Психологиялық-педагогикалық қолдау деңгейлері:
жеке;
топтық;
сынып деңгейінде;
мектеп деңгейінде.
Сүйемелдеу нысандары:
кеңес беру;
диагностика;
түзету-дамыту жұмысы;
алдын алу;
оқу-ағарту.
Психологиялық-педагогикалық қолдау бағыттары.
* Оқушылардың өтпелі кезеңдегі бейімделу процесін психологиялық-педагогикалық қолдау (5-сынып).
* "Тәуекел тобы" оқушыларын психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу.
* Білім беру процесінің барлық қатысушыларын психологиялық ағарту.
* Білім алушылардың мүмкіндіктері мен қабілеттерінің мониторингі.
* Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды анықтау және қолдау.
* Дарынды балаларды анықтау және қолдау.
* Оқытуды саралау және даралау.
* Психологиялық денсаулықты сақтау және нығайту.
* Қызметтің әрі қарайғы кәсіби саласын саналы және жауапты таңдауды қамтамасыз ету.
Психологиялық-педагогикалық қамтамасыз ету:
* сараланған шарттар (оқу жүктемесінің оңтайлы режимі);
* психологиялық-педагогикалық жағдайлар (оқу-тәрбие процесінің түзету-дамытушылық бағыты; баланың жеке ерекшеліктерін ескеру; жайлы психоэмоционалды режимді сақтау; білім беру процесін оңтайландыру, оның тиімділігін, қол жетімділігін арттыру үшін заманауи педагогикалық технологияларды, оның ішінде ақпараттық, компьютерлік технологияларды пайдалану);
* мамандандырылған жағдайлар (мүмкіндігі шектеулі білім алушылардың ерекше білім беру қажеттіліктеріне бағдарланған оқытудың арнайы міндеттерінің кешенін ұсыну; баланың даму ерекшелігін ескере отырып, сараланған және дараланған оқыту; жеке және топтық түзету-дамыту сабақтарында жүзеге асырылатын білім алушыға кешенді әсер ету);
* Денсаулық сақтау жағдайлары (сауықтыру және қорғау режимі, физикалық және психикалық денсаулықты нығайту, білім алушылардың физикалық, ақыл-ой және психологиялық жүктемелерінің алдын алу, санитарлық-гигиеналық ережелер мен нормаларды сақтау).
4. Инклюзивті білім беру ортасында мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің мәні.
Бүгінгі таңда білім берудегі инклюзивті процесс мүгедек баланы жалпы білім беру мекемесіндегі қарапайым құрдастарының ортасына қосуды және қабылдауды, оның арнайы білім беру қажеттіліктерін ескере отырып, бейімделген немесе жеке білім беру бағдарламалары бойынша оқытуды қамтамасыз ететін арнайы ұйымдастырылған білім беру процесі ретінде түсініледі.
Даму ерекшеліктері бар балаларды құрдастарымен бірге инклюзивті оқыту-бұл әр түрлі балаларды арнайы бөлінген топта емес, бір сыныпта оқыту
Инклюзивті тәсіл кезінде оқудағы қандай да бір қиындықтары бар оқушыларды стандартты мектептің қолданыстағы талаптарына бейімдемеу керек, бірақ мектептерді реформалау және оқытудың басқа педагогикалық тәсілдерін олар пайда болған барлық студенттердің ерекше білім беру қажеттіліктерін толығымен ескеруге болатындай етіп іздеу керек.
Инклюзивті білім беру тиімділігінің негізгі өлшемі-әлеуметтенудің сәттілігі, мәдениетке кіріспе, барлық балалардың, соның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың әлеуметтік тәжірибесін дамыту [9].
Инклюзивті білім беру жүйесін іске асыру ерекше білім беру қажеттіліктері бар оқушыларды оқытудағы кедергілерді жеңуді көздейді:
- оқушының "сәулеттік" ортасының кедергілері - қоршаған ортаның физикалық қол жетімсіздігі (мысалы, үйде және мектепте пандустар мен лифтілердің болмауы, үй мен мектеп арасындағы көліктің қол жетімсіздігі, мектепке барар жолда дыбыстық бағдаршамдардың болмауы және т.б.).
