақтанғанға дейін)
|
|
|
2 кезең (шашақтанған кезде)
|
|
12-23 мамыр
|
3 кезең (гүлдене бастағанда)
|
|
20-30 мамыр
|
Күздік қара бидай, күздік бидай
|
Өткен жылғы
|
15 мамыр
|
Сұлы+сиыр жоңышқа; сұлы-ас бұршақ; арпа+сиыр жоңышқа
|
1-10 сәуір
|
15 маусым
|
Жоңышқа 1 жылғы егістік
|
1-5 сәуір
|
15-25 маусым
|
Жоңышқа 2ші орым
|
Өткен жылғылар
|
|
1ші кезең
|
|
20-26 маусым
|
2ші кезең
|
|
26-30 маусым
|
3ші кезең
|
|
30 маусым-5 шілде
|
Судан шөбі
|
|
|
Жоңышқа 1ші егістік
|
5-10 сәуір
|
15-20 маусым
|
2ші орым
|
1-5 сәуір
|
20 шілде-5 тамыз
|
Жоңышқа 3ші орым
|
Өткен жылғылар
|
5-8 тамыз
|
1ші кезең
|
|
|
2ші кезең
|
|
8-15 тамыз
|
3ші кезең
|
|
15-21 тамыз
|
Қонақ жүгері, судан шөбі 2ші орым
|
5-10 сәуір
|
20 тамыз-1қыркүйек
|
Жоңышқа, 4ші орым
|
Өткен жылғылар
|
17қыркүйек-16 қазан
|
Шаруашылықтарға ұсынылған жасыл конвейер үлгілерінің әртүрлі табиғи аймақтарда және малдардың түрлеріне қарай айтарлықтай ерекшеліктері бар. Мұндай ерекшеліктерге мал азықтық дақылдарды таңдау, себу мерзімдері мен оны пайдалану жүйелері жатады.
Достарыңызбен бөлісу: |
