Деңгейлік тапсырмалар

1. 
   Сан есім дегеніміз не?
   
2. 
   Цифрмен жазылған сан есімдерді жазумен жазып, дара, күрделісін ажырат.
   

3. 
   Берілген сан есімдерге сөйлем құра.
   

1. 
   Сан есімнің түрленуі туралы айт және мысалдар келтір.
   

2. 
   Сан есім мағыналық түрлеріне қарай нешеге бөлінеді? Қарамен жазылған сан есімдердің мағыналық түрін анықтап, құрамына қарай талда.
   

(Халық даналығы.)

1. 
   Сан есімнің сын есімнен айырмашылығы неде? Мысал келтір.
   
2. 
   Дара есімдерді бір бөлек, күрделі сан есімдерді бір бөлек жаз.
   

3. 
   Төмендегі сан есімдерді цифрмен жаз.
   

1. 
   Төмендегі мақал – мәтелдерді оқып түсін. Сан есім кездессе, сөйлемнің қандай мүшесі екенін және жасалу жолын айт.
   

Екі сегіз – он алты.

Екі жақсы ерікпес,

Екі жаман бірікпес.

Қырық күн ырыс кетеді.

(«Ақылдың көзі» кітабынан.)

2. 
   Сан есімдердің мағыналық түрлерін қатыстырып, «Математика сабағында» тақырыбына мәтін құра және сан есімдерге толық талдау жаса.
   

«Ұлық болсаң кішік бол» деген тақырыпқа өз пікіріңді жаз.

1. 
   Есімдік туралы айтып, мысал келтір.
   
2. 
   Жырдан есімдіктерді тап.
   

Туған жер қандай көркем мөлдіреген,

Желегі жермен бірге желбіреген.

Аралап күндіз – түні жүрсем - дағы,

Тыншымай ет жүрегім елжіреген.

Ыстық – ау бүлдіргенді өзендерің,

Саянда сайрап өскен өрендерің.

Мен едім соның бірі – қарыздармын,

Әлі де аз сіңірген өз еңбегін.

Қашан да қарыздармын, елім, саған,

Анамсың алыс жүрсем көп аңсаған.

Жүректің арнап ыстық махаббатын,

Туған ел, берерім көп менің саған.

(М. Ниязбеков.)

3. 
   Жіктеу, сұрау, сілтеу есімдіктерін жазып, сөйлем құра.
   

1. 
   Кестені толтырып, есімдіктердің емлесі туралы айт.
   

2. Көп нүктенің орнына тиісті есімдікті қой, мағынасын аш.

а)..... елінде сұлтан болғанша, .. еліңде ұлтан бол.

ә) .... ор қазба - ... түсерсің.

б) Жақсы ... басынан көреді, жаман жолдасынан көреді.
І деңгей

«Туған жер – алтын бесігім» атты шағын шығарма жаз.

1. 
   Етістік туралы түсінік бер.
   
2. 
   Өлеңді мәнерлеп оқы. Қимыл, іс- әрекетті білдіретін сөздерді тауып, оларға сұрақ қой.
   

Қайдан тапсын дананы аласалар.

Абайды Мұхтар тауып, Мұхтарды Абай,

Халқын да даңқты етпек және солар.

Ұрпағын көп жаңарту ұшқыны дәл,

Қырындай көк жүзінде ұшып бұлар.

Қазақ деген бақытты ел жер бетінде,

Абай, Жамбыл, Мұхтардай үш шыңы бар.

( Ә. Дастанұлы.)

3. 
   Етістіктің қанша ерекше түрі бар? Мысал келтір.
   

1. 
   Кестені толтыр.
   

2. 
   Сөйлемдегі етістіктерді тауып, қызметін анықта.
   

Не мен жатырқаған шығармын, не сен өзгерген шығарсың.(С. Мұқанов)

Теледидардан көрсетілетін бағдарламалар туралы пікір жазып, ішіндегі

етістіктердің астын сыз.

ІІІ деңгей

1. 
   Түсініп оқы. Көсемшелердің төмендегі жұрнақтарына мысал жаз.
   

• 
  ғалы, - гелі, -қалы, -келі.
  

Ғибрат ал жақсылықтан жақын жүріп,

Аулақ қаш жамандықтан сырттан шеттей.

Орынсыз батырлыққа арандама,

Әр істің мазмұнына көзің жетпей.

Жігіттер, мұнан ғибрат алмай болмас,

Адамға бірлік керек, болса жолдас.

Бірінің айтқанына бірі көнбей,

Істеген бәтуасыз ісің оңбас....
(М.Дулатов.)

2. Етістіктің есімдерден қандай айырмашылығы бар? Мысал келтір.

3. Төмендегі етістіктерден сөйлем құра.

Келе жатыр, сөйледі, жазда ойнап жүр, айтты.

1. 
   Көсемшенің түрленуі туралы айтып, оны мысалдармен дәлелде.
   
2. 
   Кестені толтыр.
   

Бірлік, ынтымақ туралы қандай тақпақ, ән, өлең, мақал – мәтел білесің?

1. 
   Есімше туралы түсіндір және мысал жаз.
   
2. 
   Бірде есім сөздің, бірде етістіктің қызметінде қолданатын етістіктің түрін айт.
   
3. 
   Төмендегі есімшелерді жекеше, көпше түрде жікте.
   

1. 
   Кестені толтыр.
   

2. 
   Мақалдан есімшелерді тауып, қай сөз табының қызметін атқарып тұрғанын түсіндір.
   

Еңкейгенге еңкей,

Басың жерге жеткенше.

Шалқайғанға шалқай,

Төбең көкке жеткенше.
І деңгей

«Ұрлық түбі – қорлық» деген тақырыпта сыбайлас жемқорлыққа байланысты өз пікірің.

1. 
   Бірде етістіктің, бірде үстеудің қызметін атқаратын етістіктің ерекше түрін айт.
   
2. 
   Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен айырмашылығын айтып, мысалдар келтір.
   
3. 
   Көсемшенің жұрнақтарына мысалдар жаз.
   

1. 
   Өлеңнің жалғасын жазып, көсемшелерді түрленуі мен қызметіне қарай талда.
   

Орын таппай баптанба,

Құмарланып шаттанба,

Ойнап босқа күлуге.

Бес нәрседен қашық бол,

Бес нәрсеге асық бол ....

2. 
   Кестені толтыр.
   

«Алманың атасы – Алматы» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.

1. 
   Есімдерше түрленіп, шақпен де, жақпен де байланысты болмайтын етістіктің түрі қандай етістік?
   
2. 
   Төмендегі тұйық етістікті септе.
   

3. 
   Сөйлемдерден тұйық етістіктерді тауып, астын сыз.
   

Мен өтірік айту дегенді, көзге күлімдеу дегенді, біреуге жарамсақтану

дегенді білмеймін. ( Х. Есенжанов.)
ІІ деңгей

1. 
   Тұйық етістіктің емлесіне мысалдар жаз және төмендегі сөздердің қатесін тауып, дұрысын жазып, себебін түсіндір.
   

2. 
   Тұйық етістіктен жасалған тұрақты 10 сөз тіркесін жаз.
   

Шешуінде тұйық етістік болатын жұмбақ шығар.

1. 
   Тұйық етістік дегеніміз не? Мысал келтір.
   
2. 
   Тұйық етістіктің есімше, көсемшеден айырмашылығы.
   
3. 
   Төмендегі сөздерден тұйық етістік жаса.
   

1. 
   Тұйық етістіктің жасалу жолын түсіндіріп мысал жаз, жұрнағын дефис арқылы көрсет.
   
2. 
   Төмендегі жұмбақтардан тұйық етістіктерді тап.
   

Жаза – жаза арықтаған.

ә)Ұшып жүру үшін де

Жаралған бұл мүсін бе?

Сезімталы осы мал

Төрт түліктің ішінде.

Бұл не?
І деңгей

« Ел іші – алтын бесік» деген тақырыпқа ойтолғау жаз.

1. 
   Үстеу туралы айт және мысал жаз.
   
2. 
   Мәтіннен үстеулерді тауып, мағынасын түрлеріне қарай ажырат.
   

3. 
   Төмендегі үстеулерді қатыстыра отырып, сөйлем құра және осы үстеулерді құрамына қарай ажырат.
   

1. 
   Кестені толтыр. Үстеудің мағыналық түрлері
   

2. 
   Құрамында мезгіл, мекен, сын- қимыл үстеулері бар мақал – мәтелдер жаз.
   

«Бақыт дегенді қалай түсінесің?» деген тақырыпқа ойтолғау жаз.

1. 
   Еліктеу сөз деген не?
   
2. 
   Төмендегі еліктеу сөздерге сөйлем құра.
   

3. 
   Сөйлемдегі көп нүктенің орнына тиісті еліктеуіш сөздерді қой.
   

1. 
   Кестені толтыр.
   

2. 
   Төмендегі сөздерге негізгі, туынды, күрделі еліктеу сөздерді қатыстырып, сөйлем құра.
   

Өзің ұнататын ақын жайлы «Менің сүйікті ақыным» деген тақырыпта шағын шығарма жаз.

1. 
   Шылаудың басқа сөз таптарынан қандай айырмашылықтары бар?
   
2. 
   Не себепті шылаулар сөйлем мүшесі бола алмайды?
   
3. 
   Төмендегі мәтіннен шылауларды тауып, түрлеріне ажырат, емлесіне назар аудар.
   

Профессор Ахмет Жұбанов пианинода бір шығарманы ойнап айтып отырса, қызы Ғазиза келіп:

• 
  Осы бір тұста нотаны ылғи қате аласыз, депті.
  

• 
  Қызым – ау, мен сен сияқты академиктің баласы емеспін ғой,- деген екен.
  

1. 
   Кестені толтыр.
   

2. 
   Мәтінді оқып шығып, кіндік шеше, кіндік аға қандай болатынын өз сөзіңмен әңгімеле. Шылаулар ды дәптеріңе түр- түрімен топтап жаз, қызметін анықта.
   

Жалпы, қазақ баласы үшін кіндік шешенің (немесе кіндік ағаның ) орны бөлек. Бұл заманда да балаларға кіндік шешесін таныстырып қойып, сыйлауға үйреткен абзал.

( «Ата салтың –халықтық қалпын» кітабынан. 149 –б.)

І деңгей

« Менің кіндік шешем» деген тақырыпта шылауларды қатыстырып, шағын шығарма жаз.

1. 
   Басқа сөз таптарынан одағайдың қандай ерекшелігі бар?
   
2. 
   Төмендегі одағайларға сөйлем құрап жаз және олар одағайдың қай түріне жатады.
   

3. 
   Өлең шумағын оқып, одағайды тап. Қандай тыныс белгісі арқылы оқшауланып тұрғанын айт.
   

1. 
   Кестені толтыр.
   

Құрастырған: Избастинова Б.Ш.,

№2 Песчан орта

жалпы білім беретін мектебінің

қазақ тілі мен әдебиет пәнінің

мұғалімі

1. 
   Алғы сөз
   
2. 
   5- сыныпта өткенді қайталау
   
3. 
   Зат есім
   
4. 
   Сын есім
   
5. 
   Сан есім
   
6. 
   Есімдік
   
7. 
   Етістік
   
8. 
   Үстеу
   
9. 
   Шылау
   
10. 
    Одағай
    

1. 
   С. Исаев, К. Назарғалиева, Ж. Дәулетбекова.
   

2. 
   Ж. Дәулетбекова. Қазақ тілі. Оқыту әдістемесі.
   

3. 
   З.Қ. Жарықбаев «Ақылдың кені» ЖШС, 2008;
   
4. 
   С. Исаев, М. Мұқышева. Қазақ тілі бойынша дидактикалық материалдар. А., «Атамұра», 2002
   
5. 
   Г. Байтілеуова, Г. Боранбаева. Қазақ тілі бойынша дидактикалық материалдар.
   

6. 
   О. Байзақова Қазақ тілі. Морфология. «Арман ПВ», 2003