- арнайы педагогикалық қолдауды ұйымдастыруға қосымша шығындар қажет болған жағдайда қаржылық кедергі;
- оқушылардың қарым-қатынасы мен олардың болмысының әлеуметтік контекстінен туындайтын кедергілер-әлеуметтік қатынастардың кедергілері ("қарым-қатынас" немесе әлеуметтік кедергілер)
Инклюзивті білім беру жүйесін іске асыру үшін ең маңыздысы әлеуметтік кедергілер болып табылады. Сондықтан инклюзивті процесті жүзеге асырудың жолын таңдаған мектеп, ең алдымен, өзінің мектеп мәдениеті ретінде инклюзивті білім берудің негізгі қағидаларын ұстануы керек. Олардың сегізі:
1. Адамның құндылығы оның қабілеттері мен жетістіктеріне байланысты емес;
2. Әр адам сезінуге және ойлауға қабілетті;
3. Әр адам қарым-қатынас жасауға және естуге құқылы;
4. Барлық адамдар бір-біріне мұқтаж;
5. Шынайы білім беру нақты қарым-қатынас контекстінде ғана жүзеге асырылуы мүмкін;
6. Барлық адамдар құрдастарының қолдауы мен достығына мұқтаж;
7. Барлық студенттер үшін прогреске қол жеткізу мүмкін емес нәрселерден гөрі не істей алатындығында болуы мүмкін;
8. Әртүрлілік адам өмірінің барлық аспектілерін күшейтеді [9].
Жалпы білім беретін мекемелерде мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім берудің негізгі принциптерін іске асыру келесі мазмұнды және ұйымдастырушылық тәсілдерге, әдістерге, формаларға негізделген:
- Жеке оқу жоспары және мүмкіндігі шектеулі оқушының жеке білім беру бағдарламасы - академиялық білім мен өмірлік құзыреттілікті дамыту бойынша;
- мүмкіндігі шектеулі баланы білім беру мекемесінде және одан тыс жерлерде әлеуметтік оңалту;
-мүмкіндігі шектеулі баланы оқыту және әлеуметтендіру процесінде психологиялық-педагогикалық қолдау;
-білім беру мекемесінің психологиялық-педагогикалық консилиумы;
- мүмкіндігі шектеулі баланың жеке психологиялық-педагогикалық даму картасы;
- мүгедек баланың портфолиосы;
- арнайы білім беру элементтері бар жалпы білім беру саласындағы,әлеуметтік бейімдеу және оңалту саласындағы мұғалімнің құзыреттілігі;
- инклюзивті білім беру саласында жалпы білім беру мекемесі мұғалімдерінің біліктілігін арттыру;
- білім беру стандарттарына сәйкес мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім беру жағдайында білім беру бағдарламасының пәндерін меңгерудің жұмыс бағдарламалары;
- оқу процесінде мүгедек баланы тьюторлық сүйемелдеу;
- бейімделген білім беру ортасы-мекеменің сыныптары мен басқа да үйжайларының қолжетімділігі( кедергілерді жою, мекеме ортасының достығын қамтамасыз ету);
- бейімді білім беру ортасы-білім беру процесін ассистенттік құралдармен және технологиялармен (ыңғайлы және тиімді қолжетімділікті қамтамасыз етудің техникалық құралдарымен) жарақтандыру);
- бейімделгіш білім беру ортасы-оқыту мен әлеуметтендірудің коррекциялық-дамытушы пәндік ортасы;
- оқушылар ұжымын біріктіру, ынтымақтастық, өзара іс-қимыл және өзара көмек дағдыларын дамыту;
- мекеменің тәрбие жүйесінің білім беру процесіне қатысушылардың толерантты қабылдауы мен қарым-қатынасын қалыптастыру мен дамытуға бағдарлануы [9].
Осылайша, кез-келген білім беру қажеттіліктері бар кез-келген балаға бағытталған Инклюзивті болу үшін мектептің өзі өзгеруі керек. Бұл ұйымдастырушылық, мазмұнды, құндылық өзгерістерін қажет ететін күрделі процесс. Оқытуды ұйымдастырудың формаларын ғана емес, сонымен бірге оқушылардың оқу өзара әрекеттесу тәсілдерін де өзгерту қажет.
Мектепте оқыту дәстүрі білімді тарату ретінде оқуға қатысушылардың қарым-қатынасы, жаңа білімді бірлесіп іздеу бойынша арнайы ұйымдастырылған іс-әрекетке айналуы керек.
Мұғалімнің білім беру бағдарламасына кәсіби бағдарлануы сөзсіз оқушының жеке мүмкіндіктерін көру қабілетіне және оқу бағдарламасын бейімдеу қабілетіне өзгеруі керек. Сүйемелдеу мамандарының кәсіби ұстанымы оқу процесін қолдауға, мұғалімді сабақта қолдауға, оқушыға бағдарламалық материалды және басқа балалармен қарым-қатынас тәсілдерін игеруге көмектесуге бағытталуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